اوراق اختیار فروش تَبَعی چیست؟

اگر موفق به خرید این نوع اوراق نشدید، زیاد نگران نباشید. عرضه‌کنندگان این اوراق در واقع به‌نوعی کف قیمتی سهام مورد نظر در شش ماه یا یک سال بعد را مشخص کرده‌اند و بسیار بعید است که در تاریخ سررسید، قیمت سهام مورد نظر پایین‌تر از آن قیمت باشد

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

در تعریف به طرح بیمه سهامی که توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود اوراق اختیار تبعی می‌گویند که بر اساس آن فروشنده یا همان شرکت منتشرکننده، تعهد می‌کند تعداد مشخصی سهم را در قیمت و تاریخی از پیش تعیین‌شده از سهامدار خریداری کند. در این مقاله ابتدا خواهیم گفت که اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ و سپس تمام جزئیات لازم در مورد این اوراق را بررسی می‌کنیم.

منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

به این دلیل به اوراق اختیار تبعی بیمه سهام گفته می‌شود زیرا که این اوراق به خریدار اجازه می‌دهد تا دارایی پایه را با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه و قیمت اعمال بیمه کند و با این کار کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌شود.

در ایران انتشار این اوراق با سایر کشورها متفاوت است و برای خرید آن لازم است در ابتدا سهام پایه را که اختیار فروش برای آن منتشر می‌شود، در پرتفو داشته باشید. مثلا اگر اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت سیمان فارس قرار است در ماه آینده منتشر شود شما باید سهام این شرکت را قبل از خرید اوراق آن در پرتفو خود داشته باشید.

شرکت‌های منتشرکننده اوراق تبعی قبل از فروش باید اطلاعیه عرضه و ویژگی‌های اوراق و شرایط آن را اعلام و منتشر کنند تا سهامداران نیز قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی متعلق به هر نماد، اطلاعات آن را داشته باشند.

موضوع دیگر این که اختیار فروش از ابزارهای بازار مشتقه است و جزو ابزار پوشش ریسک به حساب می‌آید. در معامله این اوراق باید بابت موقعیت خرید اختیار معامله، مبلغی تحت عنوان هزینه اولیه پرداخت کرد.

فرایند اعمال اوراق اختیار فروش تبعی

در شرح این که اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ باید بگوییم که فرآیند اعمال اوراق اختیار اوراق اختیار فروش تَبَعی چیست؟ تبعی به این صورت است که زمانی که قیمت سهام در روز اعمال بیشتر از قیمت اعمال ذکر شده در اختیار فروش باشد، دارنده گواهی اختیار، قادر به اعمال آن نیست. اما چنانچه در تاریخ اعمال قیمت پایانی سهم پایه از قیمت اعمال آن کمتر باشد، برای اعمال اوراق اختیار فروش، سهامدار می‌تواند از طریق کارگزار، درخواست خود را حداکثر تا ساعت 13 روز، ارسال کند. البته کارگزار باید حداکثر 10 روز قبل از تاریخ اعمال، درخواست‌ها را از مشتریان خود دریافت کند و در روز سررسید آن‌ها را به سازمان بورس ارائه دهد.

ارائه درخواست اعمال در زمان مقرر شده، طی مراحلی انجام می‌شود. در مرحله اول سهم به همان قیمت اعمال مشخص شده، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه ‌کننده آن منتقل می‌شود و در مرحله بعد تفاوت قیمت اعمال، با توجه به قیمت پایانی سهم در روز اعمال، محاسبه می‌شود تا این مابه‌التفاوت قیمت به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت ‌شود. گفتنی است که پرداخت به صورت نقدی یا به شکل واگذاری سهم خواهد بود.

نکات مهمی درباره اوراق اختیار فروش تبعی

برای این که به سوال اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ پاسخی جامع و کامل بدهیم باید نکاتی چند درباره این اوراق بدانیم. ما در زیر بخشی از این نکات را آورده‌ایم.

1- دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی برای اوراق اختیار وجود دارد. در حالت اعمال اروپایی دارنده آن تنها در تاریخ سررسید قادر به اعمال است اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا زمان سررسید، می‌تواند اوراق اختیار را اعمال کند. گفتنی است که اوراق فروش تبعی که در ایران رایج است، از نوع اختیار فروش اروپایی است. بنابراین دارنده این اوراق تنها در تاریخ درج شده در برگه، می‌تواند آن را اعمال کند.

