چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟

صورت سود و زیان

در دنیای متغییر امروز نیاز است که عملکرد مالی یک شرکت یا سازمان در یک بازه زمانی خاص اندازه گیری شود. بازه زمانی می‌تواند ماهیانه، فصلی، سالیانه و حتی طی چند روز باشد. به اطلاعاتی که می‌توان از روی آن عملکرد مالی را سنجید، صورت سود و زیان گفته می‌شود. در این مقاله به اهمیت اجزا گزارش سود و زیان در حسابداری برای شرکت های مختلف خواهیم پرداخت. صورت سود و زیان جامع و صورت سود و زیان تلفیقی را نیز بررسی خواهیم کرد.

سود و زیان در حسابداری به چه معناست؟

در بخش حسابداری صورت سود و زیان از اهمیت زیادی برخوردار است. سود و زیان در یک نگاه اجمالی خلاصه‌ای از هزینه‌ها و درآمدهای ناشی از فعالیت‌های عملیاتی، فعالیت‌های غیر عملیاتی و سود و زیان خالص را نشان می‌دهد تا یک گزارش از فعالیت‌های کسب و کار به دست آید تا میزان رشد و افت مالی مشخص شود.

اهمیت صورت سود و زیان

صورت سود و زیان به قدری مهم است که بارها دیده و شنیده شده است که مدیران در فواصل کوتاه آن را درخواست کرده‌اند زیرا به کمک سود و زیان می‌توان از میزان سود آوری شرکت مطلع شد. اطلاع از جایگاه سازمان و شرکت باعث می‌شود که:

• میزان پیشرفت یا پسرفت نسبت به رقبا سنجیده شود.
• با توجه به صورت سود و زیان، تصمیمات درون سازمانی و برون سازمانی گرفته شود.

انواع سود

شناختن انواع سودها کمک می‌کند تا راحت‌تر مفاهیم سود و زیان در حسابداری درک شود که در ادامه توضیح مختصر هر یک از مفاهیم سود آمده است:

• سود ناخالص: سود ناخالص سودی است که از کسر میزان فروش کالا از هزینه تمام شده به دست می‌آید.
• سود خالص: سود خالص از کسر مالیات از درآمدهای شرکت (عملیاتی و غیر عملیاتی) به دست می‌آید.
• سود عملیاتی: سود عملیاتی از کسر درآمدهای عملیاتی از هزینه‌ها به دست می‌آید که میزان سود شرکت قبل از کسر مالیات را نشان می‌دهد.

فرمول محاسبه سود و زیان در حسابداری

محاسبه سود و زیان در حسابداری از فرمول خاصی تبعیت می‌کند که به قرار زیر است:

• سود دوره مالی = هزینه‌های دوره مالی – میزان درآمدهای دوره مالی
• زیان دوره مالی = درآمدهای دوره مالی – میزان هزینه‌های دوره مالی

در واقع تمام درآمدها با هم جمع شده و سپس همه هزینه‌ها از آن کسر می‌شود و پس از آن مالیات نیز از آن کسر می‌‌شود. اگر درآمدها بیشتر از هزینه‌ها باشد شرکت سودآور بوده است ولی اگر هزینه‌ها بیشتر از درآمدها باشد، شرکت زیان ده است.

تفاوت سود با درآمد

آیا درآمد و سود متفاوت هستند؟ هر دو کلمه درآمد و سود دارای جریان مثبت نقدینگی هستند و کمی به هم شبیه هستند. البته باید گفت ممکن است سود کاهش یافته باشد که به آن تعدیل سود منفی گفته می‌شود از این رو همیشه هم سود مثبت نیست. سود پس از کسر هزینه‌ها حاصل می‌شود که با توجه به نوع هزینه‌ای که از درآمد کسر می‌شود در سطح‌های مختلف قابل محاسبه است اما درآمد با افزایش قیمت‌ها بر تعداد کالاهای فروخته شده محاسبه می‌شود یا به عبارتی دیگر درآمد در واقع تمام درآمدی است که قبل از برداشت هزینه‌ها به دست می‌آید.

پس می‌توان گفت درآمد میزان مبلغی را که پس از فروش محصولات یا کالا دریافت می‌شود، می‌باشد. درآمد مبلغی ناخالص است که مبالغ مربوط به مواد اولیه و تولید محصول از آن کسر نشده است. اگر شرکتی دارای درآمدهای چندگانه باشد، مجموع درآمدهای به دست آمده به درآمد کل شرکت افزوده می‌شود.

صورت سود و زیان چیست؟ [تعریف، اجزاء، انواع و نحوه محاسبه صورت‌های سود و زیان]

صورت سود و زیان (به انگلیسی: Income Statement) که به آن صورت درآمد و هزینه هم گفته می‌شود، میزان درآمدها، هزینه‌ها و همچنین سود و زیان یک شرکت را در یک سال مالی نشان می‌دهد. شرکت‌ها موظف هستند در چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ پایان هر سال مالی، صورت‌حساب سود و زیان خود را منتشر کنند و به این ترتیب، میزان سودآوری خود را به سهامداران گزارش دهند. در یک جدول صورت سود و زیان ساده، مواردی مانند میزان فروش، میزان هزینه‌ها و دیگر اطلاعات مهم مربوط به عملکرد مجموعه قابل مشاهده خواهد بود.

