استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

تأمین‌کنندگان نقدینگی سهمی از نقدینگی کل بازار دریافت می‌کنند.

استخر نقدینگی (liquidity pool) چیست و چگونه کار می کند؟

دنیای کریپتوکارنسی فقط به ارزهای دیجیتال محدود نمی‌شود. در حقیقت فناوری بلاکچین و رونق امور مالی غیرمتمرکز(DeFi) پنجره‌ای به دنیای نوآوری را به روی ما گشوده‌است. یکی از این نوآوری‌ها استخر نقدینگی(liquidity pool) است. اما استخر نقدینگی چیست و به چه کار ما می‌آید؟

در این مقاله از «اکس نوین» تصمیم داریم تا تمامی مفاهیم استخر نقدینگی را به ساده‌ترین شکل برای شما بازگو کنیم. با ما همراه باشید!

مطالبی که در این مقاله خواهید خواند:

مقدمه؛ آنچه پیش از شروع تعریف استخر نقدینگی باید بدانید

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) انقلابی در فعالیت‌های بلاکچینی بوجود آورده‌است به طوری که حجم معاملات صرافی‌های غیرمتمرکز گام به گام با صرافی‌های متمرکزی چون بایننس بالا می‌رود.

بر اساس داده‌های defipulse، در زمان نگارش این مقاله، بیش از 38 میلیارد دلار در پروتکل‌های دیفای قفل شده‌است و این اکوسیستم همچنان با انواع جدیدی از محصولات و خدمات به رشد خود ادامه می‌دهد.

اما پشت پرده این پیشرفت چیست؟ یکی از فناوری‌های اصلی پشت و پرده خدمات دیفای، استخر نقدینگی(liquidity pool) است.

استخر نقدینگی (liquidity pool) چیست؟

استخر نقدینگی در اصل مجموعه وجوهی است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌است. از استخرهای نقدینگی در خدمات متعددی از جمله تسهیل ترید غیرمتمرکز، وام‌دهی و بسیاری از فعالیت‌های دیگر استفاده می‌شود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

استخرهای نقدینگی در اصل پایه و اساس بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ(Uniswap) هستند. کاربرانی که این نقدینگی را تهیه می‌کنند، مقدار مساوی از دو توکن را در یک جایی به نام استخر قرار می‌دهند و یک بازار بوجود می‌آورند.

اما هدف این کاربران از تهیه نقدینگی چیست؟

از قدیم گفته‌اند، هیچ گربه‌ای محض رضای خدا موش نمی‌گیرد! به ازای هر تراکنشی که در صرافی‌های غیرمتمرکز صورت می‌گیرد، به این کاربران متناسب با سهمشان از کل میزان نقدینگی، کارمزد تعلق می‌گیرند.

به عبارتی سود این کاربران در کارمزد تراکنش‌هایی است که با نقدینگی که آنها بوجود آورده‌اند انجام می‌شود.

یکی از اولین پروتکل‌هایی که از استخرهای نقدینگی استفاده کرد، پروتکل Bancor بود. اما استخر نقدینگی با Bancor آنچنان مورد توجه قرار نگرفت. در حقیقت، Uniswap، اولین صرافی غیرمتمرکزی بود که توانست استخر نقدینگی را آنطور که باید و شاید به توجه کاربران برساند.

از دیگر صرافی‌های غیرمتمرکزی که بر بستر بلاکچین اتریوم از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند می‌توان به سوشی سواپ (SushiSwap)، کرو (Curve) و بالانسر (Balancer) اشاره کرد.

اما آیا تمامی صرافی‌های غیر متمرکز از استخر نقدینگی استفاده می‌کنند؟ خیر!

در حال حاضر دو نوع صرافی غیرمتمرکز بر بلاکچین اتریوم وجود دارد. نوع اول صرافی‌های غیرمتمرکزی هستند که از دفتر سفارش (OrderBook) استفاده می‌کنند. نوع دیگر همان صرافی‌های غیرمتمرکزی هستند که از استخر نقدینگی استفاده می‌کنند.

بیایید تفاوت‌های میان استخر نقدینگی و دفتر سفارشات را با هم بررسی کنیم.

استخر نقدینگی در برابر دفتر سفارشات

برای درک بهتر استخر نقدینگی، اجازه دهید در ابتدا بخش اساسی تجارت الکترونیک یعنی دفتر سفارشات را بررسی کنیم. به زبان ساده، دفتر سفارشات، مجموعه از سفارشات یک بازار معین است.

سیستمی که سفارشات را منطبق به یکدیگر وصل می‌کند، موتور انطباق (matching engine) نامیده می‌شود. در حقیقت دفتر سفارشات و موتور انطباق، بخش اصلی هر صرافی غیرمتمرکز را تشکیل می‌دهد. مدل دفتر سفارشات امکان ایجاد بازارهای پیچیده مالی را برای ما فراهم می‌کند.

صرافی‌هایی که از دفتر سفارش استفاده می‌کنند، برای انجام معاملات متکی به یک سیستم پیشنهاد و درخواست هستند. موتور انطباق صرافی‌ها خریدار و فروشنده را به متصل می‌کند و ترید انجام خواهد شد.

در جاهایی که نقدینگی بالاست، مدل دفتر سفارشات بسیار مناسب است. اما در صورتی که معامله‌ای نقدینگی پایینی داشته‌باشد، این نوع سیستم به مشکل بر خواهد خورد. در این صورت، این سفارشات، با نوسانات بزرگ و غیر عادی رو به رو می‌شوند که آنها را از پذیرش عموم باز می‌دارد.

استخر نقدینگی برای حل این مشکل به وجود آمده‌است. در حقیقت استخر نقدینگی اینجاست تا با استفاده از قراردادهای هوشمند، وابستگی توکن‌ها به حجم ترید را از بین ببرد و مشکل نقدینگی را برطرف کند.

استخرهای نقدینگی چگونه کار می کنند؟

بازارسازهای خودکار (AMM) به نظر می‌رسد که قوانین بازی را تغییر داده‌اند. به وسیله این نوآوری چشم‌گیر، امکان انجام تراکنش‌های درون زنجیره‌ای بدون نیاز به دفتر سفارش فراهم شد.

یک صرافی همتا به همتا (peer-to-peer) با مدل دفتر سفارشات استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ را در نظر بگیرید. در این صرافی، خریداران و فروشندگان توسط مکانیسم دفتر سفارشات به یکدیگر متصل می‌شوند.

در طرف دیگر اما، خرید و فروش با استفاده از بازارسازهای خودکار متفاوت و به صورت کاربر با قرارداد (peer-to-contract) انجام می‌شود.

همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم، استخر نقدینگی مجموعه‌ای وجوه است که در یک قرارداد هوشمند توسط یک سری افراد به وجود می‌آید. هنگام کار با بازارسازهای خودکار، مانند خرید سنتی، نیازی به وجود طرف مقابل نیست.

در حقیقت شما ترید خود را در برابر نقدینگی موجود در استخر نقدینگی انجام می‌دهید. برای مثال، در صورتی که شخصی بخواهد توکنی خریداری کند، در آن لحظه نیازی به وجود فروشنده نیست. در عوض باید نقدینگی کافی وجود داشته‌باشد.

برای مثال، هنگام خرید یک کوین در یونی سواپ، فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل می‌شود که بر فعالیت‌های استخر استخراج حاکم است. علاوه بر این، قیمت‌گذاری نیز بر اساس این الگوریتم تعیین می‌شود.

استخرهای نقدینگی برای چه مواردی استفاده می شوند؟

عمده صحبت ما تاکنون در رابطه با بازارسازهای خودکار بوده‌است. بازار سازهای خودکار، محبوب‌ترین مدل استفاده از اسنخرهای نقدینگی است. با این حال، فراهم کردن نقدینگی یک مفهوم ساده است و می‌توان از آن در موارد متعددی استفاده کرد.

یکی از این موارد، ییلد فارمینگ یا استخراج نقدینگی است. استخرهای استخراج، اساس کار پلتفرم‌های کشت سود مانند یرن فایننس (Yearn.Finance) هستند. در این پلتفرم‌ها کاربران برای کسب سود بیشتر، وجوه خود را به استخرهای استخراج واریز می‌کنند.

توزیع توکن‌های جدید به دست افراد مناسب یکی از مشکلات بزرگ پروژه‌های کریپتو است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین رویکردها در برابر این مشکل بوده‌است.

در این روش توکن‌ها به صورت الگوریتمی بین کاربرانی که توکن‌های خود را در استخرهای نقدینگی گذاشته‌اند و متناسب با سهم آنها از نقدینگی توزیع می‌شود.