2- نکته دوم این که امکان فروش آنی اوراق اختیار فروش بعد از خرید آن وجود ندارد و این اوراق قابل معامله در بازار ثانویه نیستند بنابراین فاقد معاملات ثانویه‌اند. در واقع امکان فروش اوراق خریداری شده در طول دوره معاملاتی وجود ندارد و تنها در یک مرحله و توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرند.

درصد سود و زیان خریدار در این اوراق توسط شرکت منتشر کننده مشخص نیست و نوسان‌های قیمتی سهام تا تاریخ سررسید، عامل اصلی در محاسبه سود یا ضرر خریدار است‌. این که شخص در چه قیمتی سهام پایه را خریداری و در روز اعمال به چه قیمتی آن را منتقل کرده است، درصد سود او را مشخص خواهدکرد.

3- در بررسی اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ نکته سوم این است که خریدار اوراق اختیار فروش تبعی فقط در تاریخ اعمال، قادر به اعمال اختیار فروش خود هستند و این اوراق پس از تاریخ اعمال ارزشی نخواهد داشت. در نتیجه چنانچه تا تاریخ مشخص ‌شده از این اوراق استفاده نکنید، اوراق اعمال نشده و عرضه‌ کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.

4- مورد بعد که باید به آن دقت داشته باشید این است که مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود غیر قابل بازگشت است و به تعبیری شما دارید بابت بیمه کردن سهام خود مبلغی پرداخت می‌کنید.

5- اوراق تبعی، فروش سهم را در یک قیمت عادلانه تضمین می‌کند و این مسئله به تنهایی منجر به تضمین سود سهامداران خواهد شد. همچنین شرکت‌ها با توجه به این که اوراق ابطال می‌شوند و قیمت سهام‌شان افزایش پیدا می‌کند نیاز به پرداخت وجه ندارد و این مسئله باعث می‌شود تا درآمد بیشتری برای آن‌ها شناسایی شود. بنابراین می‌توان گفت اوراق اختیار فروش تبعی نوعی معامله دو سر برد است که هم سهامدار و هم شرکت از این معامله منتفع می‌شوند.

6- به طور معمول نماد اوراق فروش تبعی با اضافه کردن حرف «ه» به بخشی از نماد سهم پایه به همراه تاریخ سرسید اوراق، ساخته می‌شود. به عنوان مثال «هصیکو 405»، نماد اوراق اختیار فروش تبعی سهم «تاصیکو» است که سرسید آن اردیبهشت ماه سال 1405 است.

7- اگر شرکت منتشرکننده اوراق اختیار فروش تبعی در پرداخت حقوق مشتری خود تاخیر یا کوتاهی داشته باشد، مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس برای او در نظر گرفته شده است. این جریمه به سهامدار پرداخت می‌شود.

جمع‌بندی

در این مطلب برای این که پاسخی جامع به سوال اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ بدهیم این اوراق را نوعی بیمه برای سهام در بازار بورس معرفی کردیم و هدف از انتشار آن‌ را کاهش ریسک سرمایه‌گذاری دانستیم. هم سهامدار و هم شرکت‌ها از این اوراق سود می‌برند و در حقیقت یک معامله دو سر برد است.

همه چیز درباره اوراق اختیار تبعی و فرایند اعمال آن

در حال حاضر با توجه به افزایش تورم در جامعه، شاهد سرمایه‌گذاری افراد در بخش‌های مختلف با هدف حفظ ارزش دارایی، افزایش ثروت و قدرت خرید هستیم اما بدون تردید همه بازارهای سرمایه‌گذاری با ریسک همراه هستند.

• اختیار فروش تبعی چیست؟
• فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار تبعی، شامل چه مواردی است؟
• فرایند اعمال اوراق تبعی
• نکات تکمیلی در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی
• جمع‌بندی

بازار بورس هم از این قاعده مستثنی نیست و دائما در حال نوسان است؛ از این‌رو سرمایه‌گذاران تمایل دارند تا با حداقل میزان ریسک، بازدهی مناسبی را به دست آورند که در این میان خرید اوراق اختیار تبعی از روش‌های موثر برای جلوگیری از ضرر و زیان سنگین به حساب می‌آید.

در حقیقت اختیار تبعی به اوراقی اطلاق می‌شود که می‌توان با استفاده از آن، سهام را بیمه کرد. چنانچه از فعالان بازار سرمایه (بورس) هستید و به سود معقول از سهام با کمترین میزان ریسک تمایل دارید، توصیه می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید تا اطلاعات کامل و جامعی در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی به عنوان ابزاری برای بیمه سهام در اختیارتان قرار دهیم.