درآمدها و هزینه‌ها در صورت سود و زیان

مبنای محاسبه صورت سود و زیان «حسابداری تعهدی» است. در این حالت، درآمدها و هزینه‌ها زمانی شناسایی و در نظر گرفته می‌شوند که وجه نقد دریافت و پرداخت شود. به عبارت دیگر، هر نوع مبلغی که از حساب شرکت به خارج از آن انتقال یابد (خواه مرتبط به هزینه گذشته یا پیشِ رو باشد) به عنوان هزینه و هر مبلغی که به حساب شرکت واریز شود به عنوان درآمد در نظر گرفته می‌شود. گفتنی است که در صورت سود و زیان، سود سهام پرداخت‌شده به سهامداران عادی به عنوان هزینه در نظر گرفته نمی‌شود. همچنین پول حاصل از صدور سهام نیز به عنوان درآمد در نظر گرفته نمی‌شود. مبادلات بین شرکت و مالکانش نیز به طور جداگانه در گزارش حقوق صاحبان سهام نشان داده می‌شود.

روش محاسبه صورت سود و زیان

صورت سود و زیان می‌تواند حاصل فعالیت‌های عملیاتی یا غیرعملیاتی شرکت باشد. به طور خلاصه، به فعالیت‌هایی که در راستای اساسنامه شرکت هستند عملیاتی و به آنهایی که در اساسنامه‌ی شرکت پیش‌بینی نشده‌اند غیرعملیاتی گفته می‌شود. بنابراین هنگام تهیه صورتحساب سود و زیان می‌توان به دو روش عمل کرد. در روش اول، همۀ درآمدها با هم جمع و همۀ هزینه‌ها از آنها کسر می‌شوند. سپس با کسر مالیات به صورت سود و زیان ویژه می‌رسیم. اما در روش دوم که به آن محاسبه دومرحله‌ای نیز گفته می‌شود، درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی جداگانه محاسبه می‌شوند. بنابراین می‌توان به صورت دقیق‌تر میزان سودآوری شرکت را مشاهده و بررسی کرد.

نوشته مرتبط: انواع صورت‌های مالی

انواع زیان در صورت‌های سود و زیان

برای محاسبه سود و زیان شرکت‌ها، درآمدها را از هزینه‌ها کسر می‌کنند. در صورتی که درآمدها بیشتر از هزینه‌ها باشند، شرکت سود داشته است. اما اگر هزینه‌ها بیشتر باشند، شرکت زیان دیده است. اصطلاح زیان خالص اشاره به مبلغی دارد که در این شرایط در صورت سود و زیان به دست می‌آید.

انواع سود در صورت‌های سود و زیان

عملکرد مالی شرکت به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که موجب تغییر دارایی‌ها یا بدهی‌ها یا سرمایه‌های شرکت می‌شوند. سود حاصل از این عملکرد که در صورت سود و زیان شرکت منعکس می‌شود بر سه نوع است:

۱. سود ناخالص: که از کسر میزان فروش کالا از هزینه تمام‌شده آن به دست می‌آید.

۲. سود عملیاتی: میزان سود شرکت پیش از کسر مالیات است. این عدد با کسر درآمدهای عملیاتی از هزینه‌ها به دست می‌آید.

۳. سود خالص: که با کسر مالیات از درآمدهای شرکت (اعم از عملیاتی و غیرعملیاتی) به دست می‌آید.

اجزای صورت سود و زیان

عناصر اصلی صورت سود و زیان ساده به شرح زیر است:

درآمد یا میزان فروش: که نشان‌دهندۀ عایدی شرکت از فروش محصولات یا ارائه خدمات است. این عدد در بالای صورت سود و زیان نوشته می‌شود. گفتنی است که هزینه‌های مربوط به تولید کالا یا خدمات ارائه‌شده در این قسمت لحاظ نمی‌شود و این مبلغ به صورت ناخالص در نظر گرفته می‌شود. همچنین درآمدهای جانبی و فرعی مثل خدمات پس از فروش یا لوازم کمکی در این صورت‌حساب ثبت نمی‌شود.

هزینه تولید یا هزینه فروش: که بیانگر بهای تمام‌شده کالایی است که به فروش رفته یا خدماتی است که ارائه شده. به طور مثال، این عدد در صورت سود و زیان شرکت تولیدی نشان می‌دهد که هزینه‌های تولید محصول در انتهای دوره حسابداری چقدر بوده است. مواد اولیه، دستمزد نیروی انسانی، استهلاک دستگاه‌ها و مواردی از این دست در این محاسبه لحاظ می‌شوند.

سایر درآمدها: که شامل مواردی می‌شوند که از فعالیت‌های مستقیم مجموعه به دست نمی‌آیند و جزو فعالیت‌های فرعی و جنبی محسوب می‌شوند. به عنوان نمونه، سود سپرده بانکی در صورت سود و زیان شرکت بازرگانی جزو درآمدهای فرعی آن است.

هزینه توزیع: که شامل هزینه‌هایی می‌شود که برای ارائه کالا به بازار صرف می‌شود. بازاریابی، تبلیغ و جابه‌جایی محصولات در این دسته طبقه‌بندی می‌شوند. تمامی این هزینه‌ها به منظور افزایش میزان فروش کالاها هستند.