وقتی که شما برای پلتفرم‌هایی مانند یونی سواپ یا کامپاند (Compound) نقدینگی فراهم می‌کنید، به شما توکن داده می‌شود که نشان‌دهنده سهم شما در آن مجموعه است.

جالب اینجاست که شما می‌توانید این توکن‌ها را در سایر استخرهای نقدینگی سپرده‌گذاری کنید و سود کسب کنید.

یکی دیگر از موارد استفاده از استخرهای نقدینگی، بیمه‌ها در برابر ریسک قراردادهای هوشمند است. بسیاری از این پلتفرم‌های بیمه از طریق استخرهای نقدینگی اجرا می‌شوند.

کاربرد استخرهای استخراج کم نیستند و در این مقاله تنها به چند مورد از آنها اشاره کردیم.

مزایا و معایب استخرهای نقدینگی

استخرهای نقدینگی دارای مزایای زیادی هستند و می‌توانند یکی از بهترین گزینه‌ها برای سرمایه گذاری استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ باشند اما این استخرها ریسک‌هایی نیز دارند.

اگر قصد تأمین نقدینگی یک بازارساز خودکار را دارید، باید با مفهوم ضرر ناپایدار (impermanent loss) آشنا شوید. در حقیقت، هنگامی که نقدینگی برای یک بازارساز خودکار فراهم می‌شود، امکان کم شدن ارزش دارایی شما وجود خواهد داشت.

این ضرر گاهی اوقات می‌تواند کوچک و بسیار ناچیز باشد و گاهی اوقات ممکن است بسیار زیاد باشد.

خطر دیگری که وجود دارد، مربوط به قراردادهای هوشمند است. شما وجوه خود را به قراردادهای هوشمند واریز می‌کنید. در صورت هرگونه سوء استفاده یا نادرست بودن قرارداد هوشمند، ممکن است سرمایه‌تان از بین برود.

علاوه بر این، اگر قصد واریز وجوه خود به استخرهای نقدینگی را دارید، در مورد پروژه‌هایی ک توسعه دهندگان اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند کاملآ مراقب باشید.

گاهی اوقات توسعه‌دهندگان می‌توانند با استفاده از برخی دسترسی‌های خاص که در کد قرارداد هوشمند وجود دارد، دست به فعالیت‌های مخرب بزنند.

در کل می‌توان گفت که دیفای و اموری مانند استخرهای نقدینگی، فناوری‌های نو ظهوری هستند که تا بلوغ نهایی هنوز فاصله زیادی دارند بنابراین در حال حاضر هر اتفاقی ممکن است برای آنها بیافتد.

جمع بندی استخر نقدینگی

استخرهای نقدینگی(liquidity pool)، یکی از اصلی‌ترین فناوری‌های اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای است. این استخرها پایه و اساس بسیاری از خدمات مانند ترید غیرمتمرکز، وام دهی، ییلد فارمینگ و … هستند.

صرافی‌های غیرمتمرکز با دو مکانیسم دفاتر سفارش و استخرهای نقدینگی کارها را انجام می‌دهند. زمانی که نقدینگی کافی وجود داشته‌باشد دفاتر سفارش می‌توانند بسیار خوب عمل کنند اما در صورت کاهش نقدینگی، این مکانیسم برای کاربران مشکل‌ساز خواهد شد.

استخرهای نقدینگی در حقیقت برای برطرف کردن مشکلات ناشی از دفاتر سفارش در هنگام نقدینگی پایین پدید آمده‌اند و با استفاده از قراردادهای هوشمند، وابستگی توکن‌ها به حجم ترید را از بین می‌برند و مشکل نقدینگی را برطرف می‌کنند.

در آخر باید گفت که استخرهای نقدینگی همانند سایر خدمات حوزه دیفای، هنوز در ابتدای راه قرار دارند و در ادامه احتمالاً از آنها بیشتر خواهیم شنید.

سؤالات متداول

استخر نقدینگی(liquidity pool) مجموعه وجوهی است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌، هر کاربر می تواند سرمایه خود را به جای نگهداری در کیف پول، به استخرهای نقدینگی بریزد و سود دریافت کند!

بله! به ازای هر تراکنش، کاربران متناسب با سهمشان از کل میزان نقدینگی، کارمزد دریافت می‌کنند.

استخر نقدینگی در دیفای چیست؟

استخرهای نقدینگی (liquidity pool) یکی از فناوری‌های بنیادین حال حاضر در اکوسیستم فعلی امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا به‌اختصار دیفای (دیفای) هستند. استخر نقدینگی در دیفای یکی از بخش‌های اساسی بازارسازهای خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، کِشت سود (yield farming)، دارایی‌های سینتتیک (مصنوعی)، بیمه مبتنی بر بلاک چین، بازی‌های مبتنی بر بلاک چین و بسیاری دیگر از موارد محسوب می‌شود. استخر نقدینگی اساساً مرکزی برای جمع‌آوری دارایی‌های دیجیتال است. در ادامه به کاربردهای استخر نقدینگی در حوزه دیفای می‌پردازیم.

دیفای اساس بسیاری از فعالیت‌های درون‌زنجیره‌ای مبتنی بر بلاک چین است. در حال حاضر، حجم معاملاتی صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌شکل معنی‌داری در حال رقابت با حجم معاملاتی صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال است. طبق گزارش‌های آخر سال 2020، بیش از 15 میلیارد دلار ارزش قفل‌شده در پروتکل‌های دیفای وجود دارد.

این اکوسیستم همراه با انواع جدیدی از محصولات به‌سرعت در حال گسترش است و یکی از عوامل چنین توسعه گسترد‌ه‌ای وجود استخرهای نقدینگی است.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند (smart contract) است. این استخرها برای تسهیل معاملات غیرمتمرکز، فرآیند وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استخرهای نقدینگی ستون اصلی بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ (Uniswap) هستند. کاربرانی که تحت‌عنوان ارائه‌دهندگان نقدینگی (liquidity provider) یا به‌اختصار LP شناخته می‌شوند، به‌منظور کمک به ایجاد بازار، ارزشی مساوی از دو توکن در اختیار استخر قرار می‌دهند. آنها در ازای تأمین نقدینگی، از کارمزد معاملاتی که در استخر انجام می‌شود، متناسب با سهم خود از نقدینگی استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ کل بهره‌مند می‌شوند‌.

تأمین‌کنندگان نقدینگی سهمی از نقدینگی کل بازار دریافت می‌کنند.

از آنجا که هرکسی می‌تواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد، بازارسازهای خودکار بازار را دسترس‌پذیرتر کرده‌اند.

یکی از اولین پروتکل‌هایی که از استخرهای نقدینگی استفاده کرد پروتکل بانکور (Bancor) بود؛ اما این مفهوم با محبوبیت یونی سواپ مورد توجه بیشتری قرار گرفت. سوشی سواپ (SushiSwap)، کِرو (Curve) و بلنسر (Balancer) برخی دیگر از صرافی‌های معروفی هستند که از استخرهای نقدینگی در پلتفرم اتریوم استفاده می‌کنند. استخرهای نقدینگی در این پلتفرم‌ها توکن‌های ERC-20 ارائه می‌دهند.

همچنین، زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain) نیز دارای پلتفرم‌های مشابهی همچون پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ (BakerySwap) و برگرسواپ (BurgerSwap) است که از توکن‌های BEP-20 پشتیبانی می‌کنند.

بازارسازهای خودکار بازار را دسترس‌پذیرتر کرده‌اند.

استخر نقدینگی در مقابل دفتر سفارش

برای درک تفاوت استخرهای نقدینگی، بهتر است به اساسی‌ترین پایه معاملات الکترونیکی نگاهی داشته باشیم: دفتر سفارش (order book). به زبان ساده، دفتر سفارش مجموعه‌ای از سفارش‌های فعلاً باز برای بازاری مشخص است.

سیستمی که سفارش‌ها را با یکدیگر منطبق می‌کند، موتور انطباق (matching engine) نام دارد. موتور انطباق و دفتر سفارش دو هسته مرکزی هر صرافی متمرکزی (CEX) هستند. این مدل به ایجاد صرافی‌های کارآمد و بازارهای مالی پیچیده کمک می‌کند.

با این حال، معاملات دیفای شامل انجام معاملات درون‌زنجیره‌ای بدون واسطه‌ای مرکزی برای نگهداری دارایی‌ها است. این امر مشکلاتی در ایجاد دفتر سفارش به‌وجود می‌آورد. زیرا، هر تعامل با دفتر سفارش به کارمزد گس نیاز دارد که انجام معاملات را بسیار گران‌تر می‌کند.

