عرضه اولیه سهام چیست
درمورد عرضه اولیه می توان چنین عنوان کرد که به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می نماید که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود. با توجه به تجربیات افراد که در بازار بورس هستند گفته می شود که در عرضه اولیه ها بیشتر مواقع سود آور می باشد.
عرضه اولیه سهام
عرضه اولیه در معنای ساده بدین شرح است که شرکتی برای نخسین بار سهام خود را در بورس قرار دهد به عبارت دیگر سهام شرکت ها برای نخسین بار در بازار بورس توسط عامه مردم خریداری می شود اما خرید سهام در صورتی است که کد یا سهام یا کد بورسی داشته باشند.
عرضه اولیه سهام یکی از گزینه های بسیار مهم و جذاب جهت کسب سود بیشتر می باشد چون سهام هایی که در این عرضه به فروش می‌رسند در بیشتر مواقع سود آور بوده و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند در این عرصه دارند.
درمورد عرضه اولیه می توان چنین عنوان کرد که به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می نماید که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود. با توجه به تجربیات افراد که در بازار بورس هستند گفته می شود که در عرضه اولیه ها بیشتر مواقع سود آور می باشد.
توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. حتی گاهی شرکت‌های دولتی با سال‌ها سابقه کار در این عرضه شرکت می‌کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضه‌های اولیه کمی با سهام های عادی متفاوت است.
مراحل خرید عرضه اولیه
برای خرید عرضه اولیه به دو صورت امکان پذیر می باشد بصورت آنلاین و آفلاین می باشد.
در خرید آفلاین باید به همان صورت که در اطلاعیه عرضه اولیه عنوان کرده اند سرمایه گذار باید قیمت و حجم درخواستی خود را وارد سامانه معاملاتی کند تا کارگزار نسبت به خرید عرضه اولیه برای شخص اقدام و خریداری نماید. در مقابل در روش آنلاین سرمایه گذار بایستی در زمان مشخص شده توسط سازمان بورس اقدام به خرید اوراق بهادار نماید.
لازم به ذکر می باشد جهت خرید عرضه اولیه سرمایه گذار باید درخواست قیمت و حجم را وارد سامانه معاملاتی کند. در خصوص قیمت و حجم باید گفت که سرمایه گذار نمی تواند درخواست خود را به هر قیمت و حجمی وارد سامانه کند بلکه باید درخواست حجم و قیمت خود را طبق اطلاعات منتشر شده در آگهی عرضه اولیه وارد سامانه کند.
مراحل خرید عرضه اولیه
۱٫مطالعه اطلاعیه جهت خرید عرضه اولیه
- نام شرکتی که عرضه اولیه خواهد شد به همراه نماد آن.
- تاریخ انجام عرضه اولیه.
- حداکثر حجمی که خریدار قادر به خرید خواهد بود.
- بازه قیمتی که برای خرید سهام در نظر گرفته شده است.
۲٫ شارژ حساب معاملاتی خود.
جهت خرید سهام ابتدا بایستی حساب سامانه معاملاتی خود را شارژ نمایید این عملیات را می توان در منوی پرداخت وجه انجام داد. بهتر است شارژ کردن حساب خود را به ساعات نزدیک انجام معامله عرضه اولیه موکول نکنید و در روزهای قبل این کار را انجام دهید زیرا امکان شلوغی سامانه معاملاتی وجود دارد.
۳٫ ثبت سفارش
“معمولا” در نخستین ساعت‌های زمان معاملات، از طریق پیغام ناظر سایت مدیریت فناوری بورس تهران، بازه زمانی ثبت سفارش اعلام می‌شود.
نکته حائز اهمیت آن است که اختصاص سهم در عرضه اولیه به روش ثبت سفارش، براساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست. بنابراین چه در ساعات اولیه این کار را انجام دهید و در چه ساعات پایانی، تفاوتی در تعداد سهام تخصیص یافته به شما ندارد.
۴٫ تخصیص سهام
در صورتی که عرضه اولیه در ساعات اولیه صبح صورت پذیرد، معمولا پس از ساعت ۱۶ روز عرضه اولیه، تخصیص سهام پایان می‌گیرد برخی کارگزاری‌ها، خودشان برای مشتریان عرضه اولیه می‌خرند.
برای استفاده از این روش، باید روز قبل از عرضه اولیه، حساب خود را شارژ کنید تا کارگزار در زمان ثبت سفارش از حسابتان برداشت و خرید را انجام دهد.