هزینه‌های اداری: که مستقیماً به تولید و توزیع و فروش مرتبط نیستند. هزینه‌های عمومی‌ای مثل مدیریت و پشتیبانی در این دسته می‌گنجند. این اعداد بیانگر هزینه‌های غیرمستقیم اداره کسب‌وکار هستند. حقوق و مزایای کارمندان و کارکنان بخش‌های خارج از تولید نیز در این جدول صورت سود و زیان جای می‌گیرند.

هزینه‌های مالی: که عمدتاً شامل بهره تسهیلات بانکی و اوراق قرضه هستند.

مالیات بر درآمد: که سازمان امور مالیاتی کشور میزان آن را بر اساس سود سالیانه شرکت محاسبه می‌کند.

استهلاک: که نشان‌دهنده هزینه‌های غیرنقدی فعالیت‌های مجموعه است. به طور مثال، در صورت سود و زیان شرکت خدماتی هزینه استهلاک دارایی‌های مجموعه مانند وسایل کار و تجهیزات جداگانه در نظر گرفته می‌شود. گفتنی است که به این مبالغ، مالیات تعلق نمی‌گیرد.

سایر هزینه‌ها: که شامل مواردی است که خارج از موارد پیشین هستند. فعالیت‌های تحقیقی و توسعه‌ای در این دسته‌بندی می‌گنجند. این مبالغ در هر نوع کسب‌وکاری با توجه به شرایط خاص زمینه تخصصی فعالیت شرکت مشخص می‌شوند.

سود و زیان انباشته

سود و زیان انباشته در واقع مجموع صورت سود و زیان شرکت در تمام سال‌های فعالیت آن است. صورت سود و زیان نشان‌دهندۀ سود خالص یا زیان خالص دوره جاری است، اما سود و زیان سنواتی حسابی دائمی است که هر سال بر روی هم انباشته می‌شود و به حسابی خارج از شرکت منتقل نمی‌شود. مهم‌ترین تفاوت صورت سود و زیان جامع با انباشته در دوره حسابداری آنها است. باید توجه داشت که این صورت‌حساب ماهیتی خنثی دارد و می‌توان با نظر اعضا در مورد آن تصمیم‌گیری کرد.

صورت سود و زیان جامع

صورت سود و زیان جامع یکی از صورت‌های مالی اساسی است که عملکرد مالی مجموعه را در یک دوره مالی مشخص به صورت کامل نشان می‌دهد. این صورت حساب را می‌توان گزارشی از فعالیت‌های یک کسب‌وکار در نظر گرفت که به چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ سهامداران برای سرمایه‌گذاری و به مدیران برای تصمیم‌گیری کمک بسیار شایانی می‌کند. موجودی کالا در صورت سود و زیان نیز نقشی مهم در حسابداری شرکت‌ها ایفا می‌کند. از آنجایی که برخی هزینه‌ها و درآمدها در صورت سود و زیان عادی نمایش داده نمی‌شوند، برای نمایش دقیق آنها صورت سود و زیان جامع تهیه می‌شود.

برای این منظور، تمام درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده را به موارد قبلی اضافه می‌کنند. به عنوان نمونه، تعدیلات سنواتی جزو اجزای مهم صورت سود و زیان جامع هستند. مواردی که حاصل تغییر در ارزش دارایی‌ها و بدهی‌های تحقق نیافته هستند و مواردی که طبق استانداردهای حسابداری به صورت مستقیم بر حقوق سرمایه‌گذاران و صاحبان سرمایه تأثیر می‌گذارند در این صورت مالی درج می‌شوند.

پرسش‌های پرتکرار در مورد صورت‌های سود و زیان (صورت درآمد و هزینه)

صورت سود و زیان چیست؟

صورت سود و زیان که به آن صورت درآمد و هزینه هم گفته می‌شود، میزان درآمدها، هزینه‌ها و همچنین سود و زیان یک شرکت را در یک سال مالی نشان می‌دهد. شرکت‌ها موظف هستند در پایان هر سال مالی، صورت سود و زیان خود را منتشر کنند و به این ترتیب، میزان سودآوری خود را به سهامداران گزارش دهند.

صورت سود و زیان شرکت چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟

میزان سود شرکت در پایان سال مالی.

آیا ارائه صورت سود و زیان الزامی است؟

بله. شرکت‌های تجاری موظف هستند در پایان هر سال مالی صورت سود و زیان خود را منتشر کنند.

مبنای محاسبه صورت سود و زیان چیست؟

حسابداری تعهدی به عنوان مبنای محاسبه صورت درآمد و هزینه در نظر گرفته می‌شود. هر نوع مبلغی که از حساب شرکت به خارج از آن انتقال یابد به عنوان هزینه و هر مبلغی که به حساب شرکت واریز شود به عنوان درآمد در نظر گرفته می‌شود.

هزینه استهلاک در صورت سود و زیان چگونه محاسبه می‌شود؟

این مبالغ مشمول مالیات نمی‌شوند و جزو هزینه‌های غیرنقدی فعالیت‌های شرکت هستند.

تفاوت صورت سود و زیان جامع با صورت سود و زیان ساده در چیست؟

از آنجایی که برخی هزینه‌ها و درآمدها در صورت سود و زیان عادی نمایش داده نمی‌شوند، برای نمایش دقیق آنها صورت سود و زیان جامع تهیه می‌شود. برای این منظور، تمام درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده را به موارد قبلی اضافه می‌کنند.