همچنین، این امر باعث می‌شود کار بازارسازها، یعنی معامله‌گرانی که برای جفت‌ارزهای معاملاتی نقدینگی فراهم می‌کنند، بسیار پرهزینه تمام شود. مهم‌تر از همه، اکثر بلاک چین‌ها نمی‌توانند از پس توان عملیاتی مورد نیاز برای معامله میلیاردها دلار بربیایند.

این یعنی در بلاک چینی مانند اتریوم، ایجاد صرافی درون‌زنجیره‌ای مبتنی بر دفتر سفارش عملاً غیرممکن است. در این حالت، می‌توانید از زنجیره‌های جانبی یا راه‌حل‌های لایه دوم استفاده کنید که فعلاً در دست توسعه هستند. نکته کلیدی این است که شبکه با شکل فعلی خود قادر به مدیریت توان عملیاتی لازم نیست.

پیش از ادامه بحث، لازم به ذکر است که صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که به‌راحتی با دفتر سفارش درون‌زنجیره‌ای کار می‌کنند. به‌عنوان مثال، صرافی غیرمتمرکز بایننس که روی زنجیره بایننس ساخته شده است، معاملاتی سریع و ارزان ارائه می‌دهد. نمونه دیگر صرافی غیرمتمرکز پراجکت سروم (Project Serum) است که روی بلاک چین سولانا (Solana) ایجاد شده است.

با این همه، از آنجا که بسیاری از دارایی‌های موجود در فضای ارزهای دیجیتال روی بلاک چین اتریوم ایجاد می‌شوند، نمی‌توانید آنها را در شبکه‌های دیگر معامله کنید، مگر اینکه از نوعی رابط بین‌زنجیره‌ای استفاده کنید.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

بازارسازهای خودکار معادلات این بازی را تغییر داده‌اند. آنها نوآوری‌های قابل‌توجهی هستند که امکان انجام معاملات درون‌زنجیره‌ای را بدون نیاز به دفتر سفارش فراهم می‌کنند.

از آنجا که برای انجام معاملات به هیچ یک از طرفین به‌طور مستقیم احتیاج نیست، معامله‌گران می‌توانند در مورد اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی مختلفی برای جفت‌ارزهایی تصمیم‌گیری کنند که در صرافی‌های مبتنی بر دفتر سفارش، نقدینگی بسیار کمی دارند.

می‌توانید صرافی همتابه‌همتا و مبتنی بر دفتر سفارشی را در نظر بگیرید که در آن، فروشندگان و خریداران به‌واسطه دفتر سفارش به یکدیگر مرتبط می‌شوند. به‌عنوان مثال، معامله‌گری در بایننس دِکس (Binance DEX) همتابه‌همتا است، زیرا معاملات به‌طور مستقیم بین کیف پول‌های کاربران انجام می‌شوند.

معامله‌گری با استفاده از بازارساز خودکار اندکی متفاوت است. در این حالت، می‌توانید معامله‌گری مبتنی بر بازارساز خودکار را درقالب همتا به ‌قرارداد (peer-to-contract) در نظر بگیرید.

همانطور که اشاره کردیم، استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌ها در یک قرارداد هوشمند است که توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی واریز می‌شوند. بنابراین، هنگام انجام معامله به‌واسطه بازارسازهای خودکار، طرف مقابل به‌معنای سنتی ندارید.

در عوض، معامله‌ خود را در مقابل نقدینگی جفت‌ارز مورد نظر انجام می‌دهید. درواقع، خریداران در لحظه انجام معامله نیازی به فروشنده ندارند، بلکه نقدینگی کافی در استخر برای انجام معامله کفایت می‌کند.

در استخر نقدینگی احتیاجی به فروشنده یا خریدار در معنای سنتی ندارید، بلکه نقدینگی استخر برای انجام معاملات کافی است.

به‌عنوان مثال، هنگامی که قصد دارید کوینی در پلتفرم یونی سواپ بخرید، طرف مقابل معامله شما یک فروشنده به‌معنای سنتی آن نیست. بلکه، فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل می‌شود که بر آنچه در استخر اتفاق می‌افتد، نظارت دارد. علاوه بر این، قیمت‌ نیز توسط این الگوریتم و براساس معاملات انجام‌شده در استخر تعیین می‌شود.

در استخرهای نقدینگی، هر فردی می‌تواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد، بنابراین هر فردی می‌تواند به‌نوعی طرف مقابل شما تلقی شود. با این حال، تعامل با قرارداد حاکم بر استخر نقدینگی، مانند مدل تعامل با دفتر سفارش نیست.

استخر نقدینگی چه کاربردهایی دارد؟

تابه‌اینجا، ما بیشتر در مورد بازارسازهای خودکار بحث کردیم که محبوب‌ترین کاربرد استخرهای نقدینگی هستند. با این حال، استخرهای نقدینگی موارد استفاده متنوع‌تری دارند.

یکی از این موارد استفاده، کشت سود یا استخراج نقدینگی (liquidity mining) است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرم‌های خودکار تولید سود مثل یِرن فایننس (Yearn Finance) هستند، جایی‌که کاربران دارایی‌های خود را به استخر اضافه و سپس از آن برای تولید سود استفاده می‌کنند.

توزیع توکن‌های جدید در دست افراد شایسته مشکل بسیار دشواری برای پروژه‌های ارز دیجیتال است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین موارد استفاده از استخرهای نقدینگی بوده است. اساساً توکن‌ها به‌صورت الگوریتمی بین کاربرانی توزیع می‌شوند که توکن‌های خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنند. سپس‌، توکن‌های تازه‌ایجادشده متناسب با سهم هر کاربر از استخر به حساب او ارسال می‌شوند.

در خاطر داشته باشید که این توکن‌ها ممکن است از سایر استخرهای نقدینگی تحت عنوان توکن‌های استخر (pool tokens) گرفته شده باشند. به‌عنوان مثال، اگر در پلتفرم یونی سواپ یا صندوق‌های وام‌دهی پلتفرم کامپاند (Compound) نقدینگی فراهم کنید، توکن‌هایی دریافت خواهید کرد که نشان‌دهنده سهم شما در استخر هستند. همچنین، ممکن است این توکن‌ها را به یک استخر دیگر واریز و سود دریافت کنید. این زنجیره‌ها با ادغام پروتکل‌ها ممکن است بسیار پیچیده شوند.

یکی از مهم‌ترین کاربردهای استخرهای نقدینگی کِشت سود است.

علاوه بر این، تسهیل فرآیندهای مربوط به حاکمیت (governance) نیز می‌تواند کاربرد دیگری باشد. در برخی موارد، برای اجرایی‌شدن یک پیشنهاد رسمی حاکمیتی، رأی بسیاری باید جمع شود. اگر به‌جای این کار، دارایی‌ها در استخری جمع شوند، شرکت‌کنندگان می‌توانند به پشتوانه هدفی از پروتکل که مهم به‌ نظر می‌رسد با یکدیگر رقابت کنند.

در حال حاضر، یکی دیگر از بخش‌های نوظهور در حوزه دیفای، بیمه در مقابل خطر قراردادهای هوشمند است. این ویژگی نیز با کمک استخرهای نقدینگی پیاده‌سازی می‌شود.

یکی دیگر از کاربردهای جالب استخرهای نقدینگی استفاده از ترانشه وام (tranche) است، مفهومی که از امور مالی سنتی گرفته شده است و شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آنها می‌شود. این محصولات به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد تا میزان ریسک و بازده پروفایل خود را سفارشی‌سازی کنند.

ایجاد دارایی‌های مصنوعی (synthetic assets) در بلاک چین نیز به استخرهای نقدینگی وابسته است. با اضافه‌کردن مقداری وثیقه به استخر نقدینگی و اتصال آن به یک اوراکل معتبر می‌توانید توکنی مصنوعی داشته باشید که به دارایی مطلوب شما وابسته باشد. البته، این کار در عمل اندکی پیچیده‌تر است؛ اما ایده ساده‌ای دارد.

به غیر از آنچه اشاره شد، احتمالاً کاربردهای بیشتری برای استخرهای نقدینگی وجود دارند که هنوز کشف نشده‌اند و همه این موارد به هوشمندی توسعه‌دهندگان دیفای بستگی دارد.

خطرهای استخرهای نقدینگی

اگر تأمین‌کننده نقدینگی برای یک بازارساز خودکار استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ باشید، احتمالاً با مفهومی به‌نام ضرر موقت (impermanent loss) آشنا هستید. به‌طور خلاصه هنگامی‌که تأمین‌کننده نقدینگی یک بازارساز خودکار می‌شوید، ارزش دلاری دارایی شما به‌نسبت زمانی که هودل (HODL) می‌کنید، افت می‌کند. ضرر موقت گاهی اندک است و گاهی بسیار بزرگ. بنابراین، بهتر است پیش از ورود به استخرهای نقدینگی دوطرفه، در خصوص میزان احتمالی ضرر موقت اطلاعات لازم کسب کنید.

