مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟

بورس کالا چیست؟

در مقاله آشنایی با تابلو های بورس و فرابورس به معرفی بورس اوراق بهادار، بازارها و تابلوهای آن پرداختیم. در آن مقاله اشاره شد که بازارها براساس مواردی که در آن‌ها معامله می‌شود، نام‌گذاری می‌شوند. همچنین گفتیم که علاوه‌بر بورس اوراق بهادار که در آن انواع اوراق بهادار معامله می‌شوند، بازار دیگری در ایران به نام بورس کالا وجود دارد. در این بازار کالاهای مختلف، همراه با قراردادهایی متنوع معامله می‌شوند.

بورس کالای ایران دارای چهار بازار متفاوت است. بازار فیزیکی، بازار مشتقه، بازارهای مالی و بازار فرعی، چهار بازاری هستند که بورس کالای ایران را تشکیل داده‌اند. قبل از این‌که سراغ این بازارها برویم ابتدا بررسی می‌کنیم که بورس کالا چیست و به چه منظوری ایجاد شده است؟

بورس کالا چیست؟

بورس کالا، بازاری سازمان‌یافته است که در آن کالاهایی مشخص، با روش‌هایی از پیش تعیین شده معامله می‌شوند.
در بورس کالای ایران (Iran Mercantile Exchange) همانند بورس اوراق بهادار، تعداد زیادی خریدار و فروشنده وجود دارد که بجای اوراق بهادار، کالا معامله می‌کنند. در این بازار معمولا کالاها و مواد خام تغییر شکل نیافته مثل زعفران، زیره، فلزات مختلف و. معامله می‌شوند.

دلایل تشکیل بورس کالا و تاریخچه آن

یکی از دلایل بوجود آمدن بورس کالا، ناکارآمدی روش‌های معامله در بازارهای سنتی بود. این ناکارآمدی در بخش‌های عرضه، تقاضا و حتی توزیع نیز دیده می‌شد. در بازارهای سنتی فرایند کشف قیمت به‌درستی انجام نمی‌گرفت و هیچ نهاد نظارتی وجود نداشت که بر عملکرد طرفین قرارداد نظارت داشته باشد. بنابراین تصمیم‌گرفته شد تا بازاری به‌نام بورس کالا بوجود بیاید تا خلاءهای موجود در بازار را پر کند.

یکی از قدیمی‌ترین بورس‌های کالا، بورس کالا شیکاگو (CME) واقع در ایالات متحده آمریکا است که قدمتی نزدیک به 170 سال دارد. بورس فلزات لندن (LME) بعد از بورس کالای شیکاگو ، یکی دیگر از قدیمی‌ترین بورس‌های کالای دنیا است که قدمتی معادل 130 سال دارد. یعنی از حوالی قرن نوزدهم این بازارها به‌منظور برطرف کردن مشکلات مبادله و یا دادوستد بوجود آمدند.

بورس فلزات لندن

نخستین بورس کالایی ایران، بورس فلزات بود که در سال 1382 ایجاد شد، پس از آن در سال 1383 بورس کالای کشاورزی راه‌اندازی شد. در سال 1386 با ادغام بورس فلزات و بورس کالاهای کشاورزی، بورس کالای ایران بوجود آمد.

مزایا و معایب معامله در بورس کالا

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، یکی از دلایل بوجود آمدن بورس کالا، عدم وجود ناظر بر فعالیت‌های معامله‌گران بود. قبل از راه‌اندازی بورس کالا ، معامله‌گران در انجام مبادلات خود با ریسک‌های مختلفی رو‌به‌رو می‌شدند. مثلا ممکن بود فردی نیاز به فروش کالای خود داشته باشد اما طرف دیگر قرارداد را نشناسد، از سابقه معاملاتی او باخبر نباشد و حتی از اعتبار طرف مقابل آگاهی نداشته باشد. در مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ این مواقع طرفین با ریسک عدم ایفای تعهدات مواجه می‌شدند. علاوه‌بر این نهاد یا سازمانی وجود نداشت که افراد بتوانند از سابقه آن شخص، اصالت کالاهای مورد معامله او و. با‌خبر شوند. از طرف دیگر فروشنده نمی‌دانست که آیا خریدار در تاریخ مشخص شده، پول را به او پرداخت خواهد کرد یا خیر.

