ارزش کل بازار

نمودار مقایسه دامیننس بیت کوین و اتریوم منبع: تریدینگ ویو

اسرار مهم شاخص کل و شاخص هم وزن !

شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) که به اختصار آن را شاخص کل می‌نامند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. این تغییرات نسبت به تاریخ مبدأ که در سال ۱۳۶۹ است، بیان می‌شود. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب می‌شود. این شاخص ، همان شاخصی است که در خبرها و گزارش‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود و نمادی از رشد یا افت بازار عنوان می‌شود.

مقدار شاخص کل

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصل‌ضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت موردنظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید. این شاخص فقط تغییرات قیمت سهام در سطح بازار را نشان می‌دهد و فاقد معیاری دیگر نظیر سود نقدی است.

وقتی می‌گوییم شاخص کل 3 درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان 3 درصد نسبت به سال پایه رشد یافته است. نکته‌ی دیگر آن است که این شاخص تمام شرکت‌ها را در نظر می‌گیرد و اگر سهامی متوقف باشد، قیمت آخرین معامله منظور می‌شود. اگر شما سهام تمامی شرکت‌های بازار را متناسب با وزن سرمایه‌ای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید تغییر شاخص کل دقیقاً میزان سود و ضرر شمارا نشان می‌دهد.

برای مثال اگر شاخص کل نسبت به اول سال از 50000 واحد به 75000 واحد رسیده باشد میانگین بازدهی سود و قیمت سهام‌ها رشد 50 درصد داشته است و این به این مفهوم نیست که همه‌ی شرکت‌های موجود در محاسبات شاخص، 50 درصد سود داشته‌اند بلکه ممکن است شرکتی 200 درصد سود داشته و شرکتی هم 70 درصد ضرر داشته این شاخص میانگین قیمت و سود تمام شرکت‌های بورسی را نشان می‌دهد.

به طور کلی، شاخص کل قیمت، میانگین تمام بازار است. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تأثیر نداشته باشد. مهم‌ترین نکته در این شاخص، وزن شرکت‌ها می‌باشد. همان‌طور که در فرمول شاخص می‌بینیم ارزش جاری سهام که شامل تعداد سهام و قیمت آن است در شاخص کل دخیل است. بنابراین هرچه شرکت ارزش بازاری بیشتری داشته باشد، تغییرات قیمت آن بر شاخص کل بیشتر است. شاخص بورس، شاخصی کلی، ساده و در دسترس است و اطلاعاتی راجع به کلیت تغییرات قیمت بازار به ما می‌دهد.

شاخص کل هم وزن چیست؟

در شرح شاخص کل بورس اشاره شد که سهام شرکت‌های بزرگ‌تر و با ارزش‌ بازار بالاتر، اثر بیشتری بر مقدار شاخص کل دارند که این به نوبه خود ضعف این شاخص را نشان می‌دهد. اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هم‌وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.

به عنوان مثال در گروه فلزات اساسی، شرکت فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرفی در همین گروه، نماد فولای (صنایه فولاد آلیاژی یزد) شرکتی بسیار کوچک‌تر با ارزش بازار پایین‌تر است. اگر شاخص کل بر مبنای هم‌وزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هم‌وزن دارد.

تفاوت میان شاخص کل و شاخص هم وزن

پیشتر ذکر شد که تفاوت عمده این دوشاخص در وزن شرکت‌های محاسبه شده در شاخص است که شاخص کل تمایز میان سهام‌های بزرگ و کوچک قائل می‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکت‌ها در نظر می‌گیرد. از دید فعالان بازار سرمایه، شاخص کل هم وزن دید شفاف‌تری نسبت به روند بازار می‌دهد و امتیاز بیشتر سهم‌های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل، را از آنان می‌گیرد. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار کاهش‌یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار رشد کرده است.

درواقع، شاخص‌کل معیاری برای رشد بازار نیست. گاهی شاهد آن هستیم که خیلی از سهم‌ها افت‌های زیادی داشتند ولی شاخص کل صعودی بوده؛ یعنی سرمایه سهامداران از بین رفته ولی شاخص به سقف می‌رسد. ولی شاخص هم وزن، وزن برابری سهام را نشان می‌دهد؛ وقتی کلیت بازار منفی است شاخص هم وزن منفی و چنان چه کلیت بازار مثبت است شاخص هم وزن نیز مثبت خواهد شد، ولی شاخص کل نمی‌تواند نماینده عمومی قیمت‌ها باشد.