به‌هنگام مشارکت در استخرهای نقدینگی، مراقب احتمال ضرر موقت باشید!

نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید خطرهای مربوط به قرارداد هوشمند است. هنگامی‌که دارایی‌های خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنید، هیچ واسطه‌ای دارایی‌های شما را در اختیار ندارد؛ بنابراین، می‌توانید خود قرارداد هوشمند را امانت‌دار دارایی‌های خود بدانید. باید در نظر داشته باشید که اگر باگی در قرارداد هوشمند وجود داشته باشد یا هر نوع سوءاستفاده‌ای از وام بشود، دارایی‌های شما برای همیشه از بین خواهند رفت.

همچنین، در پروژه‌هایی که توسعه‌دهندگان آنها مجاز به تغییر قوانین حاکم بر استخر هستند، جانب احتیاط را رعایت کنید. گاهی اوقات، توسعه‌دهندگان ممکن است یک کلید اصلی یا دسترسی‌های ویژه در کد قرارداد هوشمند قرار داده باشند که به آنها به‌صورت بالقوه اجازه بدهد اقدامی مخرب، همچون کنترل منابع مالی استخر، انجام دهند.

سخن پایانی

استخر نقدینگی یکی از مهم‌ترین فناوری‌های موجود در حوزه دیفای است. این استخرها معامله‌گری غیرمتمرکز، وام‌دهی، تولید بازده و بسیاری موارد دیگر را امکان‌پذیر می‌کنند.

در حال حاضر، استخر نقدینگی که اساساً مبتنی بر قراردادهای هوشمند است، راه خود را تقریباً به تمام بخش‌های حوزه گشوده است و همچنان به گسترش خود ادامه می‌دهد.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

ییلد فارمینگ (Yield Farming) در دیفای (DeFi) چیست و چگونه کار می‌کند؟

عبارت Yield Farming در فارسی به معنای کشاورزی بهره است. به عبارتی ییلد فارمینگ یا فارمینگ بهره، کسب کریپتو بیشتر با استفاده از خود کریپتو است. در این روش شما مقداری از ارز دیجیتال خود را از طریق قرارداد‌های هوشمند به دیگران قرض می‌دهید و در ازای آن، سودی را به شکل همان رمز ارز دریافت می‌کنید.

در این مقاله تمام آنچه را که باید درمورد ییلد فارمینگ باید بدانید را بیان می‌کنیم. همچنین نحوه کسب سود از این روش در سیستم‌های دیفای را نیز بررسی خواهیم کرد.

ییلد فارمینگ چیست؟

ییلد فارمینگ به زبان ساده به معنای قفل کردن ارز‌های دیجیتال و دریافت سود از آن است. این روش را می‌توان شبیه سهامداری تلقی کرد. با این حال پیچیدگی‌های زیادی در پس‌زمینه آن وجود دارد. کاربران این حوزه که تامین‌کنندگان نقدینگی (LP) نام دارند، وجوهی را به استخر‌های نقدینگی ییلد فارمر‌ها اضافه می‌کنند.

استخر‌های نقدینگی اساسا یک قرارداد هوشمند حاوی بودجه هستند. کاربران در ازای ارائه نقدینگی به استخر، مقداری پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش از کارمزدهای ایجاد شده در پلتفرم اصلی دیفای یا منبع دیگر تامین می‌شود.

برخی از استخر‌های نقدینگی از چندین توکن جهت ارائه پاداش استفاده می‌کنند. سپس آن توکن‌ها ممکن است دوباره در استخر دیگر ذخیره شوند. بنابراین استراتژی‌های فوق‌العاده پیچیده‌ای در پس‌زمینه وجود دارد. اما ایده اصلی، سپرده‌گذاری در استخر نقدینگی و دریافت پاداش در ازای آن است.

ییلد فارمینگ معمولا با استفاده از توکن‌های ERC-20 در شبکه اتریوم انجام می‌شود. همچنین پاداش‌ها نیز معمولا نوعی توکن ERC-20 است. اگرچه در آینده ممکن است این اکوسیستم تغییر کند. درحال حاضر بیشتر این فعالیت‌ها در اکوسیستم اتریوم انجام می‌شود.

ییلد‌ فارمر‌ها معمولا وجوه خود را بین پروتکل‌های مختلف جهت دستیابی به بیشترین بازدهی جابه‌جا می‌کنند. این کار باعث می‌شود که انگیزه اقتصادی جهت جذب سرمایه بیشتر به پلتفرم‌های دیفای فراهم شود. درست مانند صرافی‌های متمرکز، نقدینگی تمایل به جذب نقدینگی بیشتری دارد.

چه‌چیزی باعث توسعه ییلد فارمینگ شد؟

راه‌اندازی توکن COMP (توکن حاکمیتی اکوسیستم Compound Finance) باعث ایجاد علاقه شدید به ییلد فارمینگ شد. توکن‌های حاکمیتی، حق حاکمیتی را به دارندگان خود اعطا می‌کنند. با این حال نحوه‌ی توزیع این توکن‌ها باید به گونه‌ای باشد که اکوسیستم همچنان غیرمتمرکز باقی بماند.

یکی از راه‌های متداول برای راه‌اندازی یک بلاک‌چین غیرمتمرکز، توزیع توکن‌های حاکمیتی به صورت الگوریتمی و بر مبنای میزان دارایی است. به عبارتی، کاربران با ارائه یک توکن در استخر نقدینگی، مقداری از توکن مدنظر خود را به شکل پاداش دریافت می‌کنند.

راه‌اندازی توکن COMP به این نوع مدل توزیع محبوبیت بیشتری بخشید. از آن زمان، پروژه‌های دیفای هرکدام طرح‌های نوآورانه ای برای جذب نقدینگی به اکوسیستم‌های خود ارائه کرده‌اند.

ارزش کل قفل‌شده (TVL) چیست؟

شاخص TVL میزان کل کریپتو و سایر بازار‌های پولی قفل‌شده در پروژه‌های دیفای است. به عبارتی دیگر، TVL میزان کل نقدینگی قفل‌شده در تمام استخر‌های نقدینگی است. این یک شاخص مفید جهت بررسی سلامت دیفای و مجموعه ییلد فارمینگ است.

وب‌سایت Defi Pulse مکان مناسبی جهت بررسی این شاخص است. همچنین پروژه‌هایی که بیشترین میزان اتریوم یا سایر توکن‌ها را در استخر خود دارند، قابل ردیابی هستند. به اکثر مواقع، هرچه دارایی های یک استخر بیشتر باشد، بازدهی بیشتری نیز خواهد‌داشت.

ییلد فارمینگ چگونه کار می‌کند؟

ییلد فارمینگ ارتباط نزدیکی با مدلی به نام بازار ساز خودکار (AMM) دارد. این مدل شامل ارائه دهندگان نقدینگی (LP) و استخر‌های نقدینگی می‌شود.

ارائه‌دهندگان نقدینگی وجود خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنند. این استخر بازاری را ایجاد می‌کند که در آن کاربران می‌توانند توکن قرض داده، وام گرفته یا آن‌ها را مبادله کنند. استفاده از این پلتفرم‌ها مستلزم پرداخت کارمزد است. در نهایت سهم LPها از طریق مجموع کارمزدها به آن‌ها پرداخت می‌شود. موارد گفته‌شده اصول کلی یک مدل AMM است.

علاوه بر کارمزد، توزیع یک توکن جدید، می‌تواند انگیزه دیگری جهت افزودن وجوه به استخر نقدینگی باشد. به عنوان مثال ممکن است راهی برای خرید یک توکن در بازار آزاد وجود نداشته‌باشد. بنابراین یک استخر نقدینگی ممکن است شرایط را جهت دریافت آن توکن فراهم کند.

قوانین توزیع، همه مبتنی بر پروتکلی است که یک پروژه دیفای ارائه می‌دهد. با این حال وجه اشتراک همه آن‌ها دریافت پاداش به نسبت میزان نقدینگی است که به استخر نقدینگی ارائه می‌دهد.

وجوه سپرده‌شده به طور معمول استیبل‌کوین‌های متصل به دلار آمریکا هستند. برخی از رایج‌ترین استیبل‌کوین‌های مورد استفاده در دیفای شامل BUSD، USDC، USDT، DAI و . است. همچنین برخی از اکوسیستم‌ها، توکن‌هایی را ضرب می‌کنند که نشان‌دهنده توکن سپرده شما در اکوسیستم است. به عنوان مثال اگر ETH را به اکوسیستم Compound واریز کنید، توکن cETH دریافت خواهید کرد. بنابراین پیچیدگی‌های زیادی در لایه‌های زیرین این روش وجود دارد.