با تشکیل بورس کالا یک سازمان منسجم و یکپارچه ایجاد شد که علاوه‌بر داشتن اطلاعات خریداران و فروشندگان، اصالت کالاها را تضمین می‌کند و بر عملکرد سرمایه‌گذاران نظارت دارد. بنابراین در این بازار ریسک تسویه وجود ندارد. از دیگر مزایای این بازار می‌توان به شفافیت آن اشاره کرد. در این بازار نیز همانند بورس اوراق بهادار، خریداران و فروشندگان، قیمت‌های مد‌نظر خود را مشخص می‌کنند. این قیمت‌ها در تابلویی نمایش داده می‌شوند و قراردادها و پیمان‌هایی که منعقد می‌شود دارای اعتبار و اصالت هستند.

کشف قیمت از دیگر مواردی است که در این بازار توسط فرایند عرضه و تقاضا انجام می‌شود. در این بازار تمامی عوامل موثر بر قیمت کالا، تاثیر خود را به‌طور شفاف نمایش می‌دهند. در این بازار اگر یکی از طرفین به وظایف و تعهداتش عمل نکند، از محل تضمین‌های اولیه‌ای که از خریدار و فروشنده گرفته شده، اقدام به جبران خسارت وارده می‌شود.

کشف قیمت در بورس کالا، از طریق فرایند عرضه و تقاضا انجام می‌شود.

از معایب این بازار می‌توان به محدودیت‌های موجود در حجم خرید اشاره کرد. برای مثال در خرید برخی محصولات نمی‌توان از یک حد معین شده‌ای، کمتر خرید کرد. شرکت‌هایی که در بورس کالا فعالیت می‌کنند موظف هستند که به‌طور دائم کالاهای خود را عرضه کنند. برای مثال نمی‌توانند سه دوره کالاها را عرضه کنند و یک دوره عرضه نکنند. این عرضه‌ها باید به‌صورت متوالی انجام شود، در غیر این صورت از بازار اخراج می‌شوند. از دیگر معایب این بازار می‌توان به مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ عرضه برخی از کالاها به ‌شکل سبد اشاره کرد و امکان انتخاب برای خریدار وجود ندارد.

با شکل‌گیری این بازارها شاهد تغییر شکل نحوه انجام معاملات از گذشته تاکنون هستیم، یعنی از معاملات سنتی به سمت معاملات پیشرفته حرکت می‌کنیم.

چه کالاهایی در این بازار معامله می‌شوند؟

بورس کالا دارای چهار بازار فیزیکی، مشتقه، مالی و فرعی است. انواع محصولات صنعتی و معدنی، کشاورزی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و. در این بازارها معامله می‌شوند. در ادامه به معرفی کالاهایی که در هر‌کدام از این گروه‌ها معامله می‌شوند، می‌پردازیم.

• گروه محصولات صنعتی و معدنی، در این گروه کالاهای متفاوتی نظیر فراورده‌های فولادی، آلومینیومی، مسی و شمش روی معامله می‌شوند.
• گروه فرآورده‌های نفتی و شیمیایی، کالاهایی مثل روغن موتور، پارافین، قیر، دوده صنعتی، اسید نیتریک، استیک اسید، گوگرد، آمونیاک و. از نمونه کالاهایی هستند که در این گروه معامله می‌شوند.
• گروه کشاورزی، از کالاهایی که در این گروه معامله می‌شوند، می‌شود به کنجاله، تفاله، کنستانتره‌ها، ذرت، شکر، پسته، زعفران، پنبه، جو، برنج، تخم‌مرغ و. اشاره کرد.
• گروه کالاهای پذیرفته شده در بازار مشتقه و مالی، در این گروه انواع زعفران و اوراقی مانند اوراق سلف موازی استاندارد سراتو شرکت سایپا و. معامله می‌شوند.