تفاوت صورت سود و زیان جامع با انباشته چیست؟

صورت سود و زیان ساده بیانگر سود خالص یا زیان خالص دوره جاری است، اما سود و زیان جامع حسابی دائمی است که هر سال بر روی هم انباشته می‌شود.

روش محاسبه صورت سود و زیان به چه صورت است؟

صورت سود و زیان می‌تواند حاصل فعالیت‌های عملیاتی یا غیرعملیاتی شرکت باشد. بنابراین برای تهیه آن می‌توان به دو صورت عمل کرد: یکی اینکه همۀ درآمدها با هم جمع و همۀ هزینه‌ها از آنها کسر شوند و مالیات آن نیز برداشته شود. دیگر اینکه درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی جداگانه محاسبه شوند و سودآوری شرکت به صورت دقیق‌تری مشخص شود.

اجزاء صورت سود و زیان چیست؟

درآمد یا میزان فروش، هزینه تولید یا هزینه فروش، سایر درآمدها، هزینه توزیع، هزینه‌های اداری، هزینه‌های مالی، مالیات بر درآمد، استهلاک، سایر هزینه‌ها

نحوه محاسبه سود و زیان انباشته به چه صورت است؟

سود و زیان انباشته در واقع مجموع صورت سود و زیان شرکت در تمام سال‌های فعالیت آن است.

صورتحساب سود و زیان چیست؟

منظور از صورت حساب سود و زیان همان صورت سود و زیان ساده است.

صورت سود و زیان جامع چیست؟

مواردی که حاصل تغییر در ارزش دارایی‌ها و بدهی‌های تحقق‌نیافته هستند و مواردی که طبق استانداردهای حسابداری به صورت مستقیم بر حقوق سرمایه‌گذاران و صاحبان سرمایه تأثیر می‌گذارند در این صورت مالی درج می‌شوند.

روش محاسبه اندوخته قانونی و سایر اندوخته ها

بخشی از سود خالص هر سال می باشد که طبق ماده ۱۴۰ اصلاحیه قانون تجارت باید به عنوان ذخیره قانونی در نظر گرفته شود. طبق قانون تجارت باید هر ساله معادل ۵%سود شرکت جهت اندوخته قانونی ذخیره شود تا میزان آن به ۱۰%سرمایه برسد. پس از اینکه مقدار اندوخته قانونی با ۱۰% سرمایه شرکت برابر شد الزامی به ذخیره مقدار بیشتر وجود ندارد و اختیاری می باشد.

نکته: طبق ماده ۲۳۸ اصلاحیه قانون تجارت، مبنای محاسبه قانونی ، سود خالص پس از وضع زیان های وارده در سالهای می باشد. بنابراین ، در شرایطی که شرکت زیان انباشته (سنواتی ) دارد ، تنها ، رقم سود خالص سال جاری نباید مبنای محاسبه اندوخته قانونی قرار گیرد بلکه لازم است جمع زیان سنواتی از رقم سود خالص سال جاری کسر و یک بیستم مازاد محاسبه و به عنوان اندوخته قانونی در نظر گرفته شود .

سایر اندوخته ها:

در نظر گرفتن سایر اندوخته ها مانند اندوخته عمومی و احتیاطی اختیاری و در صورت تصمیم هیات مدیره انجام می گیرد. این اندوخته ها نیز از سود خالص و مطابق مصوبه هیات مدیره در نظر گرفته می شوند.

با در نظر گرفتن سود 300.000.000 ریالی در مثال پیشین و میزان اندوخته قانونی معادل ۵% سود خالص و اندوخته احتیاطی معادل ۱۰% سود خالص ثبت حسابداری مربوطه به شرح زیر می باشد:

سود (زیان) انباشته 45.000.000

اندوخته قانونی 15.000.000

اندوخته احتیاطی 30.000.000

نکته: مبنای محاسبه اندوخته ها، میزان سود خالص قبل از کسر ذخیره مالیات می باشد.

مانده این حساب‌ها به همراه سایر حساب های دائمی به صورت مستقیم به دوره مالی بعد منتقل می‌شود. برای این کار از حساب “تراز اختتامیه” استفاده می‌کنیم. بدین صورت که تمام حساب‌های دائم که دارای مانده بستانکار هستند را بدهکار کرده و حساب تراز اختتامیه را بستانکار می‌کنیم. سپس تراز اختتامیه را معادل مانده حساب­های با مانده بدهکار، بدهکار می کنیم و همه حساب­های دارای مانده بدهکار را بستانکار می‌کنیم:

آشنایی با بهای تمام شده محصول

یکی از مفاهیم حساس که از اهمیت بالایی چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ در حسابداری برخوردار است بهای تمام شده می باشد. افرادی که در امور حسابداری در حال فعالیت هستند با این اصطلاح آشنایی کامل دارند. بهای تمام شده در واقع یکی از اصول حسابداری می باشد. بهای تمام شده در اصطلاح به تمام هزینه هایی که برای تولید یک کالا و یا محصول صرف شده است می گویند. بهای تمام شده محصول شامل هزینه های مواد اولیه که برای تولید محصول به کار رفته است تا هزینه های نیروی کاری که برای تولید آن به کار گرفته شده است می شود. در این بهاء هزینه هایی برای فروش و توزیع محصول صرف شده محاسبه نمی گردد. به بیان دیگر بهای تمام شده محصول، محاسبه کردن هزینه هایی می باشد که به صورت مستقیم در تولید محصول صرف شده است. بهای تمام شده یکی از مهم ترین موضوعات یک کسب و کار می باشد زیرا از طریق آن مدیران و تولید کنندگان می توانند تمام اطلاعات مالی درباره تولید کالا مطلع باشند. این اطلاعات به آن ها کمک می کند تا راهکارهای جدیدی برای کم شدن هزینه ها در کنار افزایش بهره وری اتخاذ کنند.