تعدادی دیگر از کارگزاری‌ها، برای افزایش مشارکت خریداران و تشویق مشتریان، عرضه اولیه را بدون نیاز به نقدینگی انجام می‌دهند که این روش نیز مانند روش بالا نیاز به تایید فرم توافق نامه کارگزاری دارد.
حق تقدم سهام
یکی از مزایای سهام در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار این است که چون سهامداران یک شرکت، در واقع به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب می‌شوند، در خرید سهام جدید شرکت نیز در اولویت قرار دارند.
به این اولویت، حق تقدم خرید سهام می‌گوینـد. به عبارت دیگر در صورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند و به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می‌شود.
هنگامی که یک شرکت افزایش سرمایه می‌دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می‌کند. حال به دلیل اینکه سهامداران یک شرکت خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند، این انتظار را دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود در شرکت را نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ کنند. به همین دلیل براساس قانون تجارت این حق برای سهامداران شرکت در نظر گرفته می‌شود.
نسبت سود و زیان در حق تقدم
دامنه نوسان حق تقدم سهام شرکت ها دو برابر سهم عادی است و ریسک بالایی دارد. نوسان دو برابری هم می‌تواند سود زیادی را نصیب سرمایه گذار کند و هم می‌تواند باعث ضرر و زیان شود که این موضوع به میزان آشنایی شما با بورس و تشخیص درست زمان ورود و خروج توسط سهامدار بستگی دارد.
دامنه نوسان در معامله نماد حق تقدم شرکت‌ها، ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است، به این معنی که نماد حق تقدم در طی روز می‌تواند ۱۰+ درصد و یا ۱۰- درصد به نسبت قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد.
اشخاصی که به معامله حق تقدم می‌پردازند باید به این موضوع توجه کنند که ریسک حق تقدم سهام بیشتر از سهام عادی است، چون در این حالت در طی روز در بیشترین حالت می‌تواند حدود ۲۰ درصد هم نوسان داشته باشد در حالتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی نزدیک به ۱۰ درصد است.
اگر شخصی فرم شرکت در افزایش سرمایه را تکمیل نکند و حق تقدم خود را در مدت زمان تعیین شده نفروشد، به این حق تقدم ها، حق تقدم استفاده نشده می‌گویند که شرکت حق تقدم استفاده نشده را به روش حراج و از طریق آگهی‌ها می‌فروشد و مبلغ کارمزد فروش را از آن مبلغ کم کرده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می کند.
شکایت از شرکت های بورسی
جهت اعلام و مشخص کردن تخلفات شرکت‌های فعال در بازار بورس و سرمایه ایران و همچنین کارگزاری‌های رسمی سازمان بورس، شما می‌توانید هم به سازمان بازرسی کل کشور قوه قضاییه شکایت خود را عنوان نمایید و یا به صورت اینترنتی، تخلف مورد نظر خود را ثبت سیستمی کنید و کد رهگیری برای پیگیری تخلف اعلامی دریافت نمایید و همچنین می‌توانید به سامانه رسمی ثبت تخلفات بورس مراجعه کرده و گزارش تخلف را اعلام نمایید.
معمولا پس از ۲ تا ۴ هفته، نتیجه رسیدگی به گزارش شما اعلام خواهد شد. با توجه به اینکه شمار فعالان بازار بورس ایران هر سال افزایش می یابد و شمار جدیدی از مردم به جمع جامعه سهامداران می‌پیوندند، اعلام تخلفات از کارگزاری ها و ناشران روند صعودی داشته و درگزارش امروز، شیوه اعلام تخلف را معرفی کردیم.
برطبق ماده ۲۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت شرکت های بورسی موظف اند حداکثر ظرف مهلت ۸ ماه از تاریخ برگزاری و تشکیل مجمع، سود را پرداخت نمایند و همچنین ناشران موظف هستند در مدت ۱۰ روز قبل از تشکیل و برگزاری مجامع شرکت های بورسی، برای پرداخت سود نقدی، جدول زمان بندی را تنظیم نموده و طبق آن مکلف اند تا سود سهامداران را پرداخت نمایند.
سازمان بورس جایزه می‌دهد؛ کشف تخلفات بورسی به کمک گزارش‌های موثق “سوت‌زن”ها
رئیس اداره دیده بان سلامت بازار سرمایه با بیان مطلب فوق به خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) گفت: از جمله اهداف اصلی این اداره از ابتدای تاسیس در سال ۹۸، رسیدگی به گزارش های حرفه‌ای موثق و دست اول درباره ناهنجاری های عمده مبتنی بر بروز جرم و تخلف در بازار سرمایه بوده است.