در بازار فرعی، گروه‌ها و کالاهای مختلفی با شرایطی متفاوت از گروه‌های نام برده شده معامله می‌شوند. برای مثال مواردی مانند کودها، گیاهان دارویی، قند، فرآورده‌های لبنی و. در بخش کشاورزی بازار فرعی معامله می‌شوند. به‌همین صورت نیز در بخش‌های مختلف معدنی، شیمیایی و پلیمری بازار فرعی، کالاهای متفاوتی معامله می‌شوند. برای مشاهده بازارها، کالاها، قراردادها و کسب اطلاعات در رابطه با بورس کالا می‌توانید به سایت ime.co.ir مراجعه کنید.

طبقه‌بندی بازارهای بورس کالا

چه قراردادهایی در بورس کالا معامله می‌شوند؟

اگر قصد معامله در بورس کالا را دارید، نیازی نیست که خودتان قرارداد بنویسید. شما می‌توانید با استفاده از قراردادهای از پیش‌ نوشته‌شده که ساختاری استاندارد دارند، معامله کنید. در تصویر زیر بازارهای مختلف بورس کالا و برخی از قراردادهایی که در این بازارها به‌کار می‌روند را می‌بینید.در ادامه به توضیح برخی از این قراردادها می‌پردازیم.

قرارداد نقدی (Spot)

قرارداد نقدی، قراردادی است که احتمالا همه شما با این نوع قرارداد آشنایی دارید. در این قرارداد، خریدار، همه مبلغ مورد نظر را به‌طور نقدی به فروشنده می‌پردازد، در مقابل فروشنده هم باید همان موقع کالای فروخته شده را تحویل دهد. در این قرار داد که قرارداد فوری هم به آن گفته می‌شود دو طرف قرارداد می‌توانند حداکثر ظرف سه روز به تعهدات خود عمل کنند. در این قرارداد خریدار باید هزینه کارمزد کارگزار را نیز بپردازد.

قرارداد نسیه (Credit)

در قرداد نسیه، خریدار کالای مورد نظر را فوری دریافت می‌کند، اما وجه نقد را مطابق با قرارداد و در تاریخ سررسد باید به فروشنده بپردازد.

قرارداد سلف (forward)

قرارداد سلف عکس قرارداد نسیه است. در این قرارداد خریدار کل مبلغ قرارداد را در زمان انجام معامله به فروشنده می‌پردازد. در عوض فروشنده نیز متعد می‌شود که در تاریخ سررسید که در قرارداد مشخص می‌شود، کل محصول فروخته شده را به خریدار تحویل دهد.

قرارداد آتی (Future)

قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن دو طرف معامله متعهد می‌شوند که در یک تاریخ معین به شرایط ذکر شده در قرارداد عمل کنند. در این قرارداد فروشنده متعهد می‌شود که در تاریخ ذکر شده در قرارداد، مقدار مشخصی از یک کالا یا محصول را با قیمتی از پیش تعیین شده، در ازای دریافت مبلغ تعیین شده به خریدار تحویل دهد. برای این‌که دو طرف معامله به تعهدات خود عمل کنند، به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند که مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین در اتاق پایاپای بگذارند. دو نوع قرارداد آتی وجود دارد.

قرارداد مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ آتی خرید و قرارداد آتی فروش

قرارداد آتی خرید (short position) این امکان را به شما می‌دهد که در تاریخ مشخصی از آینده دارایی خاصی را با قیمت توافق شده هنگام عقد قرارداد خریداری کنید. قرارداد آتی فروش (Long position ) عکس قرارداد آتی خرید است. طی این قرارداد شما متعهد می‌شوید که در تاریخ معین، در ازای دریافت مبلغی مشخص شده حین عقد قرارداد، کالای مورد نظر را بفروشید.

قرارداد اختیار معامله

اختیار معامله (option) قراردادی است که بین دوطرف، یک خریدار و یک فروشنده بسته می‌شود. در این قرارداد خریدار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی مشخص که در قرارداد ذکر شده است را در تاریخ سررسید دارد. بیایید کمی واضح‌تر راجع‌به این نوع قرارداد صحبت کنیم. فرض کنید من یک طرف این قرارداد هستم (واگذار کننده حق) و شما طرف دیگر آن (خریدار یا شخصی که طی قرارداد، حقی به او داده شده است). قراردادی بین ما منعقد می‌شود و من به شما حق فروش یک دارایی خاص، در یک قیمت توافقی و در یک تاریخ مشخص می‌دهم.

