در نتیجه بررسیهای لازم و همچنین، آخرین گزارشها در مورد سوءاستفاده از وجوه مشتریان و تحقیقات ادعایی آژانس ایالات متحده، تصمیم گرفتهایم که خرید احتمالی صرافی FTX را دنبال نکنیم.
تاثیر صرافی ها بر بازار رمزارز + قربانی جنگ میان صرافیها چه کسانی هستند؟
زمان مطالعه: ۱۱ دقیقهسال ۲۰۲۲ میلادی برای صنعت ارزهای دیجیتال سال سختی بود که با بحران اخیر پیشآمده برای صرافی FTX، یکی از بزرگترین صرافیهای رمزارزی جهان، سختتر هم شد. در این مقاله قصد داریم به بررسی جزییات بحران صرافی FTX و چگونگی شروع آن و همچنین، تاثیر صرافی ها بر بازار رمزارز بپردازیم. با ما همراه باشید.
۲ نوامبر: افشای وجود مقادیر قابلتوجه توکن FTT در ترازنامه آلامدا ریسرچ
مشکلات اخیر صرافی FTX در ۲ نوامبر و به دنبال انتشار گزارشهایی آغاز شد که بر اساس آنها، در ترازنامه شرکت تجاری آلامدا ریسرچ (Alameda Research) _تأسیسشده به دست سم بنکمن-فرید (Sam Bankman-Fried)، مدیرعامل سابق صرافی FTX_ مقدار قابلتوجهی توکن بومی صرافی FTX، یعنی FTT وجود دارد.
انتشار این گزارشها، سؤالات و نگرانیهای زیادی را در مورد روابط مالی دو شرکت FTX و آلامدا ریسرچ _که کسبوکارهای متفاوتی دارند_ ایجاد کرد.
۵ نوامبر: شناسایی انتقال مقادیر قابلتوجه توکن FTT به صرافی بایننس
در ۵ نوامبر، پلتفرم Whale Alert که حرکات بزرگ و مهم ارزهای دیجیتال را ردیابی میکند، به کاربران خود اطلاع داد که نزدیک به ۲۳ می..
زمان مطالعه: ۱۱ دقیقه
سال ۲۰۲۲ میلادی برای صنعت ارزهای دیجیتال سال سختی بود که با بحران اخیر پیشآمده برای صرافی FTX، یکی از بزرگترین صرافیهای رمزارزی جهان، سختتر هم شد. در این مقاله قصد داریم به بررسی جزییات بحران صرافی FTX و چگونگی شروع آن و همچنین، تاثیر صرافی ها بر بازار رمزارز بپردازیم. با ما همراه باشید.
۲ نوامبر: افشای وجود مقادیر قابلتوجه توکن FTT در ترازنامه آلامدا ریسرچ
مشکلات اخیر صرافی FTX در ۲ نوامبر و به دنبال انتشار گزارشهایی آغاز شد که بر اساس آنها، در ترازنامه شرکت تجاری آلامدا ریسرچ (Alameda Research) _تأسیسشده به دست سم بنکمن-فرید (Sam Bankman-Fried)، مدیرعامل سابق صرافی FTX_ مقدار قابلتوجهی توکن بومی صرافی FTX، یعنی FTT وجود دارد.
انتشار این گزارشها، سؤالات و نگرانیهای زیادی را در مورد روابط مالی دو شرکت FTX و آلامدا ریسرچ _که کسبوکارهای متفاوتی دارند_ ایجاد کرد.
۵ نوامبر: شناسایی انتقال مقادیر قابلتوجه توکن FTT به صرافی بایننس
در ۵ نوامبر، پلتفرم Whale Alert که حرکات بزرگ و مهم ارزهای دیجیتال را ردیابی میکند، به کاربران خود اطلاع داد که نزدیک به ۲۳ میلیون توکن FTT، به ارزش بیش از ۵۸۴٫۵ میلیون دلار، از یک کیف پول ناشناخته به صرافی بایننس منتقل شده است.
در آن زمان، این مقدار حدود ۱۷ درصد از عرضه در گردش توکن FTT را شامل میشد.
۶ نوامبر: توضیحات مدیرعامل آلامدا ریسرچ در مورد ترازنامه این شرکت
کارولین الیسون (Caroline Ellison)، مدیرعامل آلامدا ریسرچ، با انتشار توییتی در ۶ نوامبر و در تلاش برای رفع نگرانیهای به وجود آمده، اعلام کرد که ترازنامه فاششده منعکسکننده کل داستان نیست. وی افزود که این ترازنامه فقط برای «زیرمجموعهای از نهادهای شرکتی ما» بوده و به سایر داراییها با ارزش بیش از ۱۰ میلیارد دلار در آن اشارهای نشده است.
۶ نوامبر: اعلام فروش توکنهای FTT توسط صرافی بایننس
در همان روز، چانگپنگ ژائو (Changpeng Zhao)، مدیرعامل صرافی بایننس، با استناد به «افشای اخیر» اعلام کرد که صرافی او کل داراییهای FTT خود را به فروش خواهد رساند. ژائو گفت که بایننس پس از فروش سهام FTX در سال گذشته، حدود ۲٫۱ میلیارد دلار معادل بایننس یواسدی (BUSD) و توکن FTT دارد، ولی در مورد مقدار ذخایر فعلی FTT بایننس توضیحی نداد.
البته او اضافه کرد که این توکنها را به گونهای میفروشد که «تأثیر آن بر بازار را به حداقل برساند»، به همین دلیل، انتظار میرود که تکمیل فروش این توکن «چند ماه طول بکشد». او همچنین تأیید کرد که انتقال نزدیک به ۲۳ میلیون FTT در ۵ نوامبر، بخشی از اقدام بایننس برای فروش بوده است.
ژائو بعداً اضافه کرد که این اقدام فقط «مدیریت ریسک پس از خروج» بود و به درسهای آموختهشده از فروپاشی ترا (LUNA) _که اکنون ترا کلاسیک (LUNC) نامیده میشود_ و تأثیر آن بر بازار، اشاره کرد.
۶ نوامبر: پیشنهاد خرید توکنهای FTT توسط مدیرعامل آلامدا ریسرچ
کمی پس از اظهارات ژائو در ۶ نوامبر مبنی بر تصمیم صرافی بایننس برای فروش توکنهای FTT خود، الیسون در توییتی خطاب به ژائو گفت که آلامدا ریسرچ «با خوشحالی همه آنها را به قیمت ۲۲ دلار به ازای هر توکن خریداری خواهد فرآیند الگوی فروش استقراضی کرد».