مهدی زمانی سبزی با بیان اینکه سازمان بورس به دنبال ارائه سازوکاری برای استقرار فرایند دریافت گزارش حرفه‌ای و حمایت از گزارشگران بوده است، افزود: در راستای ارتقا و حفظ شفافیت اطلاعاتی و معاملاتی در بازار سرمایه و به منظور پیشگیری و کشف تخلفات، سازمان بورس و اوراق بهادار توسعه و پیاده سازی سامانه دیده بان سلامت بازار سرمایه (سوت زن) را در دستور کار قرار داد و سامانه dideban.seo.ir به بهره‌برداری رسید.
او ادامه داد: متناسب با این موضوع، چندی پیش دستورالعملی با محوریت «پاداش» در کمیته تدوین مقررات تدوین شد که پس از طرح و تصویب در هیأت مدیره سازمان، هم اکنون در فرآیند ابلاغ رسمی به فعالان بازار است. این دستورالعمل به گزارشگران حرفه‌ای که ناهنجاری عمده‌ای را از طریق سامانه یاد شده گزارش دهند، مشروط به اینکه، گزارش براساس دستورالعمل یاد شده حائز شرایط باشد، پاداش می‌دهد.
رئیس اداره دیده بان سلامت بازار سرمایه محل این پاداش را از وجوهی خواند که از بورس‌ها و سازمان بورس تامین می‌شود و تصریح کرد: پاداش درنظرگرفته شده برای موارد گزارش شده حائز شرایط، ۱۰ تا ۳۰ درصد مجموع مبلغ جریمه نقدی موضوع رأی یا آرای قطعی یا زیان احتمالی تخمینی هیأت مدیره سازمان است.
او در خصوص نحوه بررسی گزارش‌های دریافتی نیز عنوان داشت: گزارشگران می‌توانند گزارش خود را به صورت ناشناس یا همراه با درج اطلاعات هویتی ارسال کنند. در صورت ارسال گزارش همراه با مشخصات هویتی، سازمان بورس متعهد است که از اطلاعات هویتی گزارشگر حرفه ای محافظت کرده و از افشای آن خودداری کند.
به گفته زمانی سبزی، قوی‌ترین ابزارهای مبارزه، کشف و پیشگیری از بروز جرائم و تخلفات، استفاده از توان نظارتی مردم در کشف جرائم و تخلفات به عنوان بازیگران اصلی بازار سرمایه است. از این اقدام که با عنوان سوت‌زنی یا whistleblowing یاد می‌شود، نمونه‌های موفقیت آمیزی در کشورهای پیشرفته مشاهده شده است.
او با اشاره به حوزه‌های فعالیت اداره دیده بان سلامت بازار سرمایه اظهار کرد: گزارشگران حرفه‌ای می‌توانند گزارش ناهنجاری عمده ای که از آن آگاه می‌شوند را در هر یک از حوزه‌های ناشران، بازار، نهادهای مالی و فضای مجازی به همراه مستندات در سامانه ثبت کنند.
رئیس اداره دیده بان سلامت بازار سرمایه در انتهای گفت‌وگوی خود با “سنا”، آمار گزارش‌های ثبت شده در سامانه طی ۴ ماه ابتدایی سال جاری را مدنظر قرار داد و توضیح داد: طی دوره یاد شده، ۷۱ درصد گزارش‌ها در حوزه بازار، ۱۷ درصد در حوزه ناشران و ۱۲ درصد در حوزه نهادهای مالی و فضای نحوه گزارش تخلفات کارگزاری بورس مجازی بوده است. در این مدت، ۹ گزارش تخلفاتی نیز به معاونت حقوقی ارجاع داده شده است.
نحوه گزارش تخلفات کارگزاری بورس
دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار گفت: مشکلاتی مانند کندی و یا قطعی سیستم معاملات کارگزاری با ابلاغ سازمان بورس در حال پیگیری و حل شدن است.
با رشد روزافزون تعداد افرادی که وارد بورس می‌شوند طی یک سال گذشته، بسیاری از زیرساخت‌های بورس اوراق بهادار، اعم از هسته معاملات، کارگزاری‌ها، شرکت‌های OMS و غیره با مشکلات جدی مواجه شدند. در ماه‌های ابتدایی سال جاری بسیاری از سهامداران به دلیل کندی هسته معاملات با مشکلات جدی مواجه شدند.