اختیار فروش تبعی چیست؟

اختیار فروش تبعی نوعی قرارداد است که بر اساس آن، خریدار قرارداد حق (نه الزام، اجبار و تعهد) دارد تا مقدار معینی از دارایی ذکر شده در قرارداد را با قیمت مشخص در زمان معین بفروشد. به عبارت ساده‌تر اوراق اوراق اختیار فروش تَبَعی چیست؟ اختیار فروش نوعی طرح بیمه سهام است که توسط شرکت‌های فعال در بورس به فروش می‌رسد و بر اساس آن فروشنده (شرکت منتشر کننده) متعهد می‌شود تا تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخص (قیمت اعمال) در زمان معین (تاریخ اعمال) از سهامدار خریداری کند.

شرکت‌های منتشرکننده اوراق تبعی پیش از فروش این اوراق باید اطلاعیه عرضه جهت اعلام عمومی ویژگی‌های آن را منتشر کنند تا سهامداران بتوانند این اطلاعیه را قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی هر نماد مطالعه کنند. به طور کلی اوراق اختیار فروش تبعی با هدف کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار بورس، اطمینان بخشی به سهامداران در قبال ارزندگی سهم و حفظ منابع سرمایه‌گذاران منتشر می‌شوند؛ از این‌رو سهامداران می‌توانند با خرید این اوراق، سهم مورد نظر خود را در برابر کاهش قیمت بیمه و از ضرر و زیان سنگین جلوگیری کنند.

فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار تبعی، شامل چه مواردی است؟

فرم اطلاعیه عرضه حداقل یک روز کاری قبل از عرضه سهام توسط سازمان بورس برای ارائه اطلاعات تکمیلی به سرمایه‌گذاران منتشر می‌شود. فرم اطلاعیه شامل موارد زیر است:

• سهم پایه (سهمی که اوراق تبعی مبتنی بر آن است.)
• نام عرضه‌کننده و کارگزار عرضه‌کننده (عرضه‌کننده‌ای که پس از اخذ مجوز با شرایط معین به عرضه اوراق اقدام می‌کند.)
• قیمت و تاریخ اعمال ( قیمتی که عرضه‌کننده متعهد می‌شود تا سهام پایه اوراق اختیار فروش تبعی را بر اساس شرایط این دستورالعمل در تاریخ معین تسویه کند.)
• کل حجم عرضه (سقف اوراق که از سوی عرضه‌‌کننده طی دوره معاملاتی عرضه می‌شود.)
• دوره معاملاتی (فاصله بین اولین روز و آخرین روز معاملاتی اوراق که در اطلاعیه عرضه ذکر شده است.)
• سررسید (آخرین روز دوره معاملاتی که پس از پایان جلسه معاملاتی آن روز، اوراق اختیار تبعی قابلیت اعمال دارد.)

فرایند اعمال اوراق تبعی

حال پس از انتشار اطلاعیه اوراق اختیار فروش تبعی توسط سازمان بورس و بهادار کشور، نوبت به اعمال آن می‌رسد. فرایند و شرایط اعمال اوراق اختیار فروش به شرح زیر خواهد بود:

• چنانچه قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال بزرگتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، اوراق اختیار تبعی قابل اعمال نخواهد بود.
• چنانچه قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال از قیمت اعمال کمتر باشد، اوراق اختیار فروش منوط به ارائه درخواست اعمال از سوی سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثر تا ساعت 13 آن روز اعمال می‌شود. لازم به ذکر است که کارگزاران، می‌توانند درخواست اعمال را 10 روز قبل از تاریخ اعمال از مشتریان دریافت کرده و در روز اعمال به بورس ارائه دهند.
• چنانچه درخواست اعمال اوراق طی مهلت مقرر به بورس ارائه گردد، باید انتقال سهم به قیمت اعمال از دارنده اوراق اختیار تبعی به عرضه‌کننده آن انجام شود. همچنین پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه باید به دارنده اوراق اختیار به صورت نقدی یا واگذاری سهم پایه از عرضه‌کننده به دارنده اوراق صورت پذیرد.