پاداش ییلد فارمینگ چگونه محاسبه می‌شود؟

به طور معمول پاداش ییلد فارمینگ به صورت بازده سالانه محاسبه می‌شود. برخی از معیار‌های رایج در این روش شامل نرخ درصد سالانه (APR) و بازده درصدی سالانه (APY) است. تفاوت این دو روش در این است که APR اثر مرکب را در نظر نمی‌گیرد اما APY این کار را انجام می‌دهد. اثر مرکب به معنای سرمایه‌گذاری مجدد سود جهت ایجاد بازدهی بیشتر است.

در نظر داشته‌باشید که این دو شاخص تنها تخمین و پیش‌بینی هستند. حتی تخمین دقیق پاداش‌ها در کوتاه‌مدت نیز بسیار دشوار است. دلیل این امر، رقابتی و پر‌نوسان بودن این بازار است.

از آن‌جا که APR و APY از بازار‌های قدیمی منشاء می‌گیرند، بازار‌ها دیفای به معیار‌های خود جهت محاسبه بازده نیاز دارند. با توجه به سرعت بالای دیفای، بازده تخمینی هفتگی یا حتی روزانه منطقی‌تر به نظر می‌رسد.

وثیقه در دیفای به چه معناست؟

هنگام گرفتن قرض از پلتفرم‌های دیفای، چهش پوشش وام خود باید وثیقه بگذارید. این وثیقه به‌ عنوان بیمه برای وام شما عمل می‌کند. میزان و نوع این وثیقه با توجه به پلتفرم‌های مختلف متفاوت است. بنابراین ابتدا قوانین مرتبط با اکوسیستمی که در آن کار می‌کنید را به دقت مطالعه کنید.

با کاهش قیمت توکنی که وام گرفته‌اید، ممکن است ارزش وثیقه شما از آستانه مورد استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ نیاز پلتفرم کمتر شود. در این صورت، پلتفرم مربوطه دارایی شما را به عنوان وثیقه نقد می‌کند. درست مانند آنچه که در بازار فیوچرز در حین معامله‌گری ممکن است اتفاق بیفتد. برای جلوگیری از این اتفاق می‌توانید به ارزش وثیقه خود اضافه کنید.

به‌طور معمول اکثر پلتفرم‌ها با مفهومی به نام وثیقه اضافی کار می‌کنند. این بدان معناست که وام‌گیرندگان باید ارزش بیشتری نسبت به وام خود باید وثیقه بگذارند. دلیل این امر جلوگیری از ضرر سیستم در صورت سقوط‌های شارپی بازار است.

بنابراین اگر نرخ وثیقه یک پلتفرم 200 درصد باشد به این معناست که در ازای 100 دلار ارزش ورودی، 50 دلار وام دریافت خواهید‌کرد. اگرچه برای جلوگیری از انحلال وثیقه خود بهتر است بیشتر از این مقدار وارد کنید. بنابراین قبل از دریافت وام از یک پلتفرم، ابتدا نرخ وثیقه آن را بررسی کنید.

ریسک‌های ییلد فارمینگ

کشاورزی بهره آن‌چنان ساده نیست. استراتژی‌های پر‌سود بسیار پیچیده هستند و تنها به افراد حرفه‌ای در این حوزه توصیه می‌شود. علاوه بر آن، این روش بیشتر مناسب افرادی است که دارایی زیادی جهت واریز به استخر‌های نقدینگی دارند. اگرچه با سرمایه‌های کم نیز می‌توان از این روش استفاده کرد.

یکی از خطرات آشکار ییلد فارمینگ، قراردادهای هوشمند است. با توجه به ماهیت DeFi، بسیاری از پروژه‌ها توسط تیم‌های کوچک با بودجه محدود ساخته می‌شود. بنابراین احتمال وجود اشکال در قراردادهای هوشمند ساخته‌شده توسط این تیم‌ها را افزایش می‌دهد.

حتی در پروژه‌های بزرگ‌تر نیز همواره باگ‌های متعددی در این قراردادها کشف می‌شود. بنابراین با توجه به ماهیت غیر قابل تغیر بلاکچین‌ها، این اشکالات می‌تواند به از دست‌دادن سرمایه کاربر منجر شود. بنابراین هنگام واریز دارایی خود در یک قرارداد هوشمند، باید این را در نظر بگیرید.

قابلیت ترکیب‌پذیری یکی دیگر از مواردی است که علاوه بر مزیت یک ریسک در دیفای به حساب می‌آید. همان‌طور که بیان کردیم، پروتکل‌های دیفای غیرمتمرکز و بدون واسطه هستند. بنابراین به‌راحتی می‌توانند با یکدیگر ادغام‌شده و در کنار یکدیگر کار کنند. اما این مورد یک ریسک نیز به حساب می‌آید. تنها کافی است که یکی از اجزای یک اکوسیستم به درستی کار نکند؛ آن‌گاه کل مجموعه دچار اشکال می‌شود. بنابراین هنگام واریز نقدینگی به یک استخر، باید تمام پروتکل‌هایی را نیز که با آن ادغام‌ شده‌اند را بررسی کنید.

پلتفرم‌ها و پروتکل‌های ییلد فارمینگ

استراتژی‌های کشاورزی بهره ساعت به ساعت در حال تغییر است. هر پلتفرم استراتژی، قوانین و ریسک‌های مخصوص به خود را دارد. تا این‌جا ایده کلی و ریسک‌های موجود در ییلد فارمینگ را بیان کردیم. در ادامه یک لیست از پروتکل‌هایی را که هسته‌ای اصلی ییلد فارمینگ را تشکیل می‌دهند، مورد بررسی قرار می‌دهیم.

پروتکل Compound Finance

کامپاند یکی از پروتکل‌های اصلی اکوسیستم ییلد فارمینگ است. در این پلتفرم کاربران دارایی‌های خود وام می‌دهند یا قرض می‌گیرند. تنها با اتصال به کیف پول اتریوم و واریز وجه به استخر نقدینگی، می‌توان پاداش‌هایی را با اثر مرکب دریافت کرد. همچنین نرخ پاداش به صورت الگوریتمی بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود.

پلتفرم MakerDAO

پلتفرم Maker یک پلتفرم اعتباری غیرمتمرکز است که از استیبل‌کوین DAI به عنوان پاداش استفاده می‌کند. هر کس می‌تواند فضایی به‌نام Maker vault باز‌کرده و در آن دارایی‌های مانند USDC، BAT، ETH یا WBTC را قفل کند.

پروتکل Synthetix

این پروتکل به کاربران این اجازه را می‌دهد تا توکن SNX یا ETH را به استخر‌های نقدینگی اضافه کنند و در ازای آن دارایی‌های مصنوعی دریافت کنند. این دارایی‌های می‌توانند ارز‌های فیات، رمز ارز‌های پایه یا کالا‌های قابل ارزش‌گذاری باشد. این پلتفرم قصد دارد در آینده از تمام دارایی‌های قابل ارزش‌گذاری به عنوان دارایی‌های مصنوعی پشتیبانی کند.

پروتکل Aave

پروتکل Aave یک پروتکل غیرمتمرکز جهت ارائه وام و استقراض است. نرخ بهره بر اساس شرایط بازار فعلی به صورت الگوریتمی تنظیم می‌شود. وام‌دهندگان در ازای وجوه خود توکن a دریافت می‌کنند. این توکن‌ها بلافاصه جهت ایجاد سود مرکب سپرده‌گذاری می‌شوند. این پروتکل یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های بین کاربران ییلد فارمینگ است.

صرافی UniSwap

Uniswap یک صرافی غیر متمرکز است که امکان مبادله توکن‌های غیر قابل اعتماد را فراهم می‌کند. LPها جهت ایجاد یک بازار، حداقل ارزشی معادل دو توکن را واریز می‌کنند. سپس معامله‌گران در مقابل آن استخر نقدینگی معامله می‌کنند. سود LPها از طریق کارمزدی که از معامله در استخر نقدینگی ایجاد می‌شود، تامین می‌گردد.

صرافی Curve Finance

Curve Finance یک صرافی غیرمتمرکز است که به طور خاص جهت مبادله استیبل‌کوین‌ها طراحی شده‌است. برخلاف Uniswap، این صرافی به کاربران این اجازه را استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ می‌دهد که مبادلات استیبل‌کوین‌هایی با ارزش بسیار بالا را با کمترین اصطکاک انجام دهند.

صرافی Balancer

Balancer یک صرافی غیرمتمرکز مانند Uniswap و Curve است. تفاوت اصلی آن با دو مورد قبل امکان تخصیص توکن‌های سفارشی به استخر‌های نقدینگی است. همچنین مانند Uniswap، ارائه‌کنندگان نقدینگی در ازای کارمزد معاملاتی که در استخر نقدینگی انجام می‌شود، پاداش دریافت می‌کنند.