در ازای عقد این قرارداد شما (دارنده اختیار معامله) به‌خاطر دریافت حق خرید این کالا، مبلغی به من (واگذار کننده حق) به‌عنوان قیمت دریافت حق، پرداخت می‌کنید. حال تاریخ سررسید، رسیده است. در این تاریخ شما این حق را دارید که دارایی که در قرارداد مشخص شده است را بفروشید یا نه.

توجه داشته باشید که در اختیار معامله، شما این حق را دارید که اختیار خود را اعمال کنید یا نکنید. یعنی هیچ اجباری در فروش دارایی در تاریخ سررسید وجود ندارد. شما با توجه به شرایط بوجود آمده در سررسید می‌توانید انتخاب کنید که از این حق استفاده کنید یا نه.

دو نوع اختیار معامله وجود دارد

اختیار خرید (Call option) و اختیار فروش (Put Option). در مقالات بعدی شما را بیشتر با این اختیارها آشنا خواهیم کرد.

قراردادهای معاوضه یا تاخت (swap)

قرارداد معاوضه یا تاخت مثل قرارداد آتی و اختیار معامله از انواع قراردادهای مشتقه است. در این قرارداد یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام می‌کند. عواید چنین قراردادی بستگی به نوع ابزار مالی مورد معامله دارد.

برای مثال مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی با نرخ ثابت و مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی با نرخ شناور با هم تاخت زده می‌شوند. بدین صورت افرادی که به دنبال دوری از نوسانات قیمت‌ها هستند، جریان نقد ثابت و سایر مشارکت‌کنندگان ریسک‌پذیر با استفاده از این فرصت‌ها با قبول ریسک جریان نقد شناور را انتخاب می‌کنند.

صندوق‌های کالایی قابل معامله (ETC)

صندوق كالايی قابل معامله که به آن Exchange Traded Commodity نیز می‌گویند، یکی از ابزارهای مالی نوین هستند. این صندوق‌ها به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید یک کالا و نگهداری آن و پرداخت هزینه بابت حمل و نقل، هزینه‌های نگهداری مثل پرداخت هزینه انبار و. ، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند. با خرید اوراق این صندوق‌ها، علاوه‌بر این‌که مالک بخشی از دارایی‌های این صندوق هستید، مسئولیت نگهداری این کالاها را نیز برعهده ندارید.

به بیانی دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه جمع‌آوری شده خود را به سرمایه گذاری در کالایی خاص اختصاص می دهند. افرادی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این کالاها هستند اما محلی برای نگهداری آن ندارند، می‌توانند واحدهای این صندوق‌ها را خریداری کنند.

گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که مالکیت دارنده آن را بر مقدار معینی کالا نشان می‌دهد. پشتوانه این گواهی قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد.

در مقالات بعد سعی می‌کنیم که هر کدام از قراردادهای بورس کالا را به‌طور کامل توضیح دهیم و نحوه استفاده از این قراردادها را شرح خواهیم داد.

چه کسانی به بورس کالا مراجعه می‌کنند؟

معمولا مخاطبان بورس کالا به دو دسته ریسک‌گریز یا ریسک‌پذیر تقسیم می‌شوند.

دسته ریسک‌گریز برای این‌که از نوسان کاذب قیمت‌ها در امان باشند به این بازار مراجعه می‌کنند. تولیدکنندگان کالا و مصرف‌کنندگان، برای کاهش ریسک احتمالی پیش روی خود می‌توانند متناسب با نیازشان از انواع قراردادهای بورس کالا استفاده کنند.

دسته دوم که افرادی ریسک‌پذیر هستند، به دنبال استفاده از نوسانات قیمت‌ها هستند و به این نوسانات به چشم یک فرصت می‌نگرند. در زبان عام به این افراد سفته‌باز یا سوداگر (Speculator) گفته می‌شود. این افراد از نوسانات قیمت استفاده کرده و سود خود را حداکثر می‌کنند.