نکات تکمیلی در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی

فعالان بازار سرمایه که به دنبال بیمه کردن سهام خود هستند و می‌خواهند حداقل بازدهی را به صورت کم ریسک تجربه کنند، باید پیش از خرید اوراق اختیار فروش تبعی در ارتباط با آن اطلاعات کسب کنند؛ زیرا اگر اوراق اختیار تبعی به صورت صحیح خریداری شود، می‌تواند سرمایه را بیمه کند اما خرید اشتباه آن‌ها سبب نابودی سرمایه خواهد شد. برخی از نکات تکمیلی در ارتباط با این اوراق به شرح زیر هستند:

• اوراق تبعی قابلیت معامله مجدد نداشته و تنها یکبار در زمان عرضه معامله می‌شوند.
• امکان خرید اوراق بیش از تعداد سهام پایه در اختیار سهامدار وجود ندارد. (حداکثر معادل دارایی سهامدار در سهم پایه)
• در صورت بیشتر شدن اوراق تبعی تحت مالکیت سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز، اوراق اختیار مازاد باطل شده و عرضه‌‌کننده تعهدی نخواهد داشت.
• مبلغ پرداختی بابت خرید اوراق تبعی قابل برگشت نیست.
• هر کد سهامداری حداکثر مجاز به خرید تعداد اوراقی است که در اطلاعیه عرضه به عنوان «سقف خرید» مشخص خواهد شد.
• خریداران اوراق تبعی تنها در تاریخ اعمال قادر به اعمال اختیار فروش خود هستند و پس از گذشت این تاریخ، اوراق تبعی اعمال نشده تلقی شده و عرضه‌کننده تعهدی نخواهد داشت.
• اوراق تبعی تنها در تاریخ سررسید قابل تسویه هستند.
• اوراق تبعی به هر قیمتی ارزش خرید ندارند؛ بنابراین افراد باید با توجه به بازده مورد انتظار خود به خرید آن‌ها اقدام کنند.

جمع‌بندی

افراد فعال در بازار سرمایه (بورس) با توجه به نوسانات همیشگی بازار، همواره به دنبال راهکاری برای بازدهی مورد انتظار با کمترین میزان ریسک هستند. در این میان خرید اوراق اختیار فروش تبعی از جمله روش‌های موثر برای جلوگیری از ضرر و زیان سنگین در بازار مطرح می‌شود که در آن فروشنده یا شرکت عرضه‌کننده متعهد خواهد شد تا تعداد مشخصی از سهام را به قیمت معین (قیمت اعمال) در زمان مشخص (تاریخ اعمال) از سهامدار خریداری کند. در واقع سهامدار با خرید اوراق اختیار تبعی، سهام خود را در برابر نوسانات شدید بازار بیمه می‌کند.

این مطلب رپرتاژ آگهی می باشد و توسط تحریریه اقتصاد آنلاین تهیه نشده است.

تصمیم مهم بازار سرمایه برای نجات بورس | اوراق تبعی چیست و چه تاثیری در معاملات سهامداران دارد؟

به گزارش نبض بورس، روز شنبه نشستی با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیران هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه برگزار شد که از موضوع‌های مهمی که در این نشست به جمع بندی رسید، حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیر مجموعه خود در قالب انتشار اوراق اختیار تبعی بود.

در پی تصمیم جدید مسئولان بازار سرمایه قرار شده است مقدمات عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ۱۵ شرکت بزرگ فراهم گردد تا بلکه بورس تهران از این بحران و رکود رهایی یابد. عرضه این اوراق از فردا سه شنبه ۱۹ مهر ماه آغاز می‌گردد.

به این ترتیب صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار در صدد است اوراق اختیار فروش تبعی بر روی سهام شرکت‌های بانک تجارت، بانک ملت، بانک صادرات، بانک پارسیان، ایران خودرو، سایپا، پالایشگاه بندرعباس، پتروشیمی پارس، پالایشگاه اصفهان، پالایشگاه تهران، سرمایه گذاری تامین اجتماعی، ملی مس، فولاد مبارکه، مخابرات و ارتباطات سیار ایران را منتشر کند.

انتشار اوراق اختیار فروش بر روی سهام ۱۴ شرکت و بانک بزرگ

اوراق تبعی چیست و چه تاثیری در معاملات سهامداران دارد؟

سید علی سجادی، رئیس هیات مدیره شرکت سرمایه‌گذاری امین نیکان آفاق در گفتگو با تسنیم با بیان اینکه انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه سهام در مقابل نوسانات قیمت‌ها است، گفت: با این ابزار سهامدارانی که به صورت عمده یا خرد دارنده سهم هستند اطمینان حاصل می‌کنند که در یک قیمت مشخصی در سررسید معین قادرند سهام خود را با یک بازدهی معقول نقد کنند و با اوراق تبعی خیال سهامداران از بابت ریسک افت قیمت سهام و سود تضمین شده، راحت می‌شود و می‌توانند با اطمینان خاطر نسبت به نگهداری سهام خود اقدام کنند.