اکوسیستم Yearn.Finance

Yearn.Finance یک اکوسیستم جهت خدمات وام‌دهی مانند Aave و Compound و . است. هدف این اکوسیستم استفاده از الگوریتمی استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ جهت دستیابی به سود‌آورترین خدمات وام‌دهی است. وجوه واریز شده به توکن Y تبدیل می‌شوند و به صورت دوره‌ای جهت دستیابی به سود مرکب سپرده‌گذاری می‌شوند.

سخن‌پایانی

در این مقاله به بررسی ییلد فارمینگ به عنوان جدیدترین روش کسب سود غیرفعال از بازار ارز دیجیتال پرداختیم. این روش اگرچه سود‌های مناسبی را می‌تواند به ارمغان بیاورد، با این‌حال ریسک‌های موجود در آن را نیز باید درنظر بگیرید. همچنین اگر جهت اتصال کیف پول خود به این پلتفرم‌ها، حتما از کیف پول‌های سخت‌افزاری استفاده کنید تا امنیت دارایی‌هایتان را تامین کنید.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) و کاربرد آن در دیفای

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) یکی از هسته‌های اصلی تکنولوژی دیفای است. با کمک استخر‌ های نقدینگی می‌توان ترید غیرمتمرکز، وام‌دهی، تولید محصول و بسیاری کارهای دیگر انجام داد. استخر‌ های نقدینگی با کمک قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شوند. قراردادهای هوشمند در بخش‌های مختلف دیفای کاربرد دارند و عملیات‌ها را تسهیل می‌کنند.

دریافت ۳۰,۰۰۰ شیبا رایگان

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه وجوهی است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده است. استخرهای نقدینگی برای تسهیل تجارت غیرمتمرکز، وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربرانی که ارائه‌دهندگان نقدینگی هستند LP نامیده می‌شوند. آنها مقداری مساوی از دو توکن را وارد یک استخر می‌کنند و عامل ایجاد بازار هستند. این افراد از کارمزد معامله‌هایی که در استخری ایجاد کرده‌اند درآمد کسب می‌کنند. این درآمد متناسب با سهم آنها از کل نقدینگی موجود در استخر است.

یکی از اولین پروتکل‌هایی که از استخر های نقدینگی استفاده کرد Bancor بود؛ اما این مفهوم بعد از مشهور شدن یونی سواپ بیشتر مورد توجه قرار گرفت. صرافی‌های معروف دیگری نیز هستند که از استخرهای نقدینگی در اتریوم استفاده می‌کنند؛ مثل: SushiSwap، Curve و Balancer. استخرهای نقدینگی در بلاکچین اتریوم توکن‌های ERC-20 هستند. روی زنجیره هوشمند بایننس هم استخر نقدینگی پنکیک سواپ، BakerySwap و BurgerSwap وجود دارد.، این استخرها توکن‌های BEP-20 را نگه می‌دارند.

استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

بازارسازان خودکار (Automated market makers) نوآوری بسیار مهمی هستند. این بازارساز‌های خودکار امکان معامله کردن درون زنجیره‌ای و بدون نیاز به دفترچه سفارش را فراهم می‌کنند. به بازارساز‌های خودکار به اختصار AMM می‌گویند.

از آنجا که برای انجام معامله به هیچ یک از طرفین به طور مستقیم احتیاج نیست، تریدرها موقعیت‌های معاملاتی باز می‌کنند و در دفتر سفارشات صرافی این معامله‌ها ثبت می‌شود.

یک صرافی همتا به همتا (Peer to Peer) را در نظر بگیرید که در آن خریداران و فروشندگان از طریق لیست سفارش‌ها مستقیماً به یگدیگر متصل می‌شوند. به‌عنوان مثال در صرافی غیرمتمرکز بایننس (Binance (DEX معامله‌ها به صورت همتا به همتا است و معامله‌ها بین کاربران انجام می‌شود و دارایی‌ها مستقیماً بین کیف پول کاربران جابه‌جا می‌شود.

اما معامله با استفاده از بازارساز خودکار (AMM) متفاوت است. در AMM معامله‌ها به صورت peer-to-contract است. همان‌طور که گفتیم، استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌ها است که در یک قرار داد هوشمند واریز می‌شود. هنگام انجام معامله در استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ یک بازارساز خودکار AMM مانند معامله‌های سنتی طرف مقابلی وجود ندارد، بلکه ترید در مقابل نقدینگی موجود در استخر انجام می‌شود. یعنی لازم نیست که در لحظه خرید حتماً یک فروشنده وجود داشته باشد تا معامله انجام شود؛ همین که استخر موجودی داشته باشد کافی است.

اگر شما بخواهید جدید‌ترین کوین‌ها را در یونی سواپ بخرید، هیچ خریداری به صورت سنتی در طرف مقابل شما وجود ندارد. به جای آن عملیات شما با استفاده از الگوریتم‌هایی که استخر را مدیریت می‌کنند انجام می‌شود. قیمت‌گذاری هم توسط این الگوریتم‌ها انجام می‌شود.

کاربرد استخر‌های نقدینگی چیست؟

تاکنون ما بیشتر در مورد AMM‌ها بحث کردیم که محبوب‌ترین کاربرد استخرهای نقدینگی است. با این حال، همان‌طور که گفتیم، جمع کردن نقدینگی یک مفهوم کاملاً ساده است؛ بنابراین می‌توان از آن به روش‌های مختلف استفاده کرد.

یکی از این کاربردها، تولید محصول یا استخراج نقدینگی است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرم‌های خودکار تولید محصول مثل yEarn هستند؛ جایی که کاربران وجوه خود را به استخرهایی اضافه می‌کنند که سپس برای تولید محصول استفاده می‌شوند.

توزیع توکن‌های جدید در دست افراد مناسب، یک چالش دشوار برای پروژه‌های ارز دیجیتال است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین روش‌ها برای حل این مسئله بوده است. اساساً، توکن‌ها به صورت الگوریتمی بین کاربرانی توزیع می‌شوند که توکن‌های خود را در یک گروه نقدینگی قرار می‌دهند. سپس، توکن‌های تازه ضرب شده متناسب با سهم هر کاربر از استخر بین کاربران توزیع می‌شود.

حتی می‌توانید توکن‌هایی از سایر استخرهای نقدینگی داشته باشید که توکن استخر نامیده می‌شوند. به عنوان مثال، اگر نقدینگی خود را در یونی سواپ قرار دهید یا وجوهی را به Compound قرض دهید، توکن‌هایی دریافت می‌کنید که نشان‌دهنده سهم شما در آن استخر است. شاید بتوانید آن توکن‌ها را در یک استخر دیگر واریز کنید و سپس پس بگیرید.

یکی دیگر از کاربردهای جالب توجه استخرهای نقدینگی، استفاده از Tranche است. این مفهوم ‌از علم اقتصاد سنتی گرفته شده است که شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آنها است.

ریسک‌های استخر نقدینگی

اگر نقدینگی خود را در یک بازارساز خودکار AMM قرار دهید، باید از ریسک‌ها و مفهومی به نام ضرر ناگهانی مطلع باشید.

نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید ریسک قرارداد هوشمند است. وقتی وجوه خود را در یک استخر نقدینگی واریز می‌کنید، قردادهای هوشمند در استخر قرار دارند. درست است که از نظر تکنیکی هیچ واسطه‌ای به موجودی شما دسترسی ندارد اما اگر در قراردادهای هوشمند اشکال یا باگی وجود داشته باشد یا قرارداد‌ها با نوعی سوء‌استفاده طراحی شده باشند، ممکن است تمام موجودی شما از بین برود.

همچنین باید مراقب پروژه‌هایی که توسعه‌دهندگان اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند، باشید. گاهی، توسعه‌دهندگان دسترسی مدیریتی یا برخی از دسترسی‌های ممتاز دیگر را در کد قرارداد هوشمند دارند. این دسترسی‌ها می‌تواند آنها را قادر به انجام کارهای مخرب مانند کنترل منابع مالی در استخر کند.

سخن پایانی

استخر های نقدینگی یکی از تکنولوژی‌های بنیادی موجود در اکوسیستم فعلی دیفای است. استخرهای نقدینگی بخشی اساسی از بازارسازی خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌گیری، بیمه و بازی‌های بلاکچینی هستند. در Liquidity Pool‌ ها وجوه دیجیتالی به صورت جفت ارز ذخیره می‌شود. معامله‌ها در استخر های نقدینگی به صورت سنتی انجام نمی‌شود که نیاز به خریدار و فروشنده داشته باشد، بلکه شما می‌توانید به صورت انفرادی خریدار یا فروشنده باشید. البته باید استخر نقدینگی داشته باشد و معامله‌ها به صورت الگوریتمی انجام می‌شود.