واضح است که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به دست می‌دهد که در آن نقش شرکت‌های بزرگ، پررنگ‌تر است. درواقع اگر برای سهامداری رشد سهم‌های بزرگ مهم باشد، شاخص کل می‌تواند به اون نشان دهد که شرایط به چه صورت است. اما اگر می‌خواهیم جزئیات بیشتری بدست آوریم و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیریم.

افت ۵.۵ میلیارد دلاری ارزش بازار سهام تهران؛ شاخص کل به کفِ ۶ ماه گذشته رسید

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات روز سه‌شنبه با افت ۳۰ هزار و ۵۰۵ واحدی به پایین‌ترین حد از ۱۱ ژوئیه (۲۰ تیرماه گذشته) یعنی طی بیش از ۶ ماه گذشته رسید.

در حالی که بر اساس اظهارات مقام‌های ایران، اتحادیه اروپا و روسیه خوشبینی‌ها نسبت به حصول توافق در مذاکرات هسته‌ای که با هدف احیای برجام و لغو تحریم‌های اقتصادی علیه ایران در وین در جریان است، افزایش یافته، شاخص کل بورس تهران روز دوشنبه به یک میلیون و ۲۷۵ هزار و ۹۶۶ واحد رسید. این در حالی است که این شاخص پس از آن که طی معاملات روز ۲۴ مه( سوم خرداد گذشته) تا یک میلیون و ۹۵ هزار واحد سقوط کرده بود، نزدیک به سه ماه بعد به بالای یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد صعود کرد اما سپس بار دیگر دچار نوسانی نزولی شد و در مجموع ۱۹ درصد کاهش یافت.

ارزش بازار سهام ایران طی ۱۴۳ روز گذشته از ۶.۳ میلیون میلیارد تومان به ۵.۱ میلیون میلیارد تومان رسیده و بر پایه نرخ دلار آزاد ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومانی معادل ۴۳.۱۶ میلیارد دلار از آن کاسته شده است. این افت ارزش تنها در جریان داد و ستدهای روز سه‌شنبه به رقم کم‌سابقه ۵.۵ میلیارد دلار رسید.

ارزش بازار سهام ایران در جریان مبادلات روز۲۰ اوت سال ۲۰۲۰(۲۰ مرداد ماه سال ۱۳۹۹) پس از آن که شاخص کل رکورد تاریخی ۲ میلیون واحدی را ثبت کرد به ۷.۸ میلیون میلیارد تومان یا بر پایه نرخ روز دلار آزاد(۲۲ هزار تومان) به ۲۸۰ میلیارد دلار بالغ شده بود ولی این رقم روز سه‌شنبه(۱۸ ژانویه ۲۸/۲۰۲۲ دی ۱۴۰۰) به ۱۸۴ میلیارد دلار بر اساس دلار ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومانی رسید. بدین ترتیب طی حدود ۱۷ ماه گذشته به طور متوسط ماهانه نزدیک به ۵.۶ میلیارد دلار از ارزش جاری سهام شرکت‌های عضو بورس تهران کاسته شده است.

برخی کارشناسان نگرانی سرمایه‌گذاران از سقوط نرخ ارز در پی حصول توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی و لغو تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور را یکی از دلایل افت اخیر قیمت سهام و شاخص کل بورس تهران می‌دانند. به باور آنها جهش نرخ ارز و به تبع آن نرخ تورم، طی سال‌های اخیر نقش قابل توجهی در ارزش‌گذاری بسیاری از شرکت‌های عضو بورس تهران و قیمت سهام آنها داشته است. اما در مقابل، گروهی دیگر از کارشناسان تاکید دارند که ریسک‌های درون‌زای بازار سهام ایران از جمله تغییرات مدیریتی پی در پی در سازمان و شرکت بورس و نیز نحوه سیاستگذاری‌های مدیران بورس باعث دلسردی سرمایه‌گذاران از ادامه فعالیت در بازار سهام شده است.

البته دسته‌ای دیگر از کارشناسان هم بر این باورند که نگاه درآمدی دولت به بورس و تلاش برای تامین بخشی از کسری بودجه سالانه از طریق عرضه‌های سنگین اوراق بدهی به رکود بورس تهران دامن زده و ادامه تلاش دولت برای حفظ مداخله خود در قیمت‌گذاری محصولات بخشی از صنایع بورسی، برخی انتصاب‌های غیرتخصصی در سطوح مدیریت ارشد شرکت‌های بورسی و زمزمه اخذ مالیات از معاملات سهام در قالب طرح مالیات بر مجموع درآمد مانع از رونق مجدد آن شده است.