به گفته سجادی، این ابزار می‌تواند در افزایش اعتماد سهامداران اثرگذار باشد. وی در این باره توضیح داد: باوجود افشای اطلاعاتی که همواره از سوی ناشران و شرکت‌های بورسی اتفاق می‌افتد باز هم عدم تقارن‌های اطلاعاتی ممکن است وجود داشته باشد. اما باید توجه داشت که مدیران شرکت و سهامداران عمده که نماینده سهامداران خرد هستند اطلاعات دقیق تری از شرکت دارند و زمانی که سهامدار عمده سهم را در قیمت مشخصی تضمین کرده و به نوعی به سهامداران اختیار فروش می‌دهد اطمینان خاطر و آسودگی را به سهامداران می‌دهد.
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود درمورد نقش اوراق تبعی در رونق بازار نیز گفت: اوراق تبعی می‌تواند از فروش‌های هیجانی جلوگیری کند. به عبارتی انتشار این اوراق از سوی ناشران، سمت عرضه سهام را تضعیف کرده و عملا جلوی روند کاهشی قیمت سهم را می‌گیرد و با این تفاسیر، اختیار فروش تبعی به سهامداران اطمینان خاطر می‌دهد.
همچنین

حال راضیه صباغیان، مدیر اسبق نظارت بر نهاد‌های مالی سازمان بورس در گفتگو با شهر بورس، درباره انتشار اوراق تبعی از سوی هلدینگ‌های بزرگ به منظور حمایت از سهام شرکت‎های زیرمجموعه خود، اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه، مردم نگران این هستند که با سرمایه گذاری در این بازار مجددا متضرر شوند، اما انتشار اوراق تبعی به نوعی این اطمینان خاطر را به سهامداران می‌دهد که اگر سهم را تا زمان سررسید نگهداری کنند، نه تنها از ارزش اوراق اختیار فروش تَبَعی چیست؟ آن کم نمی‌شود، بلکه سودی نیز در زمان سررسید نصیب سهامدار می‌شود.

وی افزود: بنابراین انتشار اوراق تبعی به سهامداران اطمینان داده و به ثبات بازار نیز کمک می‌کند، چراکه اوراق تبعی بیمه کننده پرتفوی سرمایه گذار است؛ به طوری که با داشتن این اوراق سرمایه گذار می‌داند که حداقل سودی تضمین شده دریافت خواهد کرد.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی که به آن طرح بیمه سهام هم می‌گویند، در واقع نوعی تعهدنامه است که شرکت یا نهاد منتشرکننده، به‌موجب آن متعهد می‌شود که تعدادی از سهام یک شرکت مشخص را در تاریخی معین و به قیمت معین بخرد. در واقع اوراق اختیار فروش تبعی را یک شرکت یا نهاد مالی منتشر می‌کند و در آن متعهد می‌شود که سهام یک شرکت را در تاریخی معین -که به آن تاریخ اعمال می‌گویند- و با قیمتی معین -که به آن قیمت اعمال می‌گویند- از سهامدار خریداری کند.

مثلا ممکن است قیمت سهام شرکت ذوب آهن اصفهان در حال حاضر ۶۰۰ تومان باشد و یک نهاد مالی اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام این شرکت منتشر کند و متعهد شود که در پایان سال جاری، سهام شرکت ذوب آهن را با قیمت ۷۳۳ تومان خواهد خرید. در این صورت، کسی که امروز مالک سهام ذوب آهن اصفهان است، با خرید این اوراق، می‌تواند مطمئن باشد که در پایان سال می‌تواند سهامش را قیمت ۷۳۳ تومان بفروشد. به بیان ساده، قیمت تضمین‌شده هر برگه سهم شرکت ذوب آهن اصفهان در پایان سال، ۷۳۳ تومان خواهد بود.

از طرفی اگر قیمت سهام شرکت ذوب آهن در پایان سال جاری، بالاتر از ۷۳۳ تومان باشد، مالک سهم می‌تواند سهامش را در بازار بفروشد و سود بیشتری کسب کند.