۷ نوامبر: آغاز برداشتها از صرافی FTX
به دنبال انتشار گزارشها و شایعات، کاربران FTX از ترس ورشکستگی شروع به برداشت وجوه خود از این صرافی کردند و تحلیلگران نیز از کسانی که قبلاً ارزهای دیجیتال خود را از FTX خارج نکرده بودند، خواستند که این کار را انجام دهند.
دادههای منتشرشده توسط پلتفرم Nansen در ۷ نوامبر نشان داد که ارزش استیبل کوینهای خارجشده از FTX به ۴۵۱ میلیون دلار در طول هفت روز رسید. در همان زمان، کاربران شروع به گزارش کند بودن برداشتها در FTX کردند. در مقابل، صرافی FTX اعلام کرد که در حال رسیدگی به شکایتهای مربوط به برداشتها است و به کاربران اطمینان داد که همه چیز به خوبی اجرا میشود.
۷ نوامبر: درخواست همکاری از ژائو توسط بنکمن-فرید
مدت کوتاهی پس از اینکه صرافی FTX به نگرانیهای کاربران رسیدگی کرد، بنکمن-فرید در یک رشته توییت اظهار داشت که یک رقیب «در تلاش است که با شایعات نادرست ما را شکست بدهد» و افزود:
او ادعا کرد که FTX «سرمایه کافی برای پوشش تمام داراییهای مشتریان» را دارد و این صرافی «داراییهای مشتریان را سرمایهگذاری نمیکند» و «در حال پردازش تمام برداشتها است و به این کار ادامه خواهد داد».
بنکمن-فرید همچنین اعلام کرد که FTX یک میلیارد دلار نقدینگی مازاد دارد و از ژائو خواست که «برای اکوسیستم با یکدیگر همکاری کنند».
۷ نوامبر: رد پیشنهاد آلامدا ریسرچ توسط ژائو
ژائو در پاسخ به سؤالی در توییتر، بیعلاقگی خود را به انجام معاملهای که قبلاً توسط الیسون برای خرید ذخایر FTT بایننس به قیمت ۲۲ دلار برای هر توکن پیشنهاد شده بود، نشان داد و گفت: «من فکر میکنم در بازار آزاد خواهیم ماند.»
۸ نوامبر: کاهش قیمت توکن FTT و سایر ارزهای دیجیتال در بازار
برخی از تحلیلگران در ۷ نوامبر نسبت به کاهش قابلتوجه قیمت توکن FTT هشدار داده بودند. در ۸ نوامبر، قیمت FTT در عرض چند ساعت حدود ۳۰ درصد کاهش یافت و از ۲۲ دلار به ۱۵٫۴ دلار رسید. قیمت بیت کوین نیز با ترس از اینکه صرافی FTX به زودی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، شروع به کاهش کرد.
۸ نوامبر: بحران نقدینگی FTX و طرح فروش این صرافی به بایننس
در یک اعلامیه شوکهکننده، بنکمن-فرید در ۸ نوامبر گفت که FTX برای کمک به پوشش آنچه که او آن را «بحران نقدینگی» مینامد، با بایننس بر سر یک معامله استراتژیک به توافق رسیده است. او افزود:
تمام داراییها به صورت یک به یک تحت پوشش قرار خواهند گرفت.
و این را، دلیل اصلی درخواست کمک از بایننس عنوان کرد.
مدت کوتاهی پس از آن، ژائو اعلام کرد که بایننس یک قرارداد غیرالزامآور را برای خرید صرافی FTX امضا کرده است، اما خاطرنشان کرد که این حق را برای خود محفوظ میدارد که «هر زمانی که بخواهد، از معامله خارج شود».
۸ و ۹ نوامبر: حذف توییتهای قبلی به دست بنکمن-فرید و از دسترس خارج شدن وبسایتهای FTX
در ۸ نوامبر و چند ساعت پس از اعلام معامله با بایننس، بنکمن-فرید رشته توییتهای قبلی خود را فرآیند الگوی فروش استقراضی که در آنها بایننس را متهم و همچنین ادعا کرده بود وضعیت FTX و داراییهای آن خوب است، پاک کرد.
در حالی که گزارشهای تأییدنشدهای مبنی بر استعفای کارکنان FTX در ۸ نوامبر منتشر شد، وبسایتهای بازوی سرمایهگذاری خطرپذیر FTX، یعنی FTX Ventures و آلامدا ریسرچ، در ۹ نوامبر آفلاین شدند. همچنین، در تاریخ ۹ نوامبر گزارشهایی منتشر شد مبنی بر اینکه صرافی بایننس به دنبال عقبنشینی از توافق است.
۹ نوامبر: بایننس رسماً از توافق خارج شد
کمتر از ۴۸ ساعت پس از اعلام اولیه ژائو مبنی بر اینکه میتواند برای خرید FTX اقدام کند، بایننس در ۹ نوامبر اعلام کرد که دیگر به دنبال خرید FTX نیست.
در همین راستا، تیم بایننس در توییتی نوشت:
در نتیجه بررسیهای لازم و همچنین، آخرین گزارشها در مورد سوءاستفاده از وجوه مشتریان و تحقیقات ادعایی آژانس ایالات متحده، تصمیم گرفتهایم که خرید احتمالی صرافی FTX را دنبال نکنیم.
این تیم افزود: «حل مشکلات FTX، خارج از کنترل یا توانایی ما است.»
۹ نوامبر: تاثیر صرافی ها بر بازار رمزارز
بازار ارزهای دیجیتال بلافاصله به این خبر واکنش نشان داد و احساس ترس سرمایهگذاران را فرا گرفت. در نتیجه آن، قیمت بیت کوین به پایینترین سطح چند ساله خود یعنی ۱۵،۶۰۰ دلار سقوط کرد. در این میان، تحلیلگران انتظار نزول بیشتری را داشتند و پیشبینی میکردند که قیمت بیت کوین میتواند تا حدود ۱۲ هزار دلار هم سقوط کند. این تنها گوشهای از تاثیر صرافی ها بر بازار رمزارز بود.