موارد تاثیرگذار در بهای تمام شده محصول

برای محاسبه دقیق بهای تمام شده و قیمت مناسب حساب شده باید مواردی را که روی قیمت کلی یک محصول موثر هستند را شناسایی کرد و آن ها را بیان نمود. مواردی که در قیمت تمام شده کالا موثر هستند به چند دسته می توان تقسیم بندی نمود. اولین دسته شامل مواد اولیه یی می باشد که برای تولید محصول به کار رفته است. مواد اولیه یا به صورت مستقیم در تولید به کار می روند و جزو بخش های اصلی محصول هستند مثل: به کار رفتن چوب در تولید مبلمان و یا به صورت غیر مستقیم در تولید به کار می روند و جز مواد مهم تشکیل دهنده محصول هستند مثل: کاربرد چسب در تولید مبلمان. دومین دسته شامل هزینه ها و دستمزدهای نیروی کاری می باشد که در تولید محصول به کار گرفته شده اند. دستمزد ها نیز به صورت مستقیم و غیر مستقیم هستند. دسته سوم شامل سایر هزینه هایی می شود که برای تولید صرف شده است. این هزینه ها برای موارد مختلفی استفاده می شوند. هزینه بیمه نیروی و یا تعمیر ماشین آلات و دستگاه ها در این دسته قرار می گیرد.

قیمت تمام شده کالاهای وارداتی

وارد شدن کالاهای مختلف از کشورهای دیگر یکی از فعالیت اقتصادی هر کشوری می باشد که برای رفع نیازهای جامعه است. واردات یکسری از کالاها به خاطر نبود امکانات و یا موقعیت بد جغرافیایی شامل هزینه های زیادی می شود. قیمت تمام شده کالاهای وارداتی به عوامل مختلفی بستگی دارد. از اصلی ترین موارد موثر در بهای تمام شده کالای وارداتی اندازه و حجم آن می باشد. برخی از محصولات وارداتی دارای وزن زیادی هستند و برخی دیگر وزن چندانی ندارند ولی حجم فضای زیادی را اشغال می کنند. به همین دلیل است حجم و وزن تاثیر زیادی در قیمت تمام شده دارند. دسترسی سخت به کالا نیز باعث افزایش قیمت تمام شده آن می شود. هر چقدر جا به جایی یک کالا سخت و دشوار باشد قیمت آن نیز بیشتر می شود. از موارد دیگر می توان به شرایط بازارهای داخلی اشاره کرد. میزان رقابت در بازار، قوانین دولتی، فصل واردات محصول، فاصله تا بازار و نوع حمل و نقل کالا مثل: دریایی و یا زمینی همگی از موارد موثر در این شرایط هستند. علاوه بر این ها وارد کنندگان کالا باید هزینه یی به عنوان حق ورودی گمرک نیز پرداخت کنند. حق ورودی گمرک به معنی پرداخت درصدی از سود واردات کالا به اداره گمرک می باشد.

دقت محاسبه هزینه ها در بهای تمام شده کالا

برای محاسبه بهای تمام شده در شرکت های بازرگانی به این صورت است که موجودی اول دوره را به قیمت تمام شده محصول خریداری شده در طول دوره اضافه چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ می کنند تا قیمت تمام شده محصول آماده فروش به دست آید. در آخر قیمت تمام شده محصول در پایان دوره را از قیمت تمام شده محصول آماده فروش کم می کنند تا قیمت کلی کالاهای فروش رفته محاسبه شود. در شرکت های تولیدی کالا ها را با تغییر شکل مواد اولیه تولید می کنند به همین علت عامل مهم در بهای تمام شده کالا، تعداد فروش رفته آن ها می باشد. دقت محاسبه هزینه ها در بهای تمام شده کالا برای تمام واحدها خیلی اهمیت دارد. زیرا در این صورت می توانند خیلی از هزینه های اضافی را کاهش دهند و درآمد حاصل از سود فروش کالا را افزایش دهند. دقت محاسبه هزینه به مدیران کمک می کند تا بتوانند راهکارهای جدیدی ارائه دهند و تمام سود و زیان فروش کالا و بهای تمام شده آن مطلع باشند. علاوه بر این ها تاثیر هزینه ها روی کالاها مشخص می شود.

قیمت تمام شده محصول چه مزایایی دارد

هزینه تمام شده یک محصول و کالا می تواند اطلاعات مفیدی برای مدیران صنایع باشد و به آن ها کمک می کند تا تصمیمات موثر اتخاذ کنند. مدیران با بررسی این اطلاعات، عوامل موثر در هزینه ها را شناسایی می کنند و برای کاهش آن ها راهکارهای جدیدی ارائه می دهند. قیمت تمام شده کالا، به محاسبه دقیق قیمت گذاری کالا و سود آن کمک زیادی می کند. مشخص کردن سود یک کالا در یک کسب و کار تاثیر زیادی دارد و موجب پیشرفت آن می شود. علاوه بر این ها هزینه ها را به صورت کاملا شفاف مشخص می کند و میزان چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ مالیات بر آن نیز از این طریق تعیین می شود. با محاسبه قیمت تمام شده یک کالا می توان برای دریافت تسهیلات ویژه نیز اقدام کرد. این مورد به شرکت های دانش بنیان و تازه کار کمک زیادی می کند. دریافت تسهیلات قانونی نیازمند ارائه دقیق از محاسبه هزینه و سود آن چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ ها می باشد به همین دلیل است محاسبه بهای تمام شده کالا لازم و ضروری می باشد. البته باید این نکته در نظر گرفت که برای تولیدی هایی که قصد شروع کار دارند براساس تجارب و استعلام قیمت مواد و دستمزد هزینه تمام شده محاسبه می گردد.