اصطلاحات مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی

اوراق اختیار فروش تبعی یکی از ابزارهای مشتقه بازار بورس است که بهتر است با اجزای آن آشنایی کلی داشته باشیم. در تصویر زیر جدول مربوط به آگهی اوراق اختیار فروش تبعی خودرو را مشاهده می‌کنید. در ادامه بعضی اصطلاحات این جدول را با هم مرور می‌کنیم.

• نماد معاملاتی: در این قسمت نماد معاملاتی مروبط به این اختیار فروش تبعی درج می‌شود. برای خرید اوراق اختیار مورد نظرتان، باید این نماد در پنل کارگزاری جست‌وجو کنید و سفارش خریدتان را روی این نماد بگذارید.
• دارایی پایه: همان‌طور که اشاره کردیم، اوراق اختیار فروش تبعی نوعی ابزار مشتقه است و در بر اساس یک دارایی (سهام) خاص تنظیم شده. در این قسمت می‌توانید ببینید که اوراق مورد نظر مربوط به کدام دارایی است.
• عرضه‌کننده: در این قسمت نام ناشر اوراق اختیار را می‌بینید. در واقع همین ناشر است که متعهد شده سهام مورد نظر را در تاریخ معینی بخرد.
• کارگزار عرضه‌کننده: نهادی که وظیفه عرضه این اوراق را به عهده دارد.
• حداقل حجم عرضه روزانه: در این قسمت مشخص می‌شود که روزانه حداقل چه تعداد از این اوراق عرضه خواهد شد.
• کل حجم عرضه: تعداد کل اوراقی که قرار است در بازار عرضه شود.
• محدودیت‌های خرید هر کد معاملاتی: این قسمت مشخص می‌کند که هر کد بورسی حقوقی یا حقیقی حداکثر چه تعداد از این اوراق می‌تواند خریداری کند.
• قیمت اعمال: قیمتی که عرضه‌کننده یا ناشر متعهد شده است سهم را بخرد.
• تاریخ سررسید: تاریخ تعیین‌شده برای استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی. در این تاریخ است که مالک اوراق می‌تواند سهمش را به عرضه‌کننده بفروشد.
• محدودیت‌های معاملاتی: در این قسمت سقف و کف تعداد هر سفارش و حداقل تغییر قیمت سفارش‌ها تعیین شده است.
• دوره معاملاتی: در این قسمت مشخص می‌شود که اوراق اختیار مورد نظر، در چه بازه‌ای در بازار سهام به فروش خواهد رسید.

مراحل اعمال اوراق اختیار فروش

اگر اوراق اختیار فروش تبعی را خریداری کنید، در تاریخ سررسید تحت شرایطی می‌توانید از این اوراق استفاده کنید. دقت کنید که اگر قیمت پایانی سهام پایه در تاریخ سررسید بیشتر از قیمت اعمال باشد، اعمال اوراق اختیار فروش تبعی ممکن نیست (انجام این کار عاقلانه هم نیست). اما اگر قیمت پایانی سهام پایه کمتر از قیمت اعمال باشد، آن وقت می‌توانید حداکثر تا ساعت ۱۳ تاریخ سررسید، از طریق کارگزاری‌تان درخواست اعمال بدهید.

در صورتی که درخواست اعمال بدهید، یکی از ۳ حالت زیر انجام خواهد شد:

1. سهم به قیمت اعمال از دارنده اوراق اختیار فروش به عرضه‌کننده این اوراق منتقل خواهد شد.
2. مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی به‌صورت نقدی به دارنده اوراق اختیار فروش پرداخت خواهد شد.
3. عرضه‌کننده اوراق اختیار فروش، تعدادی سهام پایه به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی منتقل خواهد کرد، به‌طوری که ارزش ریالی سهام منتقل شده برابر با مابه‌التفاوت ارزش روز سهام مورد نظر و قیمت اعمال باشد.

نکته‌های مهم مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی

نکته یک: یکی از مهم‌ترین نکته‌ها این است که اوراق اختیار فروش تبعی، برخلاف اختیار معامله عادی، بازار ثانویه ندارد. یعنی وقتی این اوراق را خریدید، دیگر نمی‌توانید بفروشید. فقط می‌توانید در تاریخ سررسید این اوراق را اعمال کنید و سهم‌تان را به عرضه‌کننده اوراق بفروشید.

نکته ۲: قیمت هر برگه اختیار فروش تبعی که این روزها منتشر می‌شوند، یک ریال است. هرچند در بعضی نمادها امکان خرید بالاتر از این قیمت هم وجود دارد، اما توجه کنید که چون خبری از بازار ثانویه نیست و امکان فروش این اوراق وجود ندارد، بهتر است این اوراق را بالاتر از یک ریال نخرید.