به گزارش کانون کارگزاران به نقل از فارس، در نهایت یک شرکت نرم‌افزاری ایرانی توانست ظرفیت هسته معاملات را بهبود ببخشد تا این مشکل تا حدود زیادی حل شود، اما در دیگر سوی ماجرا، کارگزاری‌ها قرار دارند که برخی از این کارگزاری‌ها توان ارائه خدمات مطلوب به سرمایه‌گذاران و مشتریان را نداشته و این افراد در ماه‌های گذشته با مشکل جدی روبرو بوده‌اند.
این مشکلات شامل کندی و قطعی سامانه معاملات، عدم به‌روزرسانی دارایی‌ها، پاسخگو نبودن به موقع سیستم پشتیبانی و. بوده است.
جهت روشن شدن مسائلی که پیرامون کارگزاری‌ها وجود دارد، به سراغ روح‌الله میرصانعی، دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار رفته‌ایم تا مسائل سهامداران را با وی مطرح و پاسخ‌هایی برای مطالبات مردم بگیریم.
بخش نخست گفت و گو با دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار را در ادامه می‌خوانید:
به عنوان اولین سوال بفرمایید، آیا بر عملکرد کارگزاری‌ها نظارتی صورت می‌گیرد؟
میرصانعی: طبق قانون بازار اوراق بهادار نظارت بر نهادهای مالی و تشکل‌های خود انتظام، سازمان بورس است. یعنی سازمان بورس و نحوه گزارش تخلفات کارگزاری بورس اوراق بهادار بر همه نهادهای مالی اعم از کارگزاری‌ها نظارت می‌کند.
به صورت دوره‌ای و سرزده بر عملکرد کارگزاری‌ها نظارت می‌شود
آیا دستورالعمل، بخشنامه و قوانین مدونی در زمینه نظارت بر کارگزاری‌ها وجود دارد؟
میرصانعی: سازمان بورس برای انجام این نظارت‌ها یک دستورالعملی دارد که بعضا برخی از اختیارات نظارتی خودش را به بورس‌ها تفویض کرده است. بنابراین برخی از بورس‌ها براساس این دستورالعمل که اختیارات سازمان بورس به آنها تفویض شده بر کارگزاری‌ها نظارت می‌کنند. بخش نظارت این بورس‌ها نیز بر کارگزاری‌ها نظارت می‌کنند؛ یعنی با مراجعه به کارگزاری‌ها، دفاتر مالی و فرآیند عملیات انجام شده در این کارگزاری‌ها را بررسی می‌کنند. تطبیق آنچه در این کارگزاری‌ها رخ داده با آنچه قوانین و مقررات و دستورالعمل‌ها از کارگزاری‌ها خواسته است، جزئی از این نظارت است. بنابراین مرجع نظارتی بر کارگزاری‌ها در وهله اول، سازمان بورس و اوراق بهادار است و در مراحل بعدی بورس‌ها هستند.
نحوه نظارت بر کارگزاری‌ها چگونه است؟ دوره ای است یا به صورت سرزده صورت می‌گیرد؟
میرصانعی: این نظارت به صورت دوره‌ای است. اما اگر بورس‌ها احساس کنند، در روندهای موجود در یک کارگزاری نحوه گزارش تخلفات کارگزاری بورس تخلفی صورت گرفته و یا قوانین به درستی رعایت نشده‌اند، می‌توانند به صورت اتفاقی و سرزده نیز این نظارت را انجام دهند. یعنی نوع نظارت بورس‌ها بر کارگزاری‌ها، براساس مورد خاصی که پیش می‌آ‌ید می‌تواند سرزده و یا به صورت دوره‌ای باشد.
تفاوت بین تخلفات، نحوه گزارش تخلفات کارگزاری بورس اختلافات و جرایم در بورس
در صورتی که فرد از کارگزاری شکایت داشته باشد، چگونه می‌تواند این شکایت خود را مطرح کند؟
میرصانعی: ما در بازار سرمایه سه نوع ناهنجاری در این زمینه یعنی اختلافات بین تمام فعالان در بازار سرمایه داریم. این اختلافات می‌تواند بین افراد و سهامداران با کارگزاری‌ها باشد و یا هر نهاد دیگری در بورس. یک مدل مربوط به تخلفات است. نوع دوم به اختلافات بین تمام ارکان بازار سرمایه ارتباط پیدا می‌کند و مدل آخر هم جرایم است.