برای این‌که بتوانید در بورس کالا فعالیت داشته باشید در اولین گام باید اقدام به دریافت کد معاملاتی در بورس کالا کنید. این کد را می‌توانید از طریق کارگزاری‌ها دریافت کنید. مدارک لازم برای دریافت کد مشتری، برای مشتری حقیقی یا حقوقی متفاوت است.

نظرات ارزشمند شما

لطفا اگر مقاله بورس کالا چیست؟ برایتان مفید بود، سوال و یا نظری درباره آن داشتید، در انتهای همین صفحه نظر خود را ثبت بفرمایید.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.

انواع روش های تامین مالی شرکت ها

به فرآيندي كه به دنبال ايجاد ، جمع آوري و افزايش منابع مالي يا سرمايه اي براي هر نوع مخارجي است ، تامين مالي گفته می شوند. هدف از تأمین مالی، سرمایه‌گذاری، سودآوری، کاهش ریسک و برطرف کردن نیازهای اقتصادی و اجتماعی بنگاه اســت.

تامین مالی شرکت‌ها از دو طریق حقوق صاحبان سهام و بدهی‌ انجام می‌شود. تامین مالی از طریق بدهی به علت صرفه‌جویی مالیاتی و نرخ پایین‌تر آن در مقایسه با بازده مورد انتظار سهامداران، مطلوب‌تر است.

تامین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام

مهمترین نوع تامین مالی از این روش، افزایش سرمایه شرکت ها است؛ ولی این روش تامین مالی از روش های دیگری از جمله صندوق های پروژه و صندوق های زمین و ساختمان هم صورت گرفته است که البته تجربه های چندان موفقی نبوده است و غالبا همان روش اول یعنی افزایش سرمایه شرکت ها مورد توجه قرار می گیرد . این روش معمولا برای شرکت هزینه مالی مستقیم به همراه ندارد بنابراین افرادی که با سرمایه گذاری از این طریق در تامین مالی پروژه‌ها و به خصوص افزایش سرمایه شرکتها مشارکت می نمایند، سود ثابتی دریافت نمی‌کنند و فقط می توانند از محل سود تقسیمی شرکت یا منافع ناشی از اجرای پروژه پس از راه‌اندازی و اتمام ساخت، بهره ببرند . همچنین در این روش تامین مالی معمولا بازپرداخت اصل سرمایه نیز توسط شرکت انجام نمی شود بنابراین تامین مالی از این طریق برای شرکت بسیار جذاب می باشد.

افزایش سرمایه یکی از روش های تامین مالی شرکتهاست. شرکتها برای اینکه بتوانند فعالیت های خود را توسعه دهند و قدرت رقابت خود را حفظ و یا افزایش دهند اقدام به افزایش سرمایه می کنند. در برخی از مواقع نیز این کار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت صورت می گیرد. این تامین منابع مالی جدید می تواند به شکل های مختلفی صورت پذیرد. هنگامی که یک شرکت در بورس اوراق بهادار بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد تا مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را تأمین کند. تفاوت اصلی بین انواع روش های افزایش سرمایه، در محل تامین این منابع جدید است.افزایش سرمایه شرکت ها از چند طریق صورت میگیرد که در آینده به طور جامع به آن می پردازیم اما اکنون توضیح مختصری درباره آن ها داده می شود .

انواع افزایش سرمایه

1. از محل سود انباشته (سهام جایزه)
2. از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
3. از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
4. به روش صرف سهام

افزایش سرمایه از محل سود انباشته به طور خلاصه استفاده از سود سرمایه ای شرکت در طی چند سال می باشد که در حقوق صاحبان سهم موجود می باشد که شرکت ها از آن به عنوان افزایش سرمایه استفاده می کنند . در مواقعی که شرکت سود انباشته مناسبی ندارد و یا می خواهد که منابع مالی جدید به شرکت وارد کند از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه می کند. در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، شرکت دارایی های ثابت مشهود خود را نظیر زمین، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات، سرمایه گذاری ها و … را مورد تجدید ارزیابی قرار می دهند. با این کار ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه به روز می شود. و در روش صرف سهام ، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره نویسی به فروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را، به حساب اندوخته منتقل و یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی میدهد.