۹ نوامبر: درخواست بودجه اضطراری ۸ میلیارد دلاری توسط بنکمن-فرید از سرمایهگذاران
گزارشهایی در ۹ نوامبر منتشر شد مبنی بر اینکه بنکمن-فرید از سرمایهگذاران درخواست کرده که ۸ میلیارد دلار بودجه اضطراری برای پوشش «مشکل نقدینگی» ناشی از برداشتهای کاربران در چند روز گذشته بپردازند.
بنا بر گزارشها، بنکمن-فرید به دنبال جمعآوری ۴ میلیارد دلار از سوی سرمایهگذاران و تأمین مبلغ باقیمانده از طریق استقراض و حتی ثروت شخصی خود بوده است تا به مشتریان پرداخت کند.
۹ نوامبر: مشکل واریز و پردازش برداشت در وبسایت FTX
وبسایت FTX در تاریخ ۹ نوامبر به مدت حدود دو ساعت از کار افتاد و وقتی دوباره آنلاین شد، به کاربران هشدار میداد که از سپردهگذاری وجوه به شدت خودداری کنند؛ زیرا این صرافی قادر به پردازش برداشتها نیست.
این هشدار همچنین در یک پیام پینشده در کانال رسمی FTX در تلگرام نیز منتشر شد و مدیر کانال اعلام کرد که برداشتهای ارز دیجیتال و فیات تحت تأثیر قرار گرفته و هنوز مشخص نیست که این مشکل چه زمانی رفع خواهد شد.
۱۰ نوامبر: عذرخواهی بنکمن-فرید بابت بحران نقدینگی FTX
پس از انتشار شایعات و افزایش نگرانیها در مورد ورشکستگی صرافی FTX، بنکمن-فرید در یکی از اولین اظهارات عمومی خود گفت: «متأسفم». او در یک رشته توییت در ۱۰ نوامبر به سرمایهگذاران اعتراف کرد که «باید در ارائه شفافیت در مورد وضعیت FTX بهتر عمل میکرد».
۱۰ نوامبر: درخواست توقف فعالیت صرافی FTX در ژاپن
در اطلاعیهای در ۱۰ نوامبر، آژانس خدمات مالی (FSA) ژاپن اعلام کرد که به دلیل تعلیق برداشتها توسط FTX بدون ارائه دلایل شفاف به سرمایهگذاران، اقدامات اداری علیه شعبه ژاپنی صرافی FTX را آغاز کرده است. این رگولاتور مالی گفت که دستورات تعلیق و دستورات بهبود فرآیند کسبوکار این شرکت را مطابق با قانون خدمات پرداخت و قانون ابزارهای مالی ژاپن، صادر کرده است.
۱۰ نوامبر: از سر گرفته شدن برداشتها در صرافی FTX
آدرس کیف پول گرم صرافی، که از زمان اعلام متوقف شدن تمام برداشتهای کاربران در ۸ نوامبر غیرفعال مانده بود، از ساعت ۳:۵۰ بعدازظهر (UTC) فعالیت خود را از سر گرفت. پس از آن، دادههای بلاکچین نشان دادند که چندین نوع توکن و مبالغ هنگفتی از این کیف پول خارج شدهاند.
۱۰ نوامبر: متوقف شدن معاملات در FTX ایالات متحده
با انتشار یک بنر در بالای وبسایت FTX US، به کاربران اعلام شد که طی چند روز آینده، ممکن است معاملات در این صرافی متوقف شود. در این اطلاعیه، از کاربران صرافی خواسته شد که هر موقعیتی را که میخواهند، ببندند. در همین حال، به آنها اطمینان داده شد که «برداشتها باز هستند و خواهند ماند».
۱۰ نوامبر: مسدود شدن داراییهای FTX توسط تنظیمکننده اوراق بهادار باهاما
در ۱۰ نوامبر، کمیسیون اوراق بهادار باهاما با استناد به «بیانیههای عمومی مبنی بر سوءاستفاده از داراییهای مشتریان»، داراییهای FTX Digital Markets و شرکتهای مربوطه را مسدود کرد و ثبت فعالیتهای FTX در این کشور را به حالت تعلیق درآورد.
۱۱ نوامبر: بررسی سقوط ارز دیجیتال FTX توسط رگولاتورهای کالیفرنیا
اداره حفاظت مالی و نوآوری ایالت کالیفرنیا در ۱۰ نوامبر اعلام کرد که سقوط صرافی رمزارزی FTX را بررسی خواهد کرد و به این ترتیب، به فهرست روبهرشد تنظیمکنندههای ایالات متحده پیوست که در حال انجام تحقیقات در مورد سقوط این صرافی هستند.
۱۱ نوامبر: انتشار شایعات دستگیری بنکمن-فرید
در ۱۱ نوامبر، شایعهای منتشر شد مبنی بر اینکه بنکمن-فرید در فرودگاه باهاما دستگیر شده است.
بنیانگذار یک پروژه توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) به نام Not Larva Labs، اولین کسی بود که پستی از نقشه Flightradar24 را بازتوییت کرد که در آن گزارش شده بود یک جت خصوصی برای حدود ۴۰ دقیقه در مسیر ناسائو _پایتخت باهاما، جایی که دفتر مرکزی FTX در آنجا قرار دارد_ به میامی، زمینگیر شده است.
۱۱ نوامبر: استعفای جمعی کارکنان آلامدا ریسرچ
بر اساس گزارشهایی که به نقل از منابع داخلی آلامدا ریسرچ منتشر شده، همه کارمندان این شرکت در ۱۱ نوامبر پس از یک جلسه گروهی دست از کار کشیدند.
گزارشهای مربوط به استعفای کارکنان آلامدا ریسرچ تنها یک روز پس از آن منتشر شد که بنکمن-فرید اعلام کرد که عملیات این شرکت به زودی متوقف خواهد شد.
۱۱ نوامبر: اعلام میزان بدهی صرافی FTX
پس از انتشار شایعاتی در مورد مواجهه FTX با یک حفره ۸ میلیارد دلاری در ترازنامه خود، زین تاکت (Zane Tackett)، رئیس سابق بازوی سازمانی FTX، در توییتر تأیید کرد که این صرافی در حال حاضر بدهیهای به ارزش ۸٫۸ میلیارد دلار دارد.
در صفحه قیمت FTX میتوانید قیمت لحظه ای رمزارز اف تی ایکس و توکن FTT و نمودار قیمت آن را مشاهده کنید.