منظور از تخلفات در بورس چیست؟
میرصانعی: تخلفات یعنی نهادی در سازمان بورس، مقررات را به درستی اجرایی نکند. این تخلف می‌تواند جزیی و یا عمده باشد. به عنوان مثال قرار بوده است، ده روز پیش از برگزاری مجمع، یک ناشر اطلاع‌رسانی انجام دهد، یعنی مدارک و مستندات را ده روز پیش از برگزاری مجمع به سازمان بورس ارسال کند که 9 روز پیش از مجمع این کار صورت گرفته است. یعنی در اینجا یک تخلف جزیی انجام شده است. این نوع تخلفات بسیار جزیی هم در بازار سرمایه وجود دارد. زمانی که عبارت تخلف استفاده می‌شود، نباید ذهن متمرکز بر تحلفات خیلی بزرگ شود. پس تخلفات می تواند از یک تخلف جزیی تا تخلف عمده باشد. برای مقابله با این تخلفات از آراء انضباطی استفاده می‌شود و این آراء بسته به نوع و حجم تخلفات برای هر نهاد مالی می‌تواند متفاوت باشد.
مبنای اختلافات در بازار سرمایه مالی و ریالی است
اختلاف بین ارکان بازار سرمایه به چه معنی است؟ اختلاف بین سهامداران و کارگزاری‌ها چگونه قابل حل است؟
میرصانعی: حال به نوع دوم ناهنجاری‌ها یعنی اختلافات در بورس می رسیم. فرض کنید بین مشتری و یک نهاد مالی اختلاف مالی ایجاد می شود که دیگر تخلف نیست و به آن اختلاف گفته می‌شود. به عنوان مثال فرد سهامدار، سهم خود را فروخته است و هنوز نتوانسته است پول خود را از کارگزاری دریافت کند. در این حالت کاربر کارگزاری به عنوان مشتری ممکن است از نهاد مالی کارگزاری شکایت داشته باشد. در این صورت بحث ریالی است. یعنی نوعی اختلاف ریالی یک فرد با یک نهاد مالی ایجاد شده است. به عنوان مثالی دیگر، ممکن است سهامداری نتوانسته است سود خود را از ناشری دریافت کند، این مساله هم جزو اختلافات محسوب می‌شود. در اینجا هم باز بحث ریالی و مالی است. عنوان این ناهنجاری اختلاف است.
تفاوت بین اختلاف و تخلف در چیست؟
میرصانعی: اختلاف مانند زیر پا گذاشتن مقررات که به آن تخلف گفتیم، نیست. البته ممکن است این اختلاف مالی بر اثر انجام ندادن مقررات باشد. ممکن هم هست نباشد. ولی در اختلافات آنچه مسلم است، مساله و مشکل، مالی و ریالی است که میان یک سرمایه‌گذار و یک نهاد مالی در بازار سرمایه ایجاد شده است.
رای هیات داوری بازار سرمایه برای همه ارکان بورس لازم الاجراست
مرجع رسیدگی به اختلافات میان سهامدارن و کارگزاری‌ها در سازمان بورس به چه نهادی واگذار شده است؟
میرصانعی: در مورد اختلافات مرجع رسیدگی، ابتدا کمیته سازش کانون هاست که کمیته سازش کانون کارگزاران تمام شکایت‌ها و اختلافات میان سهامداران و کارگزاری‌ها را رسیدگی می‌کند. در صورتی که در این کمیته سازش، اختلافات حل نشد، هیات داوری بازار سرمایه مرجع بعدی رسیدگی خواهد بود. این هیات هم بعد از بررسی، رای صادر می‌کند و این رای هم برای همه ارکان بازار سرمایه لازم الاجراست. بنابراین شکایت‌هایی که مشتریان از کارگزاری‌ها دارند، معمولا مشمول این دسته از اختلافات می‌شود که به این شیوه به آنها رسیدگی می‌شود.