آموزش عملی محاسبه سود و زیان معاوضه دارایی ها + مثال

سلام کاربر عزیز، باتوجه به این که یکی از راه های افزایش سود آوری و تولید معاوضه دارایی های قدیمی با داراییهای جدید یا خرید یک دارایی جدید و فروش دارایی قدیمی می باشد امروز تصمیم گرفتیم معاوضه دارایی های ثابت مشهود را همراه با مثال برای شما مطرح کنیم. شناسایی سود و زیان معاوضه دارایی های غیرپولی بستگی به این دارد که آیا معاوضه محتوای تجاری دارد یا خیر. اگر معاوضه دارای محتوای تجاری باشد سود و زیان معاوضه بلافاصله شناسایی می شود. اگر معاوضه فاقد محتوای تجاری باشد دارایی تحصیل شده به مبلغ دفتری دارایی واگذار شده ثبت چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ می‌شود و هیچ سود یا زیانی شناسایی نمی‌شود.

اگر شرکتها داراییهای مشابه مانند دو کامیون را با هم معاوضه کنند، در این حالت نحوه برخورد حسابداری چگونه است؟ حتی در معاوضه داراییهای مشابه نیز ممکن است تغییری در وضعیت اقتصادی شرکت ایجاد گردد. برای مثال فرض کنید عمر مفید کامیون تحصیل شده به میزان قابل توجهی طولانی تر از عمر مفید کامیون واگذار شده باشد. این موضوع ممکن است به میزان قابل ملاحظه ای تفاوت در مبلغ، زمان بندی و ریسک جریانهای نقدی آینده برای دوکامیون مورد معاوضه را در پی داشته باشد. بنابراین معامله فوق دارای محتوای تجاری است و شرکت باید از ارزش منصفانه به عنوان مبنای اندازه گیری دارایی تحصیل شده در معاوضه استفاده کند.

معاوضه دارايیهای ثابت مشهود (داراییهای غیرپولی)

نخستين مطلبی که بايد در معاوضه دارايیهای ثابت مشهود مورد توجه قرار گيرد آن است که موضوعات حسابداری مطرح در رابطه با معاوضه تنها به معاوضه دارايیهای ثابت مشهود غير پولی باز میگردد. منظور از دارايیهای غير پولی، دارايیهايی است که بازيافت آنها بر اساس مبالغ قراردادی و ثابت قابل تعيين نيست وبنابراين، باگذشت زمان و تغييردر سطح قيمت ها، ارزش اين گونه دارايیها تغيير می کند؛ نمونه هايی از دارايی های ثابت مشهو دغير پولی عبارتند از: زمين، ساختمان و تأسيسات، تجهيزات و ماشين آلات، وسائط نقليه و اثاثيه.

از آنجا که بازيافت دارايیهای غير پولی، با دشواری و عدم اطمينان همراه است. ثابت و قابل تعيين نيست، حال آنکه دارايیهای پولی ارزش قراردادی مشخصی دارند. بنابراين، در معاوضه دو دارايی پولی با يکديگر يا معاوضه يک دارايی غير پولی با يک دارايی پولی، پيچيدگی و ابهام چندانی وجود ندارد، زيرا ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده و دارايی واگذار شده به راحتی قابل تعيين است و سود (زيان) معاوضه به سهولت محاسبه شده و در دفاتر ثبت میشود. از مبحث بالا يک نکته ديگر مشخص می شود؛ به اين ترتيب که در زمان معاوضه دو دارايی، دارايی تحصيل شده بايد به ارزش منصفانه در دفاتر ثبت شود. براساس استاندارد حسابداری شماره ۱۱ معاوضه دارايیهای ثابت مشهود بر مبنای ارزش منصفانه دارايی واگذار شده يا ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده، هر کدام با وضوح بيشتری قابل تعيين است، به حساب منظور میشود. استفاده از ارزش منصفانه در حسابداری معاوضه چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ دارايی ها به اين معنا است که شرکتهای معاوضه کننده بايد سوديازيان ناشی ازمعاوضه رادر دفاتر خود شناسايی کنند. سوديازيان معاوضه ازتفاوت بين ارزش منصفانه دارايی واگذار شده با ارزش دفتری (بهای تمام شده به کسر استهلاک انباشته) همان دارايی تعيين میشود. به اين ترتيب يکی از سه حالت زير رخ خواهدداد.