۱۱ نوامبر: اعلام ورشکستگی FTX و شرکتهای تابعه
در ۱۱ نوامبر، تیم FTX در یک رشته توییت اعلام کرد که درخواست ورشکستگی تحت فصل ۱۱ را برای تقریباً ۱۳۰ شرکت در گروه FTX _از جمله FTX Trading، FTX US و آلامدا ریسرچ_ به طور رسمی ارائه کرده است. همچنین، اعلام شد که بنکمن-فرید از سمت مدیرعاملی FTX استعفا داده و جان ری (John Ray) جانشین وی خواهد شد.
۱۲ نوامبر: هک ۶۰۰ میلیون دلاری FTX
در تاریخ ۱۲ نوامبر، وجوه زیادی (تقریباً ۶۰۰ میلیون دلار) به طور ناگهانی از کیف پولهای FTX و FTX US به یک کیف پول دیگر منتقل شد که مشکوک به شروع فرآیند ورشکستگی بود. با این حال، دادههای درون زنجیرهای بیشتر نشان دادند که این کیف پولها هک شدهاند و مهاجمان از کمکهای داخلی برای دستیابی به دسترسی روت (root access) استفاده کردهاند.
خلاصه مطلب
در این مقاله، به بررسی بحران پیشآمده برای صرافی بزرگ FTX و تاثیر صرافی ها بر بازار رمزارز پرداختیم. صنعت ارزهای دیجیتال مدتها است که برای متقاعد کردن و جلب اعتماد رگولاتورها، سرمایهگذاران و مشتریان عادی تلاش میکند. با این حال، سقوط صرافی FTX که نسبت به سایر شرکتها باثباتتر به نظر میرسید، بازار کریپتو را به شدت شوکه کرد و تاثیر صرافی ها بر بازار رمزارز را به وضوح نشان داد. ژائو معتقد است که ورشکستگی صرافی FTX، صنعت ارزهای دیجیتال را چند سال عقب انداخت. او همچنین در اظهارات جدید خود پیشبینی کرده که صنعت کریپتو باید برای مقابله با اثرات آبشاری سقوط FTX آماده شود. اگرچه ژائو معتقد است که بازار ارزهای دیجیتال در نهایت میتواند دوباره بهبود یابد، اما او مشخص نکرد که این اتفاق، چه مدت ممکن است طول بکشد.
پیشبینی اوضاع بورس در ماههای آینده
یک کارشناس بازار سرمایه دلایل صعود این بازار طی هفته گذشته را تشریح کرد و گفت: بازار سهام کف قبلی خود را نمیشکند و به همین دلیل تا تیر سال آینده فرصت خوبی برای خرید سهام است، چراکه بازدهی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها در افق شش ماهه بیشتر خواهد بود.
سعید جعفری در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به صعود بازار سرمایه در هفته اخیر اظهار کرد: در ۱۰ روز اخیر شاهد شتاب گرفتن قیمت دلار بودیم؛ باید به این نکته توجه کرد که بازار سهام همیشه با نرخ ارز رابطه مستقیم داشته است و با افزایش قیمت ارز شرکتهای صادراتی هم منتفع میشوند. هرچند که شرکتهای بزرگ صادراتی بورس ناچار هستند دلار خود را در سامانه نیما عرضه کنند که از نرخ بازار آزاد پایینتر است، زیرا ارز کالاهای اساسی از سامانه نیما تامین میشود و دولت اجازه رشد ارز در سامانه نیما را نمیدهد. اما قیمت ارز در این سامانه هم دیر یا زود رشد میکند و باعث میشود سودآوری شرکتهای صادراتی از محل نرخ ارز افزایش یابد.
وی با اشاره به افزایش قیمتهای جهانی گفت: دلیل دیگر صعود بورس این بود که در آخر هفته گذشته، شاهد افزایش قمیتهای جهانی مخصوصا مس و روی بودیم. این موضوع باعث شد در دو روز اخیر شرکتهایی که در گروه فلزات هستند رشد قابل توجهی داشته باشند. از سوی دیگر در یک ماه اخیر بازار سهام به دلیل ریسکهای سیاسی بیش از حد افت کرده بود که اکنون این افت را تا حدودی پس گرفته است.
این کارشناس بازار سرمایه به این سوال که صعود بورس تا کجا ادامه دارد؟ پاسخ داد: میتوان از این نکته مطمئن بود که بازار سهام همه ریسکهایی که طی چند ماه اخیر متحمل میشد را در قالب افت قیمتها تجربه کرد. تقریبا میتوان گفت بازار سهام کف قبلی خود را نمیشکند و به همین دلیل تا تیرماه سال آینده فرصت خوبی برای خرید سهام است، چراکه بازدهی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها در افق شش ماهه بیشتر خواهد بود.
جعفری در مورد تاثیر مصوبه ۱۰ بندی سازمان بورس برای حمایت از بازار سرمایه نیز اظهار کرد: این مصوبه سعی کرد بخش تقاضا را تقویت کند اما عوامل خارج از حوزه بازار سرمایه اثر بیشتری دارند. اگر رشد نرخ ارز اتفاق نمی افتاد بعید بود بازار رشد کند. اقدامات سازمان باعث میشود بازار در حالت منفی نقدشونده باشد.
وی همچنین با اشاره به خرید سهام توسط صندوق توسعه ملی گفت: این فرایند یک سیگنال مهم است، چراکه وقتی یک نهاد مهمی مانند صندوق سهم میخرد، سیگنال مثبتی میدهد که قیمتها ارزنده هستند. فارغ از اینکه عدد آن چقدر است این سیگنال را به فعالان بازار میدهد که از دیدگاه این صندوق قیمتهای بازار سهام حبابی نیستند و ارزنده هستند.
شورت اسکوییز (Short Squeeze) چیست و چه تاثیری بر معاملات ما میگذارد؟
فروش استقراضی به معاملهکنندگان امکان میدهد تا از کاهش قیمت دارایی، سود کسب کنند. این یک روش بسیار رایج برای مدیریت ریسک در زمان کاهش قیمت، محافظت از داراییهای موجود یا صرفا بیان دیدگاه نزولی در خصوص بازار است. هرچند فروش استقراضی میتواند استراتژی معاملاتی بسیار پرریسکی باشد، زیرا نه تنها فرآیند الگوی فروش استقراضی هیچگونه سقف قیمت برای دارایی وجود ندارد، بلکه اتفاقی به نام فشار مواضع استقراضی یا Short Squeeze نیز رخ میدهد.