در مساله جرایم، سازمان بورس شاکی است
دسته سوم ناهنجاری‌ها یعنی جرایم به چه معنی است؟
میرصانعی: دسته سوم هم جرایم است. یعنی عملی توسط شخص حقیقی یا حقوقی در بازار انجام می شود که مشمول فصل ششم قانون بازار باشد که به آن جرایم گفته می شود. به عنوان مثال در مورد جرایم می توان از دستکاری قیمت‌ها و استفاده از اطلاعات نهانی نام برد. این جرایم می‌تواند توسط هر شخصی در بازار انجام بگیرد که به این رفتارها جرایم گفته می‌شود. در این صورت یک مدیریتی در سازمان بورس هست به نام مدیریت انتظامی. سازمان بورس به عنوان شاکی علیه آن شخص حقیقی یا حقوقی یا نهاد مالی شکایتی را در دادگاه‌ها مطرح می کند و این جرم را پیگیری می‌کند. یعنی زمانی که جرایمی در بازار سرمایه رخ می‌دهد، نهاد رسیدگی دیگر از بورس و مجموعه تخلفات و اختلافات خارج می‌شود. یعنی برای رسیدگی به جرایم، دادگاه‌های قوه قضائیه نهاد رسیدگی خواهند بود و در این صورت سازمان بورس به عنوان شاکی مطرح می‌شود.
کارگزاری‌ها نمی‌توانند از چند سامانه معاملات برخط OMS استفاده کنند
فارس: بسیاری از کاربران کارگزاری‌ها از خدمات ارائه شده توسط کارگزاری‌ها به شدت گلایه و شکایت دارند. یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که سهامداران مطرح می‌کنند به مساله قطعی و کندی سیستم معاملات برخط کارگزاری‌ها ارتباط دارد. کارگزاری‌ها و اساسا سازمان بورس برای حل این مشکل چه کرده اند؟
میرصانعی: در حال حاضر کارگزاری‌ها، تنها می‌توانند از یک سامانه معاملات برخط OMS استفاده کنند. استفاده از چندین OMS به صورت همزمان تبعاتی را برای کارگزاری‌ها به همراه خواهد داشت. در صورتی که کارگزاری‌ها بخواهند از چند OMS استفاده کنند، به دلیل اینکه زیرساخت‌های OMS ها با یکدیگر تفاوت دارد، کارگزاری نمی‌توانند از چند OMS به صورت همزمان استفاده کنند. به عبارت دیگر، در صورتی کارگزاری‌ها بخواهند از چند OMS استفاده کنند تا در صورتی که یکی از آنها دچار قطعی شد، از یک OMS دیگر استفاده کنند، به دلیل یکسان نبودن زیرساخت‌ها این امکان وجود ندارد.
یعنی مشکل قطعی و کندی در سامانه معاملات کارگزاری به شرکت های OMS باز می‌گردد؟
میرصانعی: به دلیل محدود بودن شرکت‌های OMS کارگزاری‌ها کار دیگری نمی‌توانند انجام بدهند، غیر از این که به شرکت OMS مراجعه کرده و این شرکت را تحت فشار قرار دهد تا سریعتر نقص سامانه را برطرف کند تا مشتریان کارگزاری بتوانند سریعتر به سامانه معاملات دسترسی پیدا کنند و بتوانند سفارشات خرید یا فروش خود را ارسال کرده و معاملات خود را انجام دهند.
کارگزاری‌ها به دنبال کاهش مشکلات جهت افزایش معاملات هستند
یعنی کارگزاری‌ها به دنبال افزایش سرعت و کیفیت سامانه‌های خود هستند و زیرساخت‌های موجود این اجازه را نمی‌دهد؟
میرصانعی: این مساله از جانب کارگزار مسجل است که طبیعتا کارگزاری ایجاد شده تا مشتریان دسترسی آسانتری به سامانه معاملات داشته باشند. اینکه کارگزاری تلاش کند تا مشتریان دسترسی راحت‌تر و ایمن‌تری به سامانه‌ها داشته باشند و بتوانند معاملات خود را انجام دهند، یکی از خواسته‌های خود کارگزاری‌ها نیز هست، زیرا درآمد کارگزاری‌ها از انجام معاملات است. یعنی اگر معاملاتی توسط مشتریان انجام نشود، کارگزاری‌ها هم درآمدی از بابت دریافت کارمزد کسب نمی‌کنند و این موضوع با فلسفه تشکیل کارگزاری‌ها منافات دارند.
کارگزاری‌ها چه راهکارهایی برای جلوگیری از این مساله دارند؟
میرصانعی: اینکه کارگزاری‌ها چه راهکارهایی را در نظر بگیرند باید گفت این قطعی‌ها و کندی‌ها در سیستم معاملات برخط جزو لاینفک مسائل IT است. خوشبختانه بخش امنیت بازار سرمایه و بخش IT سازمان بورس و اوراق بهادار، یک سری از الزاماتی که باید سامانه‌های OMS و کارگزاری‌ها داشته باشند تا ضریب امنیت آنها بالاتر باشد و یا میزان قطعی و کندی آنها کاهش پیدا کند را به صورت دستورالعمل به کارگزاری‌ها ابلاغ کرده است.