شناسايی سود معاوضه دارايی→ ارزش دفتری دارايی واگذارشده < ارزش منصفانه دارايی واگذارشده

شناسايی زيان معاوضه دارايی → ارزش دفتری دارايی واگذارشده >ارزش منصفانه دارايی واگذار شده

عدم وجودسود(زيان) معاوضه دارايی→ ارزش دفتری دارايی واگذارشده = ارزش منصفانه دارايی واگذارشده

بنابراين، شرط لازم برای شناسايی سود يا زيان معاوضه، وجود تفاوت در ارزش منصفانه و ارزش دفتری دارايی واگذار شده است و ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده نشان دهنده سود يازيان معاوضه نيست

مفهوم محتوای تجاری

در اغلب موارد، معاوضه دو دارايی غير مشابه به معنی وجود تفاوت در وضعيت دارايی تحصيل شده با دارايی واگذار شده است. بنابراين معاوضه دارايی دارای محتوای تجاری است. چنانچه معامله دارای محتوای تجاری باشد، مبنای اندازه گیری دارایی تحصیل شده در معاوضه داراییهای غیر پولی ارزش منصفانه است. یک معاوضه در صورت تحقق شرایط زیر محتوای تجاری دارد:

الف) وضعیت (ریسک، زمان بندی و مبلغ) جریانهای نقدی آتی دارایی تحصیل شده با وضعیت جریانهای نقدی آتی دارایی واگذار شده متفاوت باشد، یا

ب) ارزش اقتصادی بخشی از عملیات واحد تجاری که تحت تاثیر معاوضه است در نتیجه این معاوضه تغییر کند و

ج) تفاوتی که در بند الف و ب گفته شد نسیت به ارزش منصفانه داراییهای معاوضه شده با اهمیت باشد.

برای مثال فرض کنید شرکت کاج در یک معامله تعدادی از تجهیزات تولیدی خود را یا یک قطعه زمین شرکت تندباد معاوضه می‌کند. براساس پیش بینی مدیریت، زمان بندی، مبلغ و ریسک جریانهای نقدی ناشی از زمین به احتمال زیاد به میزان قابل توجهی متفاوت از جریانهای نقدی ناشی از تجهیزات خواهد بود. در نتیجه هر دو شرکت در وضعیتهای اقتصادی متفاوتی قراردارند. بنابراین این معامله دارای محتوای تجاری است و شرکتها سود و زیان معاوضه را شناسایی می‌کنند. در واقع اگر معاوضه دارای محتوای تجاری باشد سود یا زیان بلافاصله شناسایی می‌شود.

معاوضه با فرض زیان

اگر معاوضه دارای محتوای تجاری باشد و شرکت در نتیجه معاوضه دارایی ثابت مشهود متحمل زیان شود بلافاصله باید آن را شناسایی کند زیرا داراییها نباید چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ به مبلغی بیش از معادل قیمت نقد آنها ارزیابی شوند. اگر زیان به موقع شناسایی نشود باعث می‌شود داراییها بیش از واقع ارزیابی شوند.

مثال معاوضه دارای محتوای تجاری در حالت زیان

فرض کنید شرکت آپادانا ماشین آلات قدیمی خود را با ماشین آلات جدید شرکت نهال معاوضه می‌کند. بهای تمام شده ماشین قدیمی مبلغ ۱،۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال، استهلاک انباشته ۴۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال وارزش منصفانه ۶۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال است. قیمت صورتحساب برای ماشین جدید ۱،۶۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال و مبلغ مورد توافق برای ماشین آلات قدیمی ۹۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال است. میخواهیم ثبت حسابداری در شرکت آپادانا و سود و زیان معاوضه را بدانیم.

دفاتر شرکت آپادانا

شرح	بدهکار	بستانکار
ماشین آلات جدید	۱،۳۰۰،۰۰۰،۰۰۰
استهلاک انباشته ماشین آلات	۴۰۰،۰۰۰،۰۰۰
زیان معاوضه	۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰
ماشین آلات	۱،۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰
موجودی نقد	۷۰۰،۰۰۰،۰۰۰
بابت معاوضه ماشین آلات و پرداخت وجه نقد

ارزش دفتری ماشین قدیم – ارزش منصفانه ماشین قدیم=زیان معاوضه

معاوضه با فرض سود

در حالتی که معاوضه داراییهای ثابت مشهود محتوای تجاری دارد و سود تحقق می یابد بهای تمام شده دارایی تحصیل شده در معاوضه به ارزش منصفانه دارایی واگذار شده ثبت و سود بلافاصله شناسایی می‌شود. شرکت برای ثبت بهای تمام شده دارایی تحصیل شده تنها در صورتی از ارزش منصفانه دارایی تحصیل شده استفاده می‌کند که واضح تر و معتبرتر از ارزش منصفانه دارایی واگذار شده باشد.

مثال معاوضه داراییهای ثابت مشهود (داراییهای غیرپولی)

شرکت جهان پرداز و شرکت صبا الکترونیک قصد دارند زمين و تجهيزاتی را با مشخصات زير با يکديگر معاوضه کنند. فرض میکنیم معاوضه محتوای تجاری دارد.

دفاتر شرکت جهان پرداز

سرک نقدی دریافت شده-ارزش منصفانه دارایی قدیم=ارزش منصفانه دارایی جدید

ارزش دفتری دارایی قدیم – ارزش منصفانه دارایی قدیم=سود و زیان ناشی از معاوضه

سرک نقدی دريافت شده – ارزش منصفانه زمين = بهای تمام شده تجهيزات تحصيل شده

شرح	بدهکار	بستانکار
تجهيزات	۲۶،۵۰۰،۰۰۰
وجوه نقد	۲،۰۰۰،۰۰۰
زمین	۱۰،۰۰۰،۰۰۰
سود معاوضه زمين و تجهيزات	۱۸،۵۰۰،۰۰۰
بابت ثبت معاوضه زمين و تجهيزات

سود معاوضه برابر با تفاوت ارزش منصفانه دارایی قبلی و مبلغ دفتری آنهاست.