معایب این روش

1. از دست دادن کنترل کسب‌وکار , سرمایه‌گذاران می‌توانند در تصمیمات مدیریتی مداخله کنند و اگر اختلافی در نحوه اداره کسب‌وکار به وجود آید، می‌تواند منجر به درگیری شود.
2. آماده‌سازی فرآیند تامین مالی مبتنی بر سهام زمان‌بر است و ممکن است به علت طولانی شدن بیش از حد عده ای از شرکت در افزایش سرمایه پشیمان شوند .

مزایای این روش

1. باعث بهبود وضعیت یا رشد تولید و سودآوری شرکت می شود.
2. افزایش سرمایه به‌جز اثرات بنیادی، اثرات روانی نیز بر قیمت تابلو خواهد داشت. با انتشار خبر افزایش سرمایه، اقبال به سهم افزایش می‌یابد و تا زمان ثبت افزایش سرمایه، شرکت می‌تواند موردتوجه سهامداران قرار گیرد و بازدهی قیمتی نصیب آنان کند.

تامین مالی از طریق انتشار بدهی

گاهی اوقات بنگاه‌های اقتصادی تمایل دارند به جای بکارگیری منابع مالکان یا شرکای جدید از طریق استقراض، نیازهای مالی خود را مرتفع نمایند. در صورتی که بنگاه اقتصادی از اعتبار و اندازه مناسبی برخوردار باشد، می‌تواند به جای بهره‌مندی از واسطه‌های مالی نظیر بانک یا موسسات اعتباری با انتشار اوراق بدهی به طور مستقیم از بازار سرمایه، منابع مالی مورد نیاز خود را تجهیز نماید. در حال حاضر انواع اوراق بدهی قابل انتشار به شرح زیر است:

1. اوراق مشارکت
2. اوراق گواهی سپرده عام یا خاص
3. اوراق اجاره
4. اوراق مرابحه
5. اوراق استصناع
6. اوراق سلف موازی استاندارد

تامین مالی از طریق بدهی زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت محصولاتی با درآمد ثابت مانند اوراق قرضه، یا سایر ابزار مبتنی بر بدهی را برای به دست آوردن سرمایه مورد نیاز به‌منظور رشد و گسترش عملیات خود به سرمایه‌گذاران بفروشد. هنگامی که یک شرکت اوراق قرضه صادر می‌کند، سرمایه‌گذارانی که اوراق قرضه را خریداری می‌کنند، وام‌دهندگانی هستند که در قالب شخصی یا نهادی شرکت را با بدهی تامین مالی می‌کنند. مبلغ وام سرمایه گذاری شده که به عنوان اصل وام نامیده می‌شود، باید در یک تاریخ توافق شده در آینده پرداخت شود. اگر شرکت ورشکسته شود، وام‌دهندگان ادعای بالاتری نسبت به دارایی های نقدی نسبت به سهامداران دارند.

مزیت های بازار بدهی

دستیابی به نرخ سود واقعی

نرخ تعیین‌شده در بازار بدهی بر اساس عرضه و تقاضا است. بنابراین، توسعه بازار بدهی به‌منظور تعیین یکی از اثرگذارترین معیارهای تصمیم‌گیری سیاست‌گذار پولی در کشورمان مغفول مانده است. موضوعی که برای عملیاتی شدن نیاز به عمق‌بخشی هرچه بیشتر این بازار دارد.

تنوع بخشی منابع تامین مالی

به گفته کارشناسان، ایجاد بازار بدهی می‌تواند باعث تنوع بخشی منابع تامین مالی شده و ریسک عدم کارآیی نهادهای واسطه را کاهش دهد.

تنوع در روش‌های تامین مالی

معمولا این موضوع منجر به افزایش کارآیی واسطه‌های مالی شده و کاهش هزینه‌های تامین مالی برای فعالان اقتصادی را به همراه دارد.

کاهش ریسک سرمایه‌گذاری

تنوع ابزاری در بازار بدهی می‌تواند فرصتهای متنوعی برای سرمایه‌گذاران فرآهم کند؛ بنابراین افراد می‌توانند با متنوع‌سازی پرتفولیوی سرمایه‌گذاری، خود را از ریسک‌های احتمالی مصون سازند.