قراردادهای هوشمند در استخرهای نقدینگی، خرید و فروش‌ها و میزان دارایی را مدیریت می‌کنند. اما قرار دادن دارایی خود در این استخر‌ها می‌تواند با ریسک بسیار همراه باشد. ممکن است در اثر وجود باگ در یک قرارداد هوشمند یا دستکاری عامدانه در قوانین استخر، کل دارایی خود را از دست بدهید.

ییلد فارمینگ (Yield Farming) در دیفای (DeFi) چیست و چگونه کار می‌کند؟

عبارت Yield Farming در فارسی به معنای کشاورزی بهره است. به عبارتی ییلد فارمینگ یا فارمینگ بهره، کسب کریپتو بیشتر با استفاده از خود کریپتو است. در این روش شما مقداری از ارز دیجیتال خود را از طریق قرارداد‌های هوشمند به دیگران قرض می‌دهید و در ازای آن، سودی را به شکل همان رمز ارز دریافت می‌کنید.

در این مقاله تمام آنچه را که باید درمورد ییلد فارمینگ باید بدانید را بیان می‌کنیم. همچنین نحوه کسب سود از این روش در سیستم‌های دیفای را نیز بررسی خواهیم کرد.

ییلد فارمینگ چیست؟

ییلد فارمینگ به زبان ساده به معنای قفل کردن ارز‌های دیجیتال و دریافت سود از آن است. این روش را می‌توان شبیه سهامداری تلقی کرد. با این حال پیچیدگی‌های زیادی در پس‌زمینه آن وجود دارد. کاربران این حوزه که تامین‌کنندگان نقدینگی (LP) نام دارند، وجوهی را به استخر‌های نقدینگی ییلد فارمر‌ها اضافه می‌کنند.

استخر‌های نقدینگی اساسا یک قرارداد هوشمند حاوی بودجه هستند. کاربران در ازای ارائه نقدینگی به استخر، مقداری پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش از کارمزدهای ایجاد شده در پلتفرم اصلی دیفای یا منبع دیگر تامین می‌شود.

برخی از استخر‌های نقدینگی از چندین توکن جهت ارائه پاداش استفاده می‌کنند. سپس آن توکن‌ها ممکن است دوباره در استخر دیگر ذخیره شوند. بنابراین استراتژی‌های فوق‌العاده پیچیده‌ای در پس‌زمینه وجود دارد. اما ایده اصلی، سپرده‌گذاری در استخر نقدینگی و دریافت پاداش در ازای آن است.

ییلد فارمینگ معمولا با استفاده از توکن‌های ERC-20 در شبکه اتریوم انجام می‌شود. همچنین پاداش‌ها نیز معمولا نوعی توکن ERC-20 است. اگرچه در آینده ممکن است این اکوسیستم تغییر کند. درحال حاضر بیشتر این فعالیت‌ها در اکوسیستم اتریوم انجام می‌شود.

ییلد‌ فارمر‌ها معمولا وجوه خود را بین پروتکل‌های مختلف جهت دستیابی به بیشترین بازدهی جابه‌جا می‌کنند. این کار باعث می‌شود که انگیزه اقتصادی جهت جذب سرمایه بیشتر به پلتفرم‌های دیفای فراهم شود. درست مانند صرافی‌های متمرکز، نقدینگی تمایل به جذب نقدینگی بیشتری دارد.

چه‌چیزی باعث توسعه ییلد فارمینگ شد؟

راه‌اندازی توکن COMP (توکن حاکمیتی اکوسیستم Compound Finance) باعث ایجاد علاقه شدید به ییلد فارمینگ شد. توکن‌های حاکمیتی، حق حاکمیتی را به دارندگان خود اعطا می‌کنند. با این حال نحوه‌ی توزیع این توکن‌ها باید به گونه‌ای باشد که اکوسیستم همچنان غیرمتمرکز باقی بماند.

یکی از راه‌های متداول برای راه‌اندازی یک بلاک‌چین غیرمتمرکز، توزیع توکن‌های حاکمیتی به صورت الگوریتمی و بر مبنای میزان دارایی است. به عبارتی، کاربران با ارائه یک توکن در استخر نقدینگی، مقداری از توکن مدنظر خود را به شکل پاداش دریافت می‌کنند.

راه‌اندازی توکن COMP به این نوع مدل توزیع محبوبیت بیشتری بخشید. از آن زمان، پروژه‌های دیفای هرکدام طرح‌های استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ نوآورانه ای برای جذب نقدینگی به اکوسیستم‌های خود ارائه کرده‌اند.

ارزش کل قفل‌شده (TVL) چیست؟

شاخص TVL میزان کل کریپتو و سایر بازار‌های پولی قفل‌شده در پروژه‌های دیفای است. به عبارتی دیگر، TVL میزان کل نقدینگی قفل‌شده در تمام استخر‌های نقدینگی است. این یک شاخص مفید جهت بررسی سلامت دیفای و مجموعه ییلد فارمینگ است.

وب‌سایت Defi Pulse مکان مناسبی جهت بررسی این شاخص است. همچنین پروژه‌هایی که بیشترین میزان اتریوم یا سایر توکن‌ها را در استخر خود دارند، قابل ردیابی هستند. به اکثر مواقع، هرچه دارایی های یک استخر بیشتر باشد، بازدهی بیشتری نیز خواهد‌داشت.

ییلد فارمینگ چگونه کار می‌کند؟

ییلد فارمینگ ارتباط نزدیکی با مدلی به نام بازار ساز خودکار (AMM) دارد. این مدل شامل ارائه دهندگان نقدینگی (LP) و استخر‌های نقدینگی می‌شود.

ارائه‌دهندگان نقدینگی وجود خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنند. این استخر بازاری را ایجاد می‌کند که در آن کاربران می‌توانند توکن قرض داده، وام گرفته یا آن‌ها را مبادله کنند. استفاده از این پلتفرم‌ها مستلزم پرداخت کارمزد است. در نهایت سهم LPها از طریق مجموع کارمزدها به آن‌ها پرداخت می‌شود. موارد گفته‌شده اصول کلی یک مدل AMM است.

علاوه بر کارمزد، توزیع یک توکن جدید، می‌تواند انگیزه دیگری جهت افزودن وجوه به استخر نقدینگی باشد. به عنوان مثال ممکن است راهی برای خرید یک توکن در بازار آزاد وجود نداشته‌باشد. بنابراین یک استخر نقدینگی ممکن است شرایط را جهت دریافت آن توکن فراهم کند.

قوانین توزیع، همه مبتنی بر پروتکلی است که یک پروژه دیفای ارائه می‌دهد. با این حال وجه اشتراک همه آن‌ها دریافت پاداش به نسبت میزان نقدینگی است که به استخر نقدینگی ارائه می‌دهد.

وجوه سپرده‌شده به طور معمول استیبل‌کوین‌های متصل به دلار آمریکا هستند. برخی از رایج‌ترین استیبل‌کوین‌های مورد استفاده در دیفای شامل BUSD، USDC، USDT، DAI و . است. همچنین برخی از اکوسیستم‌ها، توکن‌هایی را ضرب می‌کنند که نشان‌دهنده توکن سپرده شما در اکوسیستم است. به عنوان مثال اگر ETH را به اکوسیستم Compound واریز کنید، توکن cETH دریافت خواهید کرد. بنابراین پیچیدگی‌های زیادی در لایه‌های زیرین این روش وجود دارد.

پاداش ییلد فارمینگ چگونه محاسبه می‌شود؟

به طور معمول پاداش ییلد فارمینگ به صورت بازده سالانه محاسبه می‌شود. برخی از معیار‌های رایج در این روش شامل نرخ درصد سالانه (APR) و بازده درصدی سالانه (APY) است. تفاوت این دو روش در این است که APR اثر مرکب را در نظر نمی‌گیرد اما APY این کار را انجام می‌دهد. اثر مرکب به معنای سرمایه‌گذاری مجدد سود جهت ایجاد بازدهی بیشتر است.

در نظر داشته‌باشید که این دو شاخص تنها تخمین و پیش‌بینی هستند. حتی تخمین دقیق پاداش‌ها در کوتاه‌مدت نیز بسیار دشوار است. دلیل این امر، رقابتی و پر‌نوسان بودن این بازار است.

از آن‌جا که APR و APY از بازار‌های قدیمی منشاء می‌گیرند، بازار‌ها دیفای به معیار‌های خود جهت محاسبه بازده نیاز دارند. با توجه به سرعت بالای دیفای، بازده تخمینی هفتگی یا حتی روزانه منطقی‌تر به نظر می‌رسد.