شورت اسکوسییز را میتوان به عنوان افزایش قیمت ناگهانی تعریف کرد؛ هنگامی که فشار مواضع استقراضی رخ میدهد، بسیاری از فروشندگان استقراضی در دام میافتند و سریعا در صدد این بر میآیند که از وضعیت معاملاتی خود خارج شوند. در ادامه مقاله، به تعریف فشار مواضع استقراضی، نحوه آمادهسازی برای آن و حتی کسب سود از خرید استقراضی میپردازیم.
تعریف شورت اسکوییز
شورت اسکوییز زمانی رخ میدهد که قیمت یک دارایی با افزایش شدیدی مواجه میشود؛ زیرا فروشندگان استقراضی بسیار زیادی مجبور به خروج از وضعیت معاملاتی خود میشوند.
فروشندگان استقراضی این موضوع را در نظر دارند که قیمت دارایی مورد نظر کاهش خواهد یافت؛ اما اگر قیمت افزایش یابد، وضعیتهای فروش استقراضی با ضررهای نامشخص و هنگفتی مواجه میشوند. با افزایش قیمت، فروشندگان استقراضی ممکن است مجبور به بستن پوزیشنهای معاملاتی خود شوند. این موضوع ممکن است از طریق فعالسازی سفارشهای حد ضرر (Stop-loss) و نقدشوندگیها (برای معاملات مارجین و قراردادهای آتی) رخ دهد. همچنین ممکن است به خاطر این موضوع باشد که خود معاملهگران به بستن وضعیتهای معاملاتی خود اقدام کرده تا از ضررهای بیشتر جلوگیری کنند.
بنابراین چگونه فروشندگان استقراضی پوزیشنهای معاملاتی خود را میبندند؟ پاسخ این است که این فروشندگان اقدام به خرید میکنند. به همین دلیل است که Short Squeeze منجر به افزایش شدید و ناگهانی قیمت میشود. با بسته شدن وضعیتهای معاملاتی توسط فروشندگان استقراضی، افزایش سفارشات خرید منجر به تشدید شرایط موجود میشود. بدین ترتیب، فشار مواضع استقراضی معمولا با افزایش حجم معاملات نیز همراه است.
در اینجا باید به نکته دیگری دقت کنیم. هرچه سود فروش استقراضی بیشتر باشد، راحتتر فروشندگان را در دام قرار میدهد و آنها را مجبور به بستن وضعیت معاملاتی خود میکند. به عبارت دیگر، هرچه نقدینگی بیشتری در دام قرار بگیرد، به دلیل وجود Short Squeeze شاهد افزایش نوسان قیمت خواهیم بود. بدین ترتیب، شورت اسکوییز یک افزایش موقتی در تقاضا و کاهش در عرضه است.
نقطه مقابل Short Squeeze نیز Long Squeeze است، البته لانگ اسکوییز چندان رایج نیست. این هنگامی رخ میدهد که با افزایش فشار فروش، خریدهای استقراضی در دام قرار میگیرند و منجر به کاهش شدید و ناگهانی قیمت شوند.
Short Squeeze چگونه رخ میدهد؟
فشار مواضع استقراضی هنگامی رخ میدهد که افزایش ناگهانی در فشار خرید را شاهد باشیم. همانطور که میدانید، فروش استقراضی میتواند یک استراتژی پرریسک باشد. البته نکتهای که باعث میشود Short Squeeze یک رویداد پرنوسان به حساب آید، هجوم ناگهانی معاملهگران برای جبران وضعیتهای فروش استقراضی خود است. این موضوع شامل فعالسازی سفارشهای استاپ لاس بسیار زیادی در یک سطح قیمت مشخص است و همزمان بسیاری از فروشندگان نیز به بستن پوزیشنهای معاملاتی خود میپردازند.
در هر بازاری که بتوان فروش استقراضی انجام داد، ممکن است شورت اسکوییز رخ دهد. در عین حال، عدم وجود آپشنها برای فروش استقراضی نیز میتواند منجر به حبابهای قیمت بزرگ شود. از اینها گذشته، اگر روش خوبی برای کسب سود از کاهش قیمت دارایی وجود نداشته باشد، قیمت آن دارایی برای مدت نامشخصی افزایش مییابد.
پیشنیاز وقوع Short Squeeze، تعداد کمتر فروش استقراضی نسبت به خرید استقراضی است. معمولا اگر تعداد فروش نسبت به خرید بسیار بیشتر باشد، نقدینگی بیشتری برای افزایش احتمال وقوع فشار مواضع استقراضی به وجود میآید. به همین دلیل است که نسبت خرید به فروش استقراضی میتواند ابزار مفیدی برای معاملهگرانی باشد که به احساسات حاکم بر بازار دقت میکنند.
بعضی از معاملهگران حرفهای به دنبال فرصتهای بالقوه شورت اسکوییز هستند تا خرید استقراضی انجام دهند و از افزایش سریع قیمت سود کسب کنند. این استراتژی شامل انباشت پوزیشنهای معاملاتی قبل از وقوع Short Squeeze و فروش با قیمت بیشتر است.
نمونههایی از فشار مواضع استقراضی
وقوع Short Squeeze در بازارهای بورس بسیار رایج است. این موضوع معمولا به دلیل احساس نامناسب درباره یک شرکت، قیمت بالای سهام و تعداد زیاد پوزیشنهای فروش استقراضی رخ میدهد. در صورتی که خبرهای مثبت و خوب غیرمنتظرهای منتشر شود، تمام وضعیتهای فروش استقراضی مجبور به خرید میشوند و این موضوع، افزایش قیمت سهام را به دنبال دارد. در نتیجه، شورت اسکوییز بیشتر یک الگوی تکنیکال است تا یک رویداد فاندامنتال.
طبق تخمینهای انجام شده، سهام شرکت تسلا یکی از سهامی است که بیشترین فروش استقراضی را در طول تاریخ داشته است. در نتیجه، قیمت آن با چندین افزایش شدید همراه بوده و احتمالا فروشندگان استقراضی بسیار زیادی را در دام انداخته است.