یخ‌زدایی از منابع مالی

در میان اوراق مختلف بدهی، اوراق دولتی از جمله اسناد خزانه اسلامی می‌تواند مزیت‌های فراوانی نه تنها برای دولت، بلکه برای کل اقتصاد داشته باشد.

معایب تامین مالی بازار بدهی

یکی از این معایب هزینه بر بودن این کار می باشد که باعث می شود شرکت ها سراغ این روش کمتر بیایند و یکی دیگر از معایب وقت گیر بودن آن می باشد.

چگونه آهن‌ربای بانک‌ها برای جذب منابع قوی‌تر می‌شود؟‌

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ در این شرایط یکی از الزامات موفقیت وجود طیفی از ابزارهای پولی و شکل‌گیری منحنی بازده تا‌ سررسید است. با توجه به این رویکرد یک گزارش در پژوهشکده پولی و بانکی، با توجه به تجربه‌های جهانی جایگاه حساب سپرده پول و صندوق سرمایه‌گذاری مشترک بازار پول را تشریح کرده است. نتایج نشان می‌دهد که حساب سپرده بازار پول ضمن برخورداری از نرخ بازدهی‌های نزدیک به نرخ‌های سود در بازار پول و همچنین برخورداری از مزایایی مانند امکان تراکنش و صدور چک به تعداد از قبل مشخص شده، توانایی پاسخگویی به نیاز بخشی از مشتریان در تمایل به کسب نرخ سودهای رقابتی را دارد.

همچنین، این ابزار سبب کاهش سیالیت منابع شبکه بانکی و جمع‌آوری وجوهی برای پذیره‌نویسی اوراق مشارکت، اسناد خزانه و اوراق بدهی ایمن می‌شود که در عمق بخشی به بازار بدهی نیز نقشی موثر خواهد داشت. علاوه بر حساب سپرده بازار پول، صندوق‌های بازار پول نیز راهبرد دیگری است که ضمن استخراج نرخ‌های بازدهی از بازار پول و سیگنال دهی به سیاست‌گذار پولی برای هدایت کریدور نرخ سود، نقشی موثر در جذب نقدینگی‌های سرگردان و منابع کوتاه‌مدت خواهد داشت. پژوهشکده پولی و بانکی پیشنهاد می‌دهد سیاست‌گذار پولی با طراحی قواعد و سازوکارهای نظارتی زمینه تا‌سیس این صندوق‌ها را توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری فراهم کند. بر این اساس ضروری است که برای تنوع‌بخشی به ابزارهای قابل سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، علاوه‌بر اوراق مشارکت و اسناد خزانه، ابزارهای متداول دیگر ازجمله گواهی سپرده، پذیرش‌های بانکی و اوراق تجاری نیز به تدریج به‌عنوان ابزارهای قابل معامله در بازار سرمایه عملیاتی شوند.

مرکز پژوهش‌های پولی و بانکی در گزارشی با عنوان «تنوع‌بخشی به ابزارهای بازار پول»، دو ابزار جدید سرمایه‌گذاری را معرفی می‌کند. در این گزارش، کارکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بازار پول و حساب‌های سپرده بازار پول توضیح داده شده است.

دلیل ضرورت تنوع ابزارهای سرمایه‌گذاری در ایران

سیاست‌گذاری پولی در اقتصاد ایران طی دهه‌های گذشته مبتنی بر رویکرد هدف‌گذاری‌ کل‌های پولی مانند نرخ رشد پایه پولی و نقدینگی برای دستیابی به اهداف کلان اقتصادی شامل کنترل تورم و ثبات رشد اقتصادی بوده است؛ که در عمل با توجه به ماندگاری نرخ‌های تورم دورقمی، موفقیت چندانی نداشته است. این در حالی است که تجارب دیگر کشورها طی دوره گذشته بیانگر این است که دستیابی به هدف کنترل تورم و ثبات قیمت‌ها عمدتا در چارچوب هدف‌گذاری نرخ‌های بازار پول پیگیری شده است. به همین جهت، بانک مرکزی ایران نیز از اواخر سال گذشته با اعلام رویکرد نوین در سیاست‌گذاری پولی، گذر از هدف‌گذاری کل‌های پولی و حرکت به سمت هدف‌گذاری نرخ‌های سود کلیدی در بخش پولی را آغاز کرده است.