وثیقه در دیفای به چه معناست؟

هنگام گرفتن قرض از پلتفرم‌های دیفای، چهش پوشش وام خود باید وثیقه بگذارید. این وثیقه به‌ عنوان بیمه برای وام شما عمل می‌کند. میزان و نوع این وثیقه با توجه به پلتفرم‌های مختلف متفاوت است. بنابراین ابتدا قوانین مرتبط با اکوسیستمی که در آن کار می‌کنید را به دقت مطالعه کنید.

با کاهش قیمت توکنی که وام گرفته‌اید، ممکن است ارزش وثیقه شما از آستانه مورد نیاز پلتفرم کمتر شود. در این صورت، پلتفرم مربوطه دارایی شما را به عنوان وثیقه نقد می‌کند. درست مانند آنچه که در بازار فیوچرز در حین معامله‌گری ممکن است اتفاق بیفتد. برای جلوگیری از این اتفاق می‌توانید به ارزش وثیقه خود اضافه کنید.

به‌طور معمول اکثر پلتفرم‌ها با مفهومی به نام وثیقه اضافی کار می‌کنند. این بدان معناست که وام‌گیرندگان باید ارزش بیشتری نسبت به وام خود باید وثیقه بگذارند. دلیل این امر جلوگیری از ضرر سیستم در صورت سقوط‌های شارپی بازار است.

بنابراین اگر نرخ وثیقه یک پلتفرم 200 درصد باشد به این معناست که در ازای 100 دلار ارزش ورودی، 50 دلار وام دریافت خواهید‌کرد. اگرچه برای جلوگیری از انحلال وثیقه خود بهتر است بیشتر از این مقدار وارد کنید. بنابراین قبل از دریافت وام از یک پلتفرم، ابتدا نرخ وثیقه آن را بررسی کنید.

ریسک‌های ییلد فارمینگ

کشاورزی بهره آن‌چنان ساده نیست. استراتژی‌های پر‌سود بسیار پیچیده هستند و تنها به افراد حرفه‌ای در این حوزه توصیه می‌شود. علاوه بر آن، این روش بیشتر مناسب افرادی استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ است که دارایی زیادی جهت واریز به استخر‌های نقدینگی دارند. اگرچه با سرمایه‌های کم نیز می‌توان از این روش استفاده کرد.

یکی از خطرات آشکار ییلد فارمینگ، قراردادهای هوشمند است. با توجه به ماهیت DeFi، بسیاری از پروژه‌ها توسط تیم‌های کوچک با بودجه محدود ساخته می‌شود. بنابراین احتمال وجود اشکال در قراردادهای هوشمند ساخته‌شده توسط این تیم‌ها را افزایش می‌دهد.

حتی در پروژه‌های بزرگ‌تر نیز همواره باگ‌های متعددی در این قراردادها کشف می‌شود. بنابراین با توجه به ماهیت غیر قابل تغیر بلاکچین‌ها، این اشکالات می‌تواند به از دست‌دادن سرمایه کاربر منجر شود. بنابراین هنگام واریز دارایی خود در یک قرارداد هوشمند، باید این را در نظر بگیرید.

قابلیت ترکیب‌پذیری یکی دیگر از مواردی است که علاوه بر مزیت یک ریسک در دیفای به حساب می‌آید. همان‌طور که بیان کردیم، پروتکل‌های دیفای غیرمتمرکز و بدون واسطه هستند. بنابراین به‌راحتی می‌توانند با یکدیگر ادغام‌شده و در کنار یکدیگر کار کنند. اما این مورد یک ریسک نیز به حساب می‌آید. تنها کافی است که یکی از اجزای یک اکوسیستم به درستی کار نکند؛ آن‌گاه کل مجموعه دچار اشکال می‌شود. بنابراین هنگام واریز نقدینگی به یک استخر، باید تمام پروتکل‌هایی را نیز که با آن ادغام‌ شده‌اند را بررسی کنید.

پلتفرم‌ها و پروتکل‌های ییلد فارمینگ

استراتژی‌های کشاورزی بهره ساعت به ساعت در حال تغییر است. هر پلتفرم استراتژی، قوانین و ریسک‌های مخصوص به خود را دارد. تا این‌جا ایده کلی و ریسک‌های موجود در ییلد فارمینگ را بیان کردیم. در ادامه یک لیست از پروتکل‌هایی را که هسته‌ای اصلی ییلد فارمینگ را تشکیل می‌دهند، مورد بررسی قرار می‌دهیم.

پروتکل Compound Finance

کامپاند یکی از پروتکل‌های اصلی اکوسیستم ییلد فارمینگ است. در این پلتفرم کاربران دارایی‌های خود وام می‌دهند یا قرض می‌گیرند. تنها با اتصال به کیف پول اتریوم و واریز وجه به استخر نقدینگی، می‌توان پاداش‌هایی را با اثر مرکب دریافت کرد. همچنین نرخ پاداش به صورت الگوریتمی بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود.

پلتفرم MakerDAO

پلتفرم Maker یک پلتفرم اعتباری غیرمتمرکز است که از استیبل‌کوین DAI به عنوان پاداش استفاده می‌کند. هر کس می‌تواند فضایی به‌نام Maker vault باز‌کرده و در آن دارایی‌های مانند USDC، BAT، ETH یا WBTC را قفل کند.

پروتکل Synthetix

این پروتکل به کاربران این اجازه را می‌دهد تا توکن SNX یا ETH را به استخر‌های نقدینگی اضافه کنند و در ازای آن دارایی‌های مصنوعی دریافت کنند. این دارایی‌های می‌توانند ارز‌های فیات، رمز ارز‌های پایه یا کالا‌های قابل ارزش‌گذاری باشد. این پلتفرم قصد دارد در آینده از تمام دارایی‌های قابل ارزش‌گذاری به عنوان دارایی‌های مصنوعی پشتیبانی کند.

پروتکل Aave

پروتکل Aave یک پروتکل غیرمتمرکز جهت ارائه وام و استقراض است. نرخ بهره بر اساس شرایط بازار فعلی به صورت الگوریتمی تنظیم می‌شود. وام‌دهندگان در ازای وجوه خود توکن a دریافت می‌کنند. این توکن‌ها بلافاصه جهت ایجاد سود مرکب سپرده‌گذاری می‌شوند. این پروتکل یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های بین کاربران ییلد فارمینگ است.

صرافی UniSwap

Uniswap یک صرافی غیر متمرکز است که امکان مبادله توکن‌های استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ غیر قابل اعتماد را فراهم می‌کند. LPها جهت ایجاد یک بازار، حداقل ارزشی معادل دو توکن را واریز می‌کنند. سپس معامله‌گران در مقابل آن استخر نقدینگی معامله می‌کنند. سود LPها از طریق کارمزدی که از معامله در استخر نقدینگی ایجاد می‌شود، تامین می‌گردد.

صرافی Curve Finance

Curve Finance یک صرافی غیرمتمرکز است که به طور خاص جهت مبادله استیبل‌کوین‌ها طراحی شده‌است. برخلاف Uniswap، این صرافی به کاربران این اجازه را می‌دهد که مبادلات استیبل‌کوین‌هایی با ارزش بسیار بالا را با کمترین اصطکاک انجام دهند.

صرافی Balancer

Balancer یک صرافی غیرمتمرکز مانند Uniswap و Curve است. تفاوت اصلی آن با دو مورد قبل امکان تخصیص توکن‌های سفارشی به استخر‌های نقدینگی است. همچنین مانند Uniswap، ارائه‌کنندگان نقدینگی در ازای کارمزد معاملاتی که در استخر نقدینگی انجام می‌شود، پاداش دریافت می‌کنند.

اکوسیستم Yearn.Finance

Yearn.Finance یک اکوسیستم جهت خدمات وام‌دهی مانند Aave و Compound و . است. هدف این اکوسیستم استفاده از الگوریتمی جهت دستیابی به سود‌آورترین خدمات وام‌دهی است. وجوه واریز شده به توکن Y تبدیل می‌شوند و به صورت دوره‌ای جهت دستیابی به سود مرکب سپرده‌گذاری می‌شوند.

سخن‌پایانی

در این مقاله به بررسی ییلد فارمینگ به عنوان جدیدترین روش کسب سود غیرفعال از بازار ارز دیجیتال پرداختیم. این روش اگرچه سود‌های مناسبی را می‌تواند به ارمغان بیاورد، با این‌حال ریسک‌های موجود در آن را نیز باید درنظر بگیرید. همچنین اگر جهت اتصال کیف پول خود به این پلتفرم‌ها، حتما از کیف پول‌های سخت‌افزاری استفاده کنید تا امنیت دارایی‌هایتان را تامین کنید.