در همین حال، بخشی از کارشناسان هم معتقدند که بورس تهران پس از ثبت بازدهی متوسط ۳۰۰ درصدی در نیمه نخست سال گذشته خورشیدی با رقیب سرسختی همچون بازار رمزارزها مواجه شد، چنان که جهش‌های پی در پی بهای رمزارزها موجب شد تا بخش قابل توجهی از سرمایه‌های موجود در بورس سهام تهران روانه بازار رمزارزها شود.

ارزش کل بازار رمز ارز دنیا و ایران چقدر است؟

عضو کمیسیون رمز ارز و بلاکچین سازمان نظام‌صنفی رایانه ای کشور گفت: ارزش کل بازار رمز ارز دنیا حدود ۳۵۰ میلیارد معادل یک و نیم تریلیون دلار با گردش روزانه ۵۳ هزار و ۱۵۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

علی ارزش کل بازار پاک باخته گان زنجانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: با توجه به رقم بالای معاملات رمزارزها، نباید از این بازار جدید غافل بمانیم، می‌توان گفت از بازار یک و نیم تریلیون دلاری رمز ارزها، بیت کوین به تنهایی ۵۷ درصد از بازار را به خود اختصاص داده است.

وی افزود: میزان استخراج سالیانه رمزارزها در دنیا ۱۵ میلیارد دلار و در ایران، ۱.۱ میلیارد دلار (در شرایط غیررسمی فعلی) است.

وی ادامه داد: در حال حاضر از حدود ۳۲۴ هزار بیت کوین استخراجی سالانه دنیا ۱۹۵۰۰ بیت کوین به صورت غیررسمی در ایران استخراج می‌شود و بهتر آن است با بررسی جوانب و فرصت‌های این تکنولوژی و فناوری جدید بتوان بهره لازم را کسب کرد.

رئیس هیأت مدیره خانه بلاک‌چین ایران در عین حال بیان کرد: متاسفانه به دلیل فقدان مقررات و عدم وجود بازار سازمان یافته، عموم مردم به دلیل عدم بهره مندی از دانش لازم در خرید امن رمزارزهای با قابلیت اتکای بیشتر و همچنین عدم دسترسی به صرافی و فروشندگان دارای مسئولیت داخلی، با انجام خریدهای اینترنتی دچار خسارت و یا حتی بطور ناخواسته درگیر جرایم پولشویی می‌شوند، از این حیث لازم است ضمن تعیین متولی، به ساماندهی این تقاضاها پرداخته شود.

رئیس هیأت مدیره خانه بلاکچین ایران، برضرورت فرهنگ‌سازی و آموزش علاقه مندان و حتی مسوولان از این حوزه تاکید کرد.

وی با اشاره به صحبت های رئیس کل بانک مرکزی مبنی راه اندازی رمز ارز ملی در ارزش کل بازار آینده ای نزدیک اظهار کرد: موضوع رمزپول ملی از جمله موارد مهم در دستور کار بانک مرکزی است که زیرساخت و دستورالعمل‌های مربوط به آن تدوین شده و در آینده نزدیک به صورت آزمایشی راه‌اندازی خواهد شد ولی بجای اینکار بهتر است که به کارهای کلان در سطح بین المللی توجه بیشتری داشته باشیم.

عضو کمیسیون رمز ارز و بلاکچین سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور در عین حال بیان کرد: قرار است در منطقه آزاد کیش، با توجه به تجارت و قابلیت‌های موجود این جزیره، تولید رمز ارز ملی به زودی به مرحله اجرا در آید که در بخش‌هایی غیر از ماینینگ چون ایجاد صرافی و استفاده از کیف پول دیجیتال، همچنین خدمات جانبی رمز ارزها، در کنار کنترل‌ها و راه‌اندازی رمز ارز ملی در این جزیره شکل عملیاتی به خود گیرد.

پاک باخته‌گان زنجانی یادآور شد: امروز، ما شاهد این هستیم که تعداد فزاینده ای از پرداخت در اقتصاد ما به صورت دیجیتال وغیر نقدی انجام می شود. تمامی کسب و کارها مبتنی بر تجارت الکترونیک هستند و شرکت های تاسیس شده به دنبال راه های جدید برای گسترش روش های پرداخت موجود خود هستند. مفهوم ارز دیجیتال به معنای پول رمزگذاری شده، به منظور تسهیل انجام امور مالی و ایجاد پولی بدون حضور واسطه ها و توسط افراد جامعه مطرح شد.

وی ادامه داد: ارز دیجیتال هیچ سرویس دهنده مرکزی یا موسسه مالی برای کنترل نقل و انتقال ندارد؛ چون همه چیز بر ارتباطات نظیر به نظیر بنا شده است. ارز دیجیتال یک ماهیت غیر متمرکز دارد که بر اساس آن تمامی فرآیند انتشار، پردازش و اعتبارسنجی معاملات توسط شبکه کاربران و بدون هیچ واسطه ای صورت می پذیرد.