در بازار ارزهای دیجیتال و به ویژه در بازار بیت کوین نیز وقوع Short Squeeze کاملا رایج است. بازار اوراق مشتقه بیتکوین از پوزیشنهایی با لوریج (اهرم) زیاد بهره میبرد. این پوزیشنها ممکن است با نوسانهای اندک قیمت در دام قرار بگیرند و یا نقد شوند. بدین ترتیب، شورت اسکوییز و لان اسکوییز دائما در بازارهای BTC رخ میدهد. اگر میخواهید در هنگام این نوسانها در دام نیافتید یا پوزیشن معاملاتی شما نقد نشود، با دقت زیاد به بررسی مقدار لوریج مدنظر خود بپردازید. همچنین باید از استراتژی مدیریت ریسک مناسبی نیز بهره ببرید.
نمودار زیر مربوط به قیمت بیت کوین در اوایل سال ۲۰۱۹ است. قیمت بزرگترین ارز دیجیتال پس از کاهش شدید، در محدوده ثابتی قرار داشت. احساسات بازار نیز مثبت به نظر نمیرسید؛ زیرا سرمایهگذاران زیادی به دنبال فروش استقراضی بودند و ادامه روند نزولی را پیشبینی میکردند.
البته قیمت Bitcoin با افزایش شدیدی همراه شد؛ به طوری که تا یک سال بعد و طی شیوع جهانی ویروس کرونا (پنجشنبه سیاه) به سطح قیمت قبلی برنگشت. این نوسان قیمت ناگهانی به احتمال زیاد به دلیل جبران پوزیشنهای فروش استقراضی بود.
جمع بندی
به طور خلاصه، Short Squeeze هنگامی رخ میدهد که فروشندگان استقراضی در دام قرار گرفته و مجبور به جبران و پوشش پوزیشنهای معاملاتی خود باشند. این موضوع منجر به افزایش شدید قیمت میشود.
در بازارهایی که از لوریج بسیار زیاد استفاده میکنند، شورت اسکوییز بسیار رایج است. هنگامی که معاملهگران و سرمایهگذاران بسیار زیادی از لوریجهای سطح بالا استفاده میکنند، نوسان قیمت نیز شدیدتر میشود. پس قبل از ورود به پوزیشن فروش استقراضی، اطمینان حاصل کنید که از تاثیرات Short Squeeze باخبر هستید.
OEMها، پدیدهای نوظهور در صنعت لوازم خانگی
OEM که مخفف کلمه Original Equipment Manufacture بوده در لغت به معنی تولیدکننده اصلی قطعات است. اما در واقع تولید OEM به نوعی استفاده از ظرفیتهای تولیدی یک کارخانه برای تولید محصول با نام برند دیگر است. به عبارت بهتر استفاده از محصول تولیدی یک کمپانی با برند کمپانی دیگر را تولید به صورت OEM میگویند.
تولید بدون کارخانه؛ پدیده رو به گسترش بازار لوازم خانگی ایران است.
به گزارش شرق، پدیدهای که منجر به تولید کمهزینهتر لوازم خانگی میشود، اما تضمینی برای کیفیت به مصرف کنندگان نمیدهد و حالا به همین دلیل به یک نگرانی بزرگ برای بازار لوازم خانگی تبدیل شده است.
OEMها ماهیگران قهار بازار
در صنعت لوازم خانگی سه گروه عمده در بخش تولید و عرضه مشغول فعالیت هستند؛ گروه نخست شامل شرکتهایی میشوند که خطوط تولید فعال دارند و در قالب SKD و CKD پروسه عملیات کاری روی محصول را انجام میدهند.
بخشی از این قطعات و مواد اولیه، توسط پیمانکاران داخلی و بخشی دیگر از مجرای واردات، تأمین میشود که در نهایت با انجام فرایند کاری روی خطوط، منجر به تولید کالایی میشود که در معنای عام، مونتاژ خوانده میشود.
گروه دوم، مجموعههایی هستند که واردات محصول کامل را بر عهده دارند. این مجموعه، خط تولید ندارند و به صورت قانونی و رسمی یا غیررسمی اقدام به واردات میکنند. البته طبق قوانین جدید تنها کالاهایی اجازه واردات دارند که مشابه آنها در داخل تولید نمیشود.
گروه سوم، OEMها هستند که نه در گروه تولیدکنندگان جای میگیرند و نه واردکنندگان. OEMها با توجه به شناختی که از بازار و سلیقه مردم دارند، با ثبت یک برند و نام تجاری، به واحدهای تولیدی سفارش میدهند و آنها محصول را با مشخصات و برند سفارشی تولید کرده و سپس از مجرای شبکه توزیع به بازار عرضه میکنند.
OEM که مخفف کلمه Original Equipment Manufacture بوده در لغت به معنی تولیدکننده اصلی قطعات است. اما در واقع تولید OEM به نوعی استفاده از ظرفیتهای تولیدی یک کارخانه برای تولید محصول با نام برند دیگر است. به عبارت بهتر استفاده از محصول تولیدی یک کمپانی با برند کمپانی دیگر را تولید به صورت OEM میگویند.
البته اینگونه از تولید مخصوص کمپانیهای لوازم خانگی نیست بلکه در بسیاری از بخشهای تجاری مانند سختافزار، قطعات الکترونیکی، خودرو و حتی در حوزه نرمافزار و بازیهای کامپیوتری نیز شاهد آن هستیم.
تولید OEM در حقیقت تولید بدون کارخانه بوده که این روزها در بسیاری از صنایع جهان رواج یافته است. متأسفانه برای اینگونه تولید چارچوب و ضوابطی وجود ندارد و حضور این پدیده و البته استفاده نادرست از آن در کشورهای غیرتوسعهیافته و درحالتوسعه موجب آسیبدیدگی شدید در بخش تولید خواهد شد. در صنعت لوازم خانگی، OEM یک پدیده ناشناخته است، ناشناخته از این منظر که مشخص نیست ادامه این فرایند چه عواقبی خواهد داشت.
OEMها واحدهایی هستند که به عنوان بخش تولید شناخته نمیشوند، اما میتوانند در کنار بخش تولید حضور داشته باشند، با نام و نشان خود نفس بکشند و تأمین بازار را بر عهده بگیرند.
این گروه نه به عنوان واسط، بلکه به اسم و برند خود، برای کالایشان تبلیغ میکنند، مشتری پیدا میکنند و بازار را در دست میگیرند آن هم بدون آن که خط تولیدی داشته باشند یا سرمایهای صرف نیروی انسانی کرده باشند.