اگر موفق به خرید این نوع اوراق نشدید، زیاد نگران نباشید. عرضه‌کنندگان این اوراق در واقع به‌نوعی کف قیمتی سهام مورد نظر در شش ماه یا یک سال بعد را مشخص کرده‌اند و بسیار بعید است که در تاریخ سررسید، قیمت سهام مورد نظر پایین‌تر از آن قیمت باشد

نکته ۳: برای خرید هر برگه اختیار فروش تبعی، باید یک برگه از سهام پایه مربوط به این اوراق را در سبد سهام‌تان داشته باشید. به عبارت ساده، نمی‌توانید بدون اینکه سهام بانک ملت را داشته باشید، اقدام به خرید اختیار فروش تبعی سهام بانک ملت بکنید. اگر هم مثلا ۱۰۰۰ برگه سهم بانک ملت دارید، می‌توانید حداکثر ۱۰۰۰ ورقه اختیار فروش تبعی این سهام را بخرید.

نکته ۴: وقتی اوراق اختیار فروش تبعی یک سهم را می‌خرید، باید تا تاریخ سررسید اوراق، به تعداد اوراق اختیار فروش تبعی خریداری‌شده، سهام پایه را در سبد خود نگه دارید. برای مثال، اگر ۲۰۰۰ برگه سهم بانک ملت دارید و ۱۰۰۰ ورقه اختیار فروش تبعی آن را می‌خرید، تعداد سهام بانک ملت در سبد سهام‌تان نباید کمتر از ۱۰۰۰ سهم شود.

نکته ۵: اوراق اختیار فروش تبعی که این روزها منتشر می‌شوند برای حمایت از سهامداران خرد حقیقی در نظر گرفته شده‌اند و کدهای حقوقی امکان خریدشان را ندارند. با این حال، تعداد اوراقی که برای هر کدام از شرکت‌ها در نظر گرفته شده، کمتر از تعداد سهام شناور آن شرکت است. به عبارت دیگر، شاید همه افراد حقیقی موفق به خرید اوراق اختیار فروش تبعی شرکت مورد نظرشان نشوند. از آنجا که این نوع اوراق قابلیت فروش ندارند، سعی نکنید در قیمت‌های بالاتر از یک ریال خریدار باشید. توجه داشته باشید که هزینه‌ای که بابت این اوراق می‌پردازید (مانند هزینه بیمه) قرار نیست به شما برگردد. بنابراین پرداخت هزینه بالاتر از یک ریال به ازای هر ورقه کار عاقلانه‌ای نیست.

نکته ۶: اگر موفق به خرید این نوع اوراق نشدید، زیاد نگران نباشید. عرضه‌کنندگان این اوراق در واقع به‌نوعی کف قیمتی سهام مورد نظر در شش ماه یا یک سال بعد را مشخص کرده‌اند و بسیار بعید است که در تاریخ سررسید، قیمت سهام مورد نظر پایین‌تر از آن قیمت باشد.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست ؟

معمولا در بازارهای یک طرفه مثل بورس ایران که سهامدار فقط از رشد قیمت سود می‌برد، با افت یا نوسان شدید قیمت، سهامدارها از سهم مورد بحث فاصله می‌گیرند و تمایلی به خرید آن نشان نمی دهند. در این شرایط شرکت ها برای حفظ ارزش سهام و حمایت از سهامداران، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش می‌کنند. در ادامه به بیان مفهموم این اوراق می پردازیم :

اختیار فروش چیست؟

اختیار فروش جزء ابزارهای بازار مشتقات است. لازم به ذکر است که ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک می‌باشد؛ اما خریدار اختیار فروش چه وضعیتی دارد؟ اختیار فروش به دارنده آن این حق و نه تعهد را می‌دهد که در تاریخ معینی در آینده به قیمت مشخص‌شده در برگه که از آن به‌عنوان قیمت اعمال یاد می‌شود این اوراق را اعمال نماید . حال اگر خریدار این ورقه بخواهد از این موقعیت استفاده نماید بایستی دارایی پایه (دارایی که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن اختیار فروش را خریداری کرده است) از بازار خریداری کرده و به قیمت اعمال به فروش برساند. لازم به ذکر است که بابت موقعیت خرید اختیار معامله مبلغی را تحت عنوان هزینه اولیه می‌پردازند .