با اجرایی شدن این دستورالعمل مشکل کارگزاری‌ها کمتر شده و سهامداران می‌توانند بهتر معاملات خود را مدیریت کنند؟
میرصانعی: با ابلاغ این دستورالعمل نمی‌توان گفت صد در صد و کامل، اما بسیاری از مشکلات در این حوزه به شدت کاهش پیدا کرده است و کارگزاری‌ها برای رسیدن به این استانداردها در حال تلاش هستند. البته طی کردن این مسیر توسط کارگزاری‌ها به صورت گام به گام و تدریجی است و در حال حاضر مشکلات حیاتی که در این بخش وجود داشته است، در حال پیگیری و رفع هستند تا کارگزاری‌ها و شرکت‌های OMS به سایر مشکلات نیز بپردازند.
در حال حاضر الزامات حیاتی که باید وجود داشته باشد تا کندی‌ها و قطعی‌ها کمتر شود، در حال پیاده‌سازی است و کارگزاری‌ها در حال حرکت به سمت استانداردهایی هستند که از سوی سازمان بورس ابلاغ شده است. البته باید به این مساله نیز اشاره کرد که این موضوع زمان بر و پروسه‌ای است و نمی‌توان با زدن یک دکمه این مشکلات را یک شب حل کرد. برای رسیدن به این الزامات به شدت نیاز به سرمایه‌گذاری‌های سخت‌افزاری و تغییرات نرم‌افزاری است و این مسیری است که بازار سرمایه باید به سمت ارائه بهترین خدمات برود.
یعنی شما عملکرد کارگزاری‌ها در این مدت که تعداد سهامداران به شدت رشد داشته است را مثبت ارزیابی می‌کنید؟
میرصانعی: تصور می‌کنم خوشبختانه سامانه‌های معاملاتی با این حجم از مشتریان توانسته‌اند به خوبی تاب بیاورند و پاسخگوی این حجم از معاملات باشند. البته ما هم قبول داریم که قطعی‌هایی هست و کارگزاری‌ها باید به تدریج به سمت کاهش و حداقل شدن این مشکلات پیش بروند. البته می‌دانیم در دنیای IT واقعا مجموعه‌ای بدون خطا وجود ندارد و باید درصد و ضریب نفوذ خطا را کاهش دهیم و واقعا اینکه این مشکلات به صفر برسد، تقریبا غیرممکن است.
نظارت سازمان بورس برای رسیدن کارگزاری‌ها به حداقل‌ها
جهت اجرایی شدن دستورالعمل‌های سازمان بورس جهت اصلاح ساختار کارگزاری‌ها و یا شرکت‌های OMS نظارتی از طرف سازمان بورس انجام می‌شود؟
میرصانعی: بله. انجام می‌شود. سازمان بورس بر اجرای سریعتر و بهینه الزاماتی که توسط مرکز امنیت بازار سرمایه در سازمان بورس ابلاغ شده و خود سازمان و بورس‌ها هم در این زمینه به شدت پیگیر هستند تا این الزامات هر چه سریعتر اجرایی شود. البته سایر شرایطی که توسط مدیریت IT سازمان بوری ابلاغ می‌شود که باز هم کارگزاری‌ها و شرکت‌های OMS باید به این استانداردها برسند. بعضا مجوزهای کارگزاری‌ها و شرکت‌های OMS تمدید نمی‌شود تا به آن حداقل‌هایی که توسط سازمان بورس ابلاغ شده است، برسند. واقعا این حرکت به سمت خدمات بهتر در کارگزاری‌ها و شرکت‌های نرم‌افزاری در حال رخ دادن است و این شرکت‌ها هم تیم نرم‌افزاری خود را تجهیز کرده‌اند و بعضا شبانه روز در حال تلاش هستند تا خود را به آن استانداردها برسانند.
تخلفات بورسی را گزارش دهید/ سوت‌زنی در بازار سرمایه
سازمان بورس و اوراق بهادار، از همه فعالان بازار سرمایه دعوت کرد تا گزارش‌های حرفه‌ای، موثق و قابل اثبات خود را از تخلفات بورسی، برای این سازمان ارسال کنند.