پیش‌بینی کف قیمت بیت کوین و اتریوم با روش تحلیل مارکت کپ بازار

تحلیلگر مطرحی با نام جیسون پیزینو (Jason Pizzino) در ویدیویی در کانال یوتیوب خود به تعیین کف قیمت بیت کوین و اتریوم با استفاده از روش تحلیل ارزش کل بازار (مارکت کپ) پرداخته است. مطابق این تحلیل در بدبینانه‌ترین حالت قیمت بیت کوین و اتریوم برابر ۱۲,۷۷۰ دلار و ۳۸۲ دلار خواهد بود.

به گزارش میهن بلاکچین، پیزینو در این ویدیو به این موضوع اشاره کرد که در ریزش‌های بازار بیت کوین، اتریوم، آلت کوین‌ها و استیبل کوین‌ها دارای درصد ریزش‌های متفاوتی هستند و نمی‌توان همه آن‌ها را یک جا تحلیل کرد. این تحلیلگر کف نهایی مارکت کپ بازار را ۵۷۱ میلیارد دلار در نظر گرفت و با توجه به آن به تعیین کف مارکت کپ بیت کوین و اتریوم رسیده است. در این تحلیل فرض شده که استیبل کوین‌ها در ریزش بعدی بازار مارکت کپ خود را تقریبا حفظ می‌کنند کما اینکه در ریزش‌های اخیر درصد زیادی تغییر در مارکت کپ آن‌ها مشاهده نشده است.

در حال حاضر ارزش کل بازار (مارکت کپ) استیبل کوین‌ها برابر حدود ۱۵۶ میلیارد دلار است که در میان آن‌ها تتر با ۶۸ میلیارد دلار بیشترین سهم را دارد. کاهش این پارامتر نسبت به ماه آپریل (اردیبهشت) در کنار کاهش ارزش کل بازار کریپتو نشان‌دهنده این موضوع است که بخشی از سرمایه‌های این بازار به پول فیات تبدیل شده و از این بازار خارج گشته است.

نمودار ارزش کل بازار استیبل کوین‌ها منبع: btctools

در حال حاضر ارزش کل بازار رمزارزها برابر با ۸۶۰ میلیارد دلار است که اگر سهم استیبل کوین‌ها را از آن کم کنیم برابر ۷۰۴ میلیارد دلار خواهد شد. همچنین مارکت کپ بیت کوین در حال حاضر برابر ۳۸۰ میلیارد دلار است. بنابرین سهم تمامی آلت کوین‌ها از این بازار چیزی در حدود ۳۴ میلیارد دلار خواهد بود. بنابرین می‌توان گفت سهم آلت کوین‌ها از بازار رمزارزها چیزی در حدود ۲ برابر سهم استیبل کوین‌ها از بازار است. اگر سهم ۱۲۷ میلیارد دلاری اتریوم را نیز از این مقدار کم کنیم به عدد ارزش کل بازار ۱۹۷ میلیارد دلار خواهیم رسید.

این تحلیلگر برای تعیین کف قیمت بیت کوین و اتریوم به سراغ نمودار مارکت کپ کلی بازار کریپتو رفته است. از دید پیزینو حمایت نهایی مارکت کپ بازار در محدوده ۳۷۶ میلیارد دلار واقع شده است اما با توجه به سهم استیبل کوین‌ها از بازار رسیدن به این ناحیه بسیار بعید به نظر می‌رسد. او سطح حمایت نهایی خود را محدوده ۵۷۱ میلیارد دلار اعلام کرد.

نمودار ارزش کل بازار رمزارزها منبع: یوتوب

در صورت سقوط مارکت کپ بازار به محدوده ۵۷۱ میلیارد دلار نسبت به مارکت کپ کنونی بازار (۸۶۰ میلیارد دلار) حدود ۳۴٪ افت را تجربه می‌کنیم. اگر ارزش کل بازار استیبل کوین‌ها را در این ریزش تقریبا ثابت فرض کنیم (با احتمال خطای ۱۰٪) بنابرین می‌توان گفت که ارزش کل سایر رمزارزهای بازار به ۴۱۵ میلیارد دلار خواهد رسید.

آخرین باری که ارزش کل بازار رمزارزها در محدوده ۵۷۱ میلیارد دلار قرار داشت مربوط به دسامبر ۲۰۲۰ (آذر ۹۹) است.