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

این اوراق درواقع نوعی از اختیار فروش اروپایی است که در آن به خریدار این اوراق اجازه می‌دهد تا دارایی پایه اختیار که درواقع یکی از سهام پایه می‌باشد با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه اوراق و قیمت اعمال بیمه نماید و به‌نوعی کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌گردد ، درنتیجه این اوراق به‌نوعی بیمه سهام می‌باشند. لازم به ذکر است که عرضه‌کننده این اوراق شرکت (ناشر) و یا سهامدار عمده است که هدف آن‌ها ایجاد تضمین و اطمینان نسبت به سهام است .

در ایران شیوه انتشار این اوراق متفاوت از سازوکار مطرح‌شده در دنیا است. در ایران به‌منظور خرید اوراق اختیار بایستی سهام پایه (سهامی که بابت آن اختیار فروش تبعی منتشر می‌گردد) را در اختیار داشته باشید. فرض کنید که قرار است اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت ایران خودرو در تاریخ ۱ دی‌ماه منتشر گردد. قبل از اینکه شما اقدام به خرید اوراق اختیار نمایید بایستی سهام شرکت سایپا را در سبد خود داشته باشید و این اولین تفاوت بین اوراق اختیار در ایران با سایر کشورهای دنیا است. مثلاً اگر شما می‌خواهید تعداد ۵۰ هزار اوراق اختیار ایران خودرو را داشته باشید بایستی قبل اعمال دستور خرید این اوراق، تعداد ۵۰ هزار سهم از ایران خودرو را در پرتفوی خود داشته باشید.

اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به عنوان بیمه کردن سهام از آن یاد می‌شود، در حقیقت، ابزاری است که به‌وسیله آن نوسانات و زیان سهام بیمه می‌شود . براساس این روش، سهامدار عمده با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌های آن دارد، اوراقی را منتشر می‌کند و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند در تاریخ اعمال در صورتی که قیمت سهم پایین‌تر از نرخ توافقی باشد زیان او جبران می‌شود. نکته با اهمیت تا اینجا این است که سهامدار عمده تنها شخصیتی است که می‌تواند از این ابزار استفاده کند. یعنی سهامدار عمده اوراق را می‌فروشد و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند، در صورت پایین‌تر آمدن قیمت سهم، زیان وی جبران می‌شود. بنابراین، این اوراق را می‌توان روشی برای به حداقل رساندن ریسک سیستماتیک دانست.

نکاتی مهم در رابطه با اوراق اختیار فروش تبعی که لازم است بدانید:

• تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد امکان خرید آن را دارد محدود است، حتما قبل از خرید به محدودیت روزانه و کلی آن که توسط شرکت منتشر کننده تعیین شده دقت کنید. در صورتی که خرید شما بیشتر از میزان مجاز باشد، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت شده به شرکت داده می‌شود.(چیزی به شما برگشت داده نمی‌شود)
• در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست .
• این اوراق معاملات ثانویه ندارند. در نتیجه در صورتی که آن ها را خریداری کردید امکان فروش آن ها را نخواهید داشت .
• در صورتی که بعد از خرید اوراق بخشی از سهام خود را بفروشید و در نتیجه‌ی این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست می‌دهد و هزینه‌ای بابت این موضوع به شما برگشت داده نخواهد شد .
• در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش باید در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده توسط شرکت، در خواست خود را از طریق کارگزار اعلام کنید. در صورت عدم درخواست، اوراق شما باطل می‌شود و هیچ هزینه‌ای بابت آن به شما برگشت داده نخواهد شد .
• این اوراق تا قبل از سررسید غیر قابل معامله‌اند .
• در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را اوراق اختیار فروش تَبَعی چیست؟ از دست می‌دهند و نیازی به درخواست خاصی نیست .
• بعد از اعمال اختیار فروش در صورتی که شرکت در پرداخت حقوق مشتری تاخیر کند، بنا به فرمولی که در زمان انتشار اوراق علام شده مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس از وی دریافت و به مشتری پرداخت می‌شود .
• در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار بر اساس فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق می‌گیرد .

برای دسترسی به متن کامل قوانین و ضوابط مربوط به این اوراق و آگاهی از سایر شرایط مثل قوانین مربوط به زمانی که سهم در روز عرضه بسته باشد، افزایش سرمایه یا توزیع سود داشته باشد و … ؛ می‌توانید به دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، مصوب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید.در ادامه می توانید تصویر این دستورالعمل را مشاهده نمایید :