این واحدها، علاوه بر مزایایی که دارند، تهدیدهایی نیز میتوانند برای صنایع داشته باشند. البته OEMها در بخشهای مختلف و صنایع دیگر نیز حضور دارند.
تا فروردین ۱۴۰۰، عملا قانونی در این زمینه وجود نداشت، اما از این زمان با توجه به ابهامات گستردهای که در مسیر فعالیت این شرکتها پدید آمده بود، وزارت صمت دستورالعملی صادر و آن را قانونمند کرد.
با توجه به آنکه تا پیش از این دوره، استراتژی صنعتی تعریف شده و مدونی در این صنعت نداشتیم و مشخص نبود در چه زمینهای چه تعداد واحد صنعتی باید ایجاد شود، واحدهای بسیاری در اقصانقاط کشور مجوز فعالیت اخذ کردند بدون آنکه ساماندهی و برنامه هدفمندی برای آنها در نظر گرفته شود. بر فرآیند الگوی فروش استقراضی این اساس بود که ظرفیت مازاد بر نیاز بازار کشور شکل گرفت و عملا شاهد هدررفت بخش عطیمی از سرمایهها در این مسیر شدیم.
OEM یک مدل از توسعه صنعتی است که با توجه به ظرفیت خالی موجود کارخانهها، منطق و عقل اقتصادی حکم میکرد که صاحبان برندها از آن استفاده کنند. OEMها بدون آنکه سرمایهگذاری ثابتی برای ایجاد کارخانه کنند، شروع به بهرهبرداری از ظرفیت واحدهای فعال کردند تا عملا یک بازی برد - برد را شکل دهند.
بازاریابی پیش از تولید
سفارش کالا بسته به نوع محصول متغیر است؛ به این صورت که بعضی طرح یا قالب آن را به کارخانه میبرند یا از محصولات طراحیشده یکی را انتخاب میکند و میخرد. البته باید هزینه قالب و هزینههای جانبی آن پرداخت شود.
در این مدل سفارشگذاری، شرکتهایی ورود میکنند که پیش از این مرحله اقدامات مربوط به ثبت برند اختصاصیشان را انجام دادهاند. اطلاعات فروش و کانالهای بازار را در اختیار گرفتهاند و در مرحله آخر نیاز به محصول برای عرضه پیدا کردهاند.
تعداد و تنوع OEMها در کشورچین فراوان است. کافی است حیطه کارتان را مشخص کنید و درخواستتان را به آنها بدهید، از صفر تا صد یک پروژه را میتوانند انجام دهند. از طراحی تا اجرا و بستهبندی را میتوان روی آنها حساب ویژه باز کرد. البته کیفیتهای مختلفی هم دارند از پایینترین تا بالاترین که به تناسب، قیمتهای متفاوتی هم دارد.
فرصتها و تهدیدهای OEMها
با وجود همه محسنات و امتیازاتی که OEMها دارند، اما یک جایی از این روند پایش میلنگد. آن هم دقیقا همان پایی است که بیشتر صنایع با آن درگیرند، خدمات پس از فروش.
پاشنه آشیل هر صنعتی همین موضوع است. در حوزه لوازم خانگی، اگر برندی میخواهد مانا باشد و در طولانیمدت دوام بیاورد، باید روی خدمات پس از فروش تمرکز کند و این بعد از فعالیتش را تقویت کند.
نکته دیگر آنکه OEMها واحدهایی هستند که نه تولید دارند و نه توان اشتغالزایی، به این جهت ارزش افزودهای که تولیدکننده برای اقتصاد و صنعت میتواند به دنبال داشته باشد را ندارد.
نباید فراموش کرد که وجود OEMها در شرایط بازار رکودی مانند اکنون که میزان تولید واحدها اضافه بر ظرفیت بازارشان است، به نفع تولید کننده است. کارخانههای تولیدی خط فعال دارند و به تبع آن حقوق و دستمزد کارگران، مالیات و عوارض نیز طبق روال باید پرداخت شود.
همه اینها در شرایط رکودی، سربار هزینههای واحد تولیدی است. OEMها میتوانند با بازار و مشتریانی که در اختیار دارند، هزینههای سنگین تولیدکننده را کاهش دهند. با توجه به گستره فعالیت OEMها و در عین حال ضرورت فعالیت آنها و امتیازاتی که برای بخش تولید دارند، فعالان و سرمایهگذاران میتوانند پروانه فعالیت برای محصولاتشان را دریافت کنند، البته دریافت استانداردهای لازم در این بین هم ضروری است.
به این معنا که گواهی فعالیت تولید بدون کارخانه همان مجوز OEMها توسط وزارتخانه صادر میشود. به دلیل آن که OEMها نیاز کشور هستند و کمک میکنند که ظرفیتهای مازاد و خالی واحدهای تولیدی فعال شوند، در عین حال، سرانه سربار هزینهها کاهش یابد و تولید و فعالیت واحدهای تولیدی اقتصادیتر از پیش باشد.
نکته دیگر که از امتیازات OEMها محسوب میشود، تخصیص سرمایهشان در حوزه تبلیغات و برندسازی است. فروش کالاها در اقساط بلندمدت به فروشگاهها یا برگزاری جشنوارههای مختلف و اهدای هدایا از جمله راهکارهای آنهاست.
سرمایهای که میتوانست در بخش تولید صرف شود، حالا صرف فروش بهتر میشود. به این دلیل آنها با گشادهدستی به فروشنده و مصرفکننده تسهیلات ویژه میدهند که در نهایت شرایط جلب رضایت هر دو فراهم میشود.
الزامات حیات OEMها در اقتصاد ایران
به دلیل ریلگذاری غلط و اشتباه مهلک در هدایت سرمایهگذاران، ظرفیت تولیدی فعالان لوازم خانگی کشور، چند برابر نیاز بازار داخلی است؛ به عنوان مثال ظرفیت اسمی تنها پنج برند اصلی کشور از میان حدود ۲۵۰ شرکت فعال این حوزه، به میزانی است که عملا پاسخگوی نیاز کامل بازار داخلی برای یک سال میشود.
بیشتر شرکتها به دلیل فقدان نیازسنجی و تدوین یک برنامه دقیق و مشخص، تحت تأثیر آمارسازیها و پروپاگاندای پیرامون این صنعت، با سودای سودآوری، پا به این عرصه گذاشتند و عرضه به بازار را فراتر از آنچه باید باشد انجام میدهند.