نمودار زیر مربوط به ارزش کل بازار رمزارزها به جز بیت کوین و اتریوم است. این نمودار اکنون در محدوده ۳۴۷ میلیارد دلار قرار دارد که تقریبا نیمی از آن را استیبل کوین‌ها تشکیل می‌دهند. این شاخص از ماه آپریل ۲۰۲۲ تاکنون حدود ۶۱٪ ریزش داشته است.

نمودار ارزش کل بازار رمزارزها (به استثنا بیت کوین و اتریوم) منبع: تریدینگ ویو

مطابق نمودار بالا در حوالی دسامبر ۲۰۲۰ این شاخص در حوالی محدوده ۱۵۰ میلیارد دلار به سر می‌برده است و ارزش کل بازار استیبل کوین‌ها برابر ۲۵ میلیارد دلار بوده است (مطابق نمودار بالای صفحه). بنابرین در آن تاریخ ارزش کل بازار آلت کوین‌ها به استثنا اتریوم و استیبل کوین‌ها در حوالی ۱۲۵ میلیارد دلار بوده است با فرض تکرار این وضعیت می‌توان این طور نتیجه‌گیری کرد که اگر ارزش کل بازار به ۵۷۱ میلیارد دلار سقوط کند، ارزش کل بازار استیبل کوین‌ها برابر ۱۵۶ میلیارد دلار و ارزش بازار آلت کوین‌ها (به جز اتریوم و استیبل کوین‌ها) برابر ۱۲۵ میلیارد دلار خواهد بود. این یعنی اینکه مجموع ارزش بازار اتریوم و بیت کوین در صورت ریزش، به ۲۹۰ میلیارد دلار کاهش پیدا خواهد کرد.

حال برای پیدا کردن کف قیمت سر به نمودار مقایسه دامیننس بیت کوین و اتریوم به بازار می‌زنیم. در دسامبر ۲۰۲۰ این مقادیر به ترتیب برابر ۶۳٪ و ۱۲٪ بوده است. یعنی در زمانی که مارکت کپ بازار به ۵۷۱ میلیارد دلار رسیده است، بیت کوین حدود ۵.۲۵ برابر از بازار سهم داشته است.

نمودار مقایسه دامیننس بیت کوین و اتریوم منبع: تریدینگ ویو

این موضوع به منزله این خواهد بود که در صورت تکرار تاریخ، مارکت کپ بیت کوین و اتریوم در کف قیمت به ترتیب به ۲۴۳.۶ و ۴۶.۴ میلیارد دلار می‌رسد. با در نظر گرفتن کوین‌های در گردش این ۲ رمزارز، کف قیمت بیت کوین با این روش برابر ۱۲,۷۷۰ دلار خواهد بود و کف قیمت اتریوم نیز برابر ۳۸۲ دلار خواهد بود.

ارزش معاملات خرد بورس و نحوه محاسبه آن

هر معامله‌ای که سهامداران خرد انجام می‌دهند، ارزش مشخصی دارد. مثلا فرض کنید که آقا یا خانم الف امروز ۱۰۰۰ سهم یکی از شرکت‌های بورسی را به قیمت هر سهم ۶۰۰ تومان خریده است. در این صورت ارزش معامله او (بدون احتساب کارمزد و مالیات) ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود. در همین جلسه معاملاتی، آقا یا خانم ب هم اقدام به خرید ۲۰۰۰ سهم یکی از شرکت‌ها به قیمت هر سهم ۸۰۰ تومان کرده است. ارزش این معامله هم یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود. اگر ارزش تمام معاملات خرد در یک روز کاری را جمع بزنیم، ارزش کل معاملات خرد در آن روز را به دست آورده‌ایم.

نکته یک: ارزش معاملات خرد را می‌شود برای کل بازار، بازار بورس، بازار فرابورس یا حتی یک نماد خاص محاسبه کرد.

نکته ۲: ارزش معاملات سهام یک شرکت از ضرب حجم معاملات در قیمت سهم به دست می‌آید. اگر مجموع ارزش معاملات کل نمادهای بازار را حساب کنیم، ارزش کل معاملات را به دست آورده‌ایم.

ارزش کل معاملات در بورس را از کجا ببینیم؟

منظور از ارزش معاملات در بورس مجموع ارزش تمام معاملات (معاملات خرد، معاملات بلوکی، معاملات اوراق بهادار و…) انجام‌شده در یک روز کاری است. این عدد را به‌راحتی می‌توانید در صفحه اول سایت مدیریت فناوری بورس تهران یا همان tsetmc.com ببینید.