به گزارش تجارت‌نیوز، مهدی زمانی سبزی، رئیس اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه، گفت: وجود ناهنجاری‌ها در بازار سرمایه کشور، علاوه بر ضررهای کلان اقتصادی، باعث نارضایتی و کاهش اعتماد مردم به بازار سرمایه می‌شود. بررسی تجارب کشورهای دنیا و شناخت روش‌ها و ابزارهای نوین مبارزه با فساد، می‌تواند برای طراحی راهکارهای جلوگیری از فساد موثر باشد.
این مقام مسئول ادامه داد: بر اساس مطالعات انجام شده، استفاده از توان نظارت مردم در کشف جرائم و تخلفات به عنوان بازیگران اصلی بازار سرمایه از قوی‌ترین ابزارهای مبارزه، کشف و پیشگیری از بروز جرائم و تخلفات است.
وی در مورد گزارش تخلفات بورسی تصریح کرد: پس از بررسی تجارب موفقیت‌آمیز کشورهای پیشرو در حوزه سوت‌زنی و اهمیت گزارشگران حرفه‌ای در کشف ناهنجاری‌ها، تشکیل اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه با فعالیت در سه حوزه تخصصی بازار، ناشران و نهادهای مالی در سال ۱۳۹۸ به تصویب هیأت‌مدیره سازمان رسید.
زمانی‌سبزی گفت: رسیدگی به گزارش‌های حرفه‌ای ناهنجاری عمده مبتنی بر بروز جرم و تخلف در بازار سرمایه، شناسایی خلاهای قانونی، پیگیری، بررسی و رفع آنها از اهداف اصلی این اداره است.
وی افزود: اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه موظف است گزارش‌های موثق را با موضوع انعکاس ناهنجاری‌های عمده بازار سرمایه و تخلفات عمده از قوانین و مقررات که موجب ضرر و زیان ذی‌نفعان، تاثیر بر قیمت اوراق بهادار یا تصمیم اشخاص برای معامله اوراق بهادار یا سلب اعتماد عمومی نسبت به بازار سرمایه شود، بررسی کند.
رئیس اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه خاطرنشان کرد: در همین راستا سازمان بورس و اوراق بهادار، توسعه و پیاده‌سازی سامانه دیده‌بان سلامت بازار سرمایه را در دستور کار قرار داد و هم اکنون این سامانه به آدرس dideban.seo.ir قابل بهره‌برداری است.
وی تاکید کرد: در همین راستا، از همه فعالان و ذی‌نفعان بازار سرمایه دعوت می‌شود گزارش‌های حرفه‌ای خود را درخصوص ناهنجاری‌های عمده که موثق و قابل اثبات است از طریق آدرس فوق به اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه ارسال کنند.
آیا هیات مدیره بورس می تواند به تخلفات انضباطی سهامداران رسیدگی کند؟
به گزارش شهر بورس، دیوان عدالت اداری با برگزاری جلسه ای در خصوص طرح رسیدگی هیات مدیره بورس به تخلفات انضباطی سهامداران این کار را خارج از حدود اختیار و مغایر با ماده ۳۵ قانون بازار اعلام کرد.
بر اساس گزارش خبرگزاری تسنیم، معاونت قضایی دیوان عدالت اداری اعلام کرد: بر اساس ماده 35 قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 84، هیات مدیره بورس به تخلفات انضباطی کارگزاران، کارگزار/ معامله گران، بازارگردان، ناشران و سایر اعضا از هر یک از مقررات این قانون و آیین نامه های ذیربط طبق آیین نامه انضباطی رسیدگی می کند.
با وجود حکم مقرر در این ماده بر مبنای شق چ بند 6 ماده یک دستورالعمل رسیدگی به تخلفات در بازار سرمایه مصوب مهر سال 98 هیات مدیره سازمان بورس با اصلاحات بعدی در مرداد و مهر سال 99، مقرر شده سهامداران نیز یکی از مصادیق ماده 35 قانون بازار اوراق بهادار هستند و توسط هیات مدیره بورس به تخلفات انضباطی آنها رسیدگی می‌شود.
اطلاق حکم فوق در غیر مواردی که کارگزار/ معامله گر بر اساس بند 14 ماده یک قانون بازار ، اوراق بهادار را به نام و حساب خود معامله می کند، خارج از حدود اختیار و مغایر با ماده 35 قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 84 است و مستند به بند یک ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 92 ابطال می شود.
دیدگاه شما