دفاتر شرکت صبا الکترونیک

برای شرکت صبا الکترونیک ارزش منصفانه تجهيزات ۲۲،۰۰۰،۰۰۰ ريال است. و بهای تمام شده و استهلاک انباشته به ترتیب مبلغ ۳۳،۰۰۰،۰۰۰ و ۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال می باشد و مبلغ ۳،۰۰۰،۰۰۰ ریال پرداخت کرده است سود و یا زیان حاصل از معاوضه را تعیین نمایید.

سرک نقدی پرداخت شده+ارزش منصفانه دارایی قدیم=ارزش منصفانه دارایی جدید

(سرک نقدی پرداخت شده + ارزش منصفانه تجهيزات) =بهای تمام شده زمين تحصيل شده (صبا الکترونیک )

شرح	بدهکار	بستانکار
زمین	۲۵،۰۰۰،۰۰۰
استهلاک انباشته	۵،۰۰۰،۰۰۰
زيان معاوضه تجهيزات با زمین	۶،۰۰۰،۰۰۰
تجهیزات	۳۳،۰۰۰،۰۰۰
وجه نقد	۳،۰۰۰،۰۰۰
بابت ثبت معاوضه زمين و تجهيزات

بابت ثبت معاوضه زمين و تجهيزات

شناسايی سود يا زيان در دفاتر يکی از طرفين معاوضه مستقل از شناسايی سود يازيان دردفاتر طرف ديگر معاوضه است. در حالی که شرکت (جهان پرداز) ۱۸،۵۰۰،۰۰۰ ریال ريال سود حاصل از معاوضه شناسايی کرده است شرکت (صبا الکترونیک) ۶،۰۰۰،۰۰۰ ريال زيان شناسايی کرده است. درمعاوضه دارايیها ممکن است هردو طرف سوديازيان شناسايی کنند ويا ساير حالتهای ممکن ديگر مانند شناسايی سود يا زيان توسط يکی از طرفين و عدم شناسايی سود يا زيان توسط طرف ديگر روی دهد. از آنجا که مبنای شناسايی سود يا زيان معاوضه تفاوت ارزش منصفانه دارايی واگذار شده با ارزش دفتری همان دارايی (دارايی واگذار شده) است، شناسايی ياعدم شناسايی سود يا زيان توسط يکی از طرفين معاوضه به شناسايی يا عدم شناسايی سود يا زيان معاوضه توسط طرف ديگر معاوضه ارتباطی ندارد.

معاوضه محتوای تجاری ندارد

زمانی که معاوضه فاقد محتوای تجاری است، سود معاوضه صرف کاهش بهای تمام شده دارایی جدید می‌شود و طی دوره‌های استفاده از دارایی از طریق کاهش هزینه استهلاک (درصورت وجود) و باقیمانده آن در زمان واگذاری دارایی شناسایی می‌شود.

وجه نقد پرداخت شده + ارزش دفتری دارایی قدیم=بهای دارایی جدید

وجه نقد دریافت شده – ارزش دفتری دارایی قدیم=بهای دارایی جدید

معاوضه دارایی نامشهود

دارایی از ارکان اصلی معادله حسابداری است. معادله ای که در آن با ترکیب بدهی ها و حقوق صاحبان سهام برابری و نابرابری حسابها مشخص می شود. در روند اجرای کار حسابداری ممکن است مدیریت تصمیم به تغییر، خرید یا معاوضه دارایی های خود داشته باشد. این مورد هم مانند هر عمل دیگری نیاز به اجرای اصول و استاندارد های حسابداری دارد. دارایی ها با توجه به ماهیت خود امکان معاوضه با شرایط خاص خود را دارد.

دارایی نامشهود طبق تعریفی که دارند به چگونه سود و زیان را محاسبه می کنیم؟ آن دسته از دارایی هایی اطلاق می شوند که شاید قابل رویت نیستند اما به دلیل ارزش بالایی که برای مجموعه به همراه دارد باید در ترازنامه ارزش گذاری و ثبت شود. این دارایی ها هم همانند دیگر دارایی ها امکان هرگونه تغییر را دارد. مثال زیر برای شما مطرح می شود تا شما بتوانید مطلب معاوضه داراییهای مشابه را به راحتی درک کنید.

شرکتی دارای یک نرم افزار اطلاعاتی می باشد و به دلایل کاری و تصمیمات مدیریتی لازم است تا نرم افزار خود را با نرم افزاری دیگر تعویض نماید. بابت این معاوضه اطلاعات زیر در دست قرار دارد:

بهای تمام شده نرم افزار قدیم ۵۰میلیون با استهلاک انباشته ۵میلیون و ارزش متعارف ۵۲میلیون که با نرم افزار جدیدی به بهای تمام شده ۵۸میلیون و استهلاک انباشته ۶میلیون و ارزش منصفانه ۵۱میلیون .

از بابت این نرم افزار شرکت ۱میلیون نیز اضافه پرداخت کرده است چرا که نرم افزار به ارزش حال حاضر باید ثبت گردد.