نکته: دقت کنید که در این صفحه آمار و اطلاعات مربوط به بورس و فرابورس به صورت جداگانه به نمایش در می‌آید و گاهی از «ارزش معاملات بورس و فرابورس» صحبت می‌شود که منظور مجموع ارزش معاملات در این دو بازار است.

انواع معاملات در بورس

معاملات در بورس به سه شکل انجام می‌گیرد: عمده، بلوکی و خرد. می‌شود با استفاده از اطلاعاتی که در تابلو سهام مختلف منتشر می‌شود، ارزش این معاملات را محاسبه کرد و مشخص کرد که هر کدام از این‌ها چه درصدی از حجم کل معاملات را به خود اختصاص می‌دهند.

معاملات عمده

اگر تعداد کل سهام یک شرکت بورسی بیشتر از سه میلیارد سهم باشد، در صورتی که حداقل یک درصد از تعداد کل سهام شرکت بخواهد معامله شود، معامله عمده محسوب خواهد شد. درمورد شرکت‌هایی که کمتر از سه میلیارد برگه سهم دارند، برای انجام معامله عمده باید حداقل پنج درصد از سهام شرکت معامله شود.

معاملات عمده برای شرکت‌های فرابورسی هم به این شکل است: اگر تعداد کل سهام شرکت بالای یک میلیارد باشد، معامله عمده در صورتی می‌تواند انجام شود که حداقل یک درصد از سهام شرکت معامله شود. اگر تعداد سهام شرکت کمتر از یک میلیارد باشد، برای معامله عمده باید حداقل پنج درصد از سهام شرکت دست‌به‌دست شود.

معاملات بلوکی

اگر تعداد سهامی که قرار است معامله شود بیشتر از ۵۰ برابر محدودیت حجمی هر سفارش در بازار عادی باشد، معامله باید به صورت بلوکی انجام شود. البته با این شرط که معامله بلوکی مورد نظر کمتر از حد نصاب معامله عمده باشد. یعنی اگر ۵۰ برابر محدودیت حجمی هر سفارش بیشتر از حد نصاب معامله عمده باشد، آن معامله باید به صورت عمده انجام شود.

نکته: یکی از تفاوت‌های معاملات بلوکی و عمده این است که برای انجام معاملات عمده، باید از قبل اطلاعیه‌ای منتشر شود که در آن اطلاعاتی از قبیل تاریخ، قیمت و حجم عرضه درج می‌شود. ولی برای انجام معاملات بلوکی نیازی به انتشار چنین اطلاعیه‌ای نیست و سهامداران درشت می‌توانند بدون اعلام قبلی، معامله بلوکی انجام بدهند.

معاملات خرد

منظور از معاملات خرد هم معاملاتی است که من و شما و سایر سهامداران خرد در حجم‌های پایین انجام می‌دهیم. ویژگی اصلی معاملات خرد این است که تقریبا هر روز در تمام نمادهای بورسی و فرابورسی (اگر نماد بسته نباشد) معاملات خرد داریم و این معاملات را تعداد بسیار زیادی از فعالان بورسی انجام می‌دهند.

معاملات عمده و بلوکی بیشتر اوقات اهدافی را دنبال می‌کنند که با اهداف معامله‌گران خرد فرق می‌کند. مثلا ممکن است شخصی حقیقی یا حقوقی با خرید عمده سهام شرکتی به دنبال صندلی مدیریتی آن شرکت باشد، اما اکثر معامله‌گران خرد به دنبال کسب سود کوتاه‌مدت و میان‌مدت از طریق معامله سهام هستند. بنابراین حجم و ارزش معاملات خرد اطلاعاتی را می‌تواند در اختیارمان بگذارد که شاید معاملات بلوکی فاقد آن‌ها باشد.

منظور از ارزش معاملات خرد چیست؟

تا اینجا با ارزش کل معاملات (در بورس و فرابورس) و انواع معاملات (عمده، بلوکی و خرد) آشنا شدیم. به این ترتیب می‌توانیم حدس بزنیم که ارزش معاملات خرد را چگونه می‌شود محاسبه کرد: اگر ارزش کل معاملات عمده و بلوکی را از ارزش کل معاملات کم کنیم، ارزش معاملات خرد به دست می‌آید.

ارزش معاملات خرد را می‌شود برای کل بازار (بورس و فرابورس)، بورس، فرابورس یا یک سهم خاص محاسبه کرد.

در حال حاضر سایت‌ها و کانال‌هایی وجود دارند که اطلاعاتی از این دست را استخراج و رایگان منتشر می‌کنند. اما یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای دسترسی به ارزش معاملات خرد بازار بورس مراجعه به سایت بورس اوراق بهادار تهران به نشانی tse.ir است. در این سایت می‌توانید از منوی «اطلاعات بازار» گزینه «نگاهی به وضعیت بازار (روزانه)» را انتخاب کنید. در فهرستی که باز می‌شود می‌توانید هر روزی را که می‌خواهید انتخاب کنید و فایل پی‌دی‌اف مربوط به آن روز را دانلود و مشاهده کنید.