نبود استراتژی مشخص در صنعت لوازم خانگی، منجر به ایجاد اشتغالبهکار کاذب شده است. اتفاقی که پیشتر در صنعت خودرو نیز رخ داده است. با توجه به شرایط بازار، بسیاری از این واحدها، با کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت فعال هستند. در چنین شرایطی OEMها میتوانند آب حیات واحدهای تولیدی باشند تا خط تولید یکسره برقرار باشد و نبض حیاتش ممتد بزند.
نظارت بر بقای OEMها
منطقی که پیشتر باید در اعطای مجوز به واحدهای تولیدی به کار میافتاد و مانع از هدایت این حجم سرمایهگذاری غیراقتصادی به سمت صنعت لوازم خانگی میشد، حالا بهتر است در نظارت بر OEMها فعال شود.
در شرایط فعلی بخش عظیمی از پتانسیل نهفته در سرمایهگذاری این صنعت را از دست دادهایم آن هم در شرایطی که همزمان با تغییر الگوی خرید مردم متأسفانه شرایط تحریمی، امکان صادرات و کسب بازارهای منطقه را نیز به کمترین میزان خود رسانده است. حتی درصورتیکه بتوانیم با کشورهای همسایه وارد مذاکره شویم، به دلیل آنکه واردات مواد اولیه به دلیل قیمت ازر با قیمتی بالا به دست تولیدکننده میرسد، تولیداتمان از نظر قیمتی در کنار برندهای جنوب شرق آسیا، مزیت رقابتی پیدا نمیکند.
البته به این مشکلات باید مصایب نقل و انتقالات مالی را نیز اضافه کرد؛ بنابراین با این شرایط چارهای نیست جز اینکه بر تداوم و تسهیل حیات و بقای OEMها تمرکز شود. آنچه اهمیت دارد این است که مجموعههای مذکور با معرفی یک برند میتوانند وارد عرصه شوند، اما باید در یک چارچوب مشخص و تحت قوانین و مقررات خاصی فعالیت کنند. به این معنا که بررسی شود آیا این شرکت که مدعی یک برند خاص است، تمام مجوزها و استانداردهای لازم را برای فعالیت دارد یا خیر؟
در بعد دیگر، با توجه به این نکته که OEMها سرمایه لازم برای فعالیت را دارند، باید برنامهریزیها به گونهای باشد که یک برند برای سالهای سال فعال بماند. این موضوع نه تنها در بخش عرضه حائز اهمیت است، بلکه در حوزه خدمات پس از فروش ملموستر میشود.
تولد و ظهور برندهای مختلف و فعالیت کوتاه و در ادامه نزول و افول آنها، میتواند ضربه سهمگینی به اعتماد مصرفکنندگان به عنوان سرمایه اجتماعی بازار نسبت به برند و تولید ایرانی وارد کند. تولید و عرضه یک برند باید تداوم داشته باشد و نسل به نسل در حافظه و تجربه زیسته افکار عمومی تثبیت شوند تا بتوانند جای خود را در سبد کالای خانوار و بازار کشور تثبیت و استوار کنند.
تولید بدون کارخانه؛ مجاز یا غیر مجاز؟
یکه نکته حائز اهیمت در خرید اینگونه محصولات وجود دارد و آن هم این است که فروش این محصولات از نظر قانونی مشکلی ندارد، اما لازم است بدانید محصولاتی که با برچسب OEM تولید میشوند، از مقررات خاصی پیروی میکنند که شما با خرید این محصولات، باید آنها را بپذیرید!
کیفیت و خدمات پس از فروش محصولات در حوزه لوازم خانگی یک امر حیاتی و واجب است، چراکه مصرفکننده با پرداخت هزینهای گران یک کالای مصرفی را خریداری میکنند که از آن انتظار دوام و کیفیت دارد. اما آیا تولیدات OEM از این دو فاکتور پیروی میکنند؟
نمیتوان گفت که تولیدات OEM ذاتا بیءکیفیت هستند، اما معمولا شرکتهایی سراغ اینگونه تولیدات میروند که قصد دارند هزینه کمتری برای تجارت خود بپردازند. در بیشتر مواقع کاهش هزینهها به منزله کاهش کیفیت نیز خواهد بود. موضوعی که در کشورهای در حال توسعه یا توسعهنیافته نمود بیشتری پیدا میکند.
از سوی دیگر در تولید با این روش، ضمانت قابل استنادی برای آنکه شرکت مذکور، مدتزمانی طولانی مبادرت به عرضه و خدمات پس از فروش پایدار داشته باشد، وجود ندارد.
این بدان معناست که شرکتی که از ظرفیتهای تولیدی یک کارخانه برای تولید استفاده میکند، این امکان را دارد که با کمترین نوسان غیرمنتظره در بازار یا تغییر استراتژی، حتی یک سال بعد نیز به فعالیت خود ادامه ندهد و به دنبال تجارت دیگری برود. آن وقت تکلیف خریدارانی که این محصول را خریدهاند چه میشود؟ چه کسی پاسخگوی خدمات آنان خواهد بود؟
در صنعت لوازم خانگی، OEM یک پدیده ناشناخته است. ناشناخته از این منظر که مشخص نیست ادامه این فرایند چه عواقبی خواهد داشت.
مدیریت
برای دریافت (دانلود) مقاله مورد نظر ابتدا می بایست فرم عضویت را تکمیل نمایید.
پس از ورود به سیستم، اعتبار لازم را خریداری نموده و نسبت به دانلود فایل اقدام نمایید.
- سایت سنجش3 در چه زمینه هایی خدمات ارائه می دهد؟
جواب: سایت سنجش3 کلیه مقاطع تحصیلات تکمیلی شامل دکتری، ارشد، کارشناسی، کاردانی، کنکور و . را در رشته های مختلف پوشش می دهد. همچنین در زمینه آزمون های استخدامی و دوره های آموزشی نیز خدمات گوناگون ارائه می دهد.
تمامي كالاها و خدمات اين فروشگاه، حسب مورد داراي مجوزهاي لازم از مراجع مربوطه ميباشند و فعاليتهاي اين سايت تابع قوانين و مقررات جمهوري اسلامي ايران است.
تمامی حق و حقوقات انتشار مطالب سایت برای ناشر و سایت sanjesh3 محفوظ می باشد.
دیدگاه شما