محاسبه ارزش معاملات خرد با فیلترنویسی

گفتیم که برای محاسبه ارزش معاملات خرد باید ارزش معاملات عمده و بلوکی را از ارزش کل معاملات کم کنیم. ارزش کل معاملات بورس و فرابورس را می‌شود در صفحه نخست ارزش کل بازار سایت مدیریت فناوری بورس یا همان tsetmc.com دید. اما برای محاسبه ارزش معاملات عمده و بلوکی چه کاری باید انجام بدهیم؟

ساده‌ترین راه استفاده از قابلیت‌های فیلترنویسی سایت مدیریت فناوری بورس است. فیلترنویسی یکی از تکنیک‌های مهم برای بررسی و تحلیل اطلاعات معاملات انواع اوراق بهادار است که اگر به این تکنیک تسلط پیدا کنیم، می‌توانیم از آن برای شناسایی سهام مناسب برای سرمایه‌گذاری بهره بگیریم. به هر صورت در اینجا می‌خواهیم استفاده ساده‌ای از فیلترنویسی داشته باشیم و ارزش کل معاملات خرد را محاسبه کنیم.

برای فیلترنویسی اول از همه باید به بخش «دیده‌بان بازار» در سایت tsetmc.com برویم. برای این کار کافی است که صفحه اصلی این سایت را باز کنید و در قسمت بالا و سمت چپ صفحه، روی گزینه «دیده‌بان بازار» کلیک کنید.

ایجاد تنظیمات مناسب

در این صفحه با اطلاعات و گزینه‌های زیادی مواجه خواهید شد که در نگاه اول ممکن است گیج‌کننده به نظر برسد. قبل از هر چیز، باید به قسمت تنظیمات وارد شویم تا تنظیمات مناسب و مورد نظر خودمان را اعمال کنیم. گزینه «تنظیم‌ها» در بین منوهای بالای صفحه است. روی این گزینه کلیک کنید.

بعد از ورود به این قسمت، تنظیمات را مانند تصویر زیر انجام دهید و روی گزینه «ذخیره تنظیم‌ها» کلیک کنید.

دقت کنید که برای ذخیره شدن تنظیمات، باید در سایت عضو باشید. اگر عضو سایت نیستید، ابتدا در آن عضو شوید و بعد از ورود به سایت، به کارتان ادامه بدهید.

تنظیمات مناسب برای قالب نمایش

برای اینکه آمار و اطلاعاتی که مد نظر داریم به شکل بهتری به نمایش در بیاید، باید تنظیمات مربوط به «قالب نمایش» را شخصی‌سازی کنیم. برای این کار کافی است از گزینه‌های بالای صفحه گزینه «قالب نمایش» را انتخاب کنید و در کادری که باز می‌شود، روی گزینهٔ «ساخت قالب» کلیک کنید.

سپس پنجره مربوط به تنظیمات قالب نمایش باز خواهد شد. در این قسمت تنظیمات را مانند تصویر زیر وارد و در آخر روی گزینه «ذخیره قالب شخصی» در پایین صفحه کلیک کنید.

اگر هم به نمایش اطلاعات دیگری به جز چیزی که در اینجا هست نیاز دارید، کافی است در ردیف‌های بعدی اطلاعات مورد نظر خودتان را اضافه کنید.

اکنون برای اینکه قالب شخصی خودتان را فعال کنید، کافی است روی گزینه «قالب نمایش» کلیک کنید و از کادری که باز می‌شود گزینه «قالب شخصی» را انتخاب نمایید.

فیلتر ارزش معاملات عمده و بلوکی

در مرحله بعدی باید فیلترهای مربوط به معاملات عمده و بلوکی را وارد کنیم. برای این کار ابتدا باید در بین گزینه‌های بالای صفحه، روی گزینه «فیلتر» کلیک کنیم.

در منویی که باز می‌شود روی گزینه «فیلتر جدید» کلیک کنید تا یک فیلتر جدید ساخته شود. حالا روی فیلتری که ساخته‌اید کلیک کنید تا بتوانید فیلتر جدیدتان را مدیریت کنید. در کادری که با عنوان «شرط» مشخص شده، کد دستوری زیر را وارد و سپس روی گزینهٔ «ثبت» کلیک کنید. این کد دستوری در واقع فیلتر «ارزش معاملات عمده» است. می‌توانید از همین نام برای نام‌گذاری فیلتر استفاده کنید.

با کلیک کردن روزی گزینه «ثبت»، اطلاعات مربوط به معاملات عمده نمایش داده خواهد شد. کافی است روی علامت ضربدر در گوشه بالا و چپ کادر مربوط به فیلترنویسی کلیک کنید تا این اطلاعات را ببینید. (در این مطلب از اطلاعات مربوط به معاملات روز چهارشنبه ۱۳ مرداد ۲۴۰۰ استفاده کرده‌ایم).

همان‌طور که در تصویر می‌بینید در این روز معاملاتی هیچ معامله عمده‌ای انجام نشده است.

حالا یک بار دیگر روی گزینه «فیلتر جدید» کلیک کنید و این بار کد دستوری زیر را که فیلتر «ارزش معاملات بلوکی» است، وارد کنید.

این فیلتر هم اطلاعات مربوط به معاملات بلوکی را نمایش خواهد داد.

نکته: همان‌طور که در تصویر می‌بینید، ستون آخر مربوط به ارزش معاملات هر نماد است. این عدد به واحد میلیارد تومان است. مثلا ارزش معاملات بلوکی در نمادی شگویا2 برابر با ۴.۳۵ میلیارد تومان (۴ میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان) بوده است.

همان‌طور که در عکس بالا می‌بینید، در این روز معاملاتی هفت معامله بلوکی انجام شده است. اگر ارزش این معاملات را جمع بزنیم، به عدد ۹۲ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان خواهیم رسید.

محاسبه ارزش معاملات خرد

همان‌طور که در عکس‌های قبلی دیدیدم، ارزش کل معاملات بورس در این روز، ۷۹۷۰ میلیارد تومان و ارزش کل معاملات فرابورس ۳۵۱۴ میلیارد تومان بوده است. پس ارزش کل معاملات بورس و فرابورس برابر با ۱۱۴۸۴ میلیارد تومان است. اگر اگر از این مبلغ ۹۲ میلیارد کم کنیم، به مبلغ ۱۱۳۹۲ میلیارد تومان می‌رسیم که ارزش کل معاملات خرد بورس و فرابورس در ۱۳ مرداد است.

نکته: در این مبلغ ارزش معاملات اوراق بدهی و مشتقه هم در نظر گرفته شده است. گاهی اوقات از «ارزش معاملات خرد در سهام و حق تقدم» صحبت می‌شود که برای به دست آوردن این عدد، باید علاوه بر ارزش معاملات عمده و بلوکی، ارزش معاملات مربوط به اوراق بدهی و مشتقه را هم از ارزش کل معاملات کم کنیم.

افزایش یا کاهش ارزش معاملات خرد چه معنایی دارد؟

بورس ایران با تمام فراز و نشیب‌هایی که دارد، بازار نوپایی است و با بازارهای سهام توسعه‌یافته فاصله زیادی دارد. با این همه بازار رو به رشدی است و طبیعی است که ارزش معاملات در آن روند صعودی داشته باشد. از سوی دیگر، تورم بالای اقتصاد ایران هم در افزایش ارزش معاملات بورس و فرابورس موثر بوده است.

در یکی دو سال اخیر، ارزش معاملات بورس و فرابورس مرز ۲۰ هزار میلیارد تومان را هم تجربه کرده، هرچند میانگین ارزش معاملات کمتر از این مقدار است. در حال حاضر (مرداد ۱۴۰۰) ارزش معاملات بورس و فرابورس در محدوده ۱۰ هزار میلیارد تومان قرار دارد. بد نیست اشاره کنیم که بعد از افت تاریخی شاخص کل طی یک سال گذشته، ارزش معاملات به محدوده ۲ هزار میلیارد تومان هم رسید.

به هر صورت، ارزش کل معاملات و ارزش معاملات خرد نشانه‌هایی از شادابی و نقدشوندگی بازار هستند. اگر در یک محدوده زمانی مشخص، به‌ویژه بعد از یک افت کلی در شاخص کل، ارزش معاملات خرد رو به افزایش باشد، نشانه این خواهد بود که معامله‌گران خرد به بازار برگشته‌اند و مشغول سرمایه‌گذاری در نمادهای مختلفند. در چنین موقعیتی، انتظار می‌رود این روند ادامه داشته باشد و معامله‌گران خرد با خریدهایی که انجام می‌دهند، سطح عمومی قیمت‌های سهام را بالاتر ببرند. در این حالت، طبق تجربه‌های قبلی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشترند و خرید سهام مناسب می‌تواند با سود خوبی همراه باشد.