بدیهی است، این تغییر رویکرد حرکتی انتقالی است و طی زمان با فراهم شدن زیرساخت‌ها و طراحی ابزارها و سازوکارهای آن امکان‌پذیر خواهد بود. در چنین شرایطی است که تغییرات کریدور نرخ سود و همچنین نرخ سود مبنا در بازار بین بانکی، توانایی اثرگذاری در سایر نرخ‌های بازار و همچنین منحنی نرخ بازده در اقتصاد برای مدیریت تقاضای کل و دستیابی به اهداف کلان اقتصادی خواهد داشت. در این راستا، یکی از الزامات اساسی برای اثرگذاری در نرخ‌های بازدهی در اقتصاد، وجود طیفی از ابزارهای مالی کوتاه‌مدت است که با توجه به بانک محور بودن نظام مالی کشور، تمرکز این بحث بر ضرورت تعریف و طراحی ابزارهای بازار پول با استفاده از ظرفیت شبکه‌های بانکی و نهادهای مالی وابسته به آنها در کشور است. بدیهی است، تنوع‌بخشی به ابزارهای پولی، در شرایطی که سیالیت نقدینگی بخش‌خصوصی افزایش یافته است و با جابه جایی آن بین بازارهای دارایی، سبب بروز تقاضاهای سوداگری و ایجاد نوسانات شدید قیمتی در این بازارها می‌شود، به نوعی می‌تواند با ارائه پیشنهادهای جذاب به سرمایه‌گذاران، سبب هدایت نقدینگی و مهار تقاضاهای سفته‌بازی شود.

صندوق‌ بازار پول چیست؟

صندوق سرمایه‌گذاری مشترک بازار پول که صندوق بازار پول نیز نامیده می‌شود، نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است که منابع جذب شده را در ابزارهای مالی کوتاه‌مدت بسیار نقد شونده سرمایه‌گذاری می‌کند. این ابزارها شامل پول نقد، اوراق بهادار نزدیک به وجه نقد و اوراق بدهی با درجه اعتبار بالا و سررسید کوتاه‌مدت است. به عبارت دیگر، صندوق‌های بازار پول برای ارائه گزینه‌های سرمایه‌گذاری با نقدشوندگی بالا و سطح بسیار پایین ریسک به سرمایه‌گذاران ارائه شده است. صندوق بازار پول ممکن است در طیفی از ابزارهای مالی مبتنی بر بدهی سرمایه‌گذاری کند. سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالی مبتنی بر بدهی شامل مواردی از قبیل: گواهی پذیرش بانکی که بدهی کوتاه‌مدت آن توسط بانک تجاری تضمین شده، گواهی سپرده پس‌انداز بانکی با سررسید کوتاه‌مدت؛ اوراق تجاری بدهی کوتاه‌مدت بدون تضمین شرکت‌ها؛ توافق‌نامه‌های باز خرید که اوراق بهادار کوتاه‌مدت دولت است.

ازآنجا که بازدهی این ابزارها به نرخ بهره بازار بستگی دارد، بازدهی کلی صندوق نیز تحت‌تا‌ثیر نرخ بهره بازار خواهد بود و درنتیجه تغییرات آن سیگنالی مناسب برای هدایت سیاست پولی و در صورت لزوم بازنگری در نرخ‌های بهره کلیدی خواهد بود. به‌طورکلی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری از مزایایی همچون مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها، متنوع بودن سبد سرمایه‌گذاری، کاهش ریسک، نقدشوندگی بالا و صرفه‌جویی در زمان و هزینه (بازدهی نسبت به مقیاس) برخوردار هستند. صندوق‌های بازار پول نیز مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک معمولی کار می‌کنند. آنها واحدهای سرمایه‌گذاری قابل بازخریدی برای سرمایه‌گذاران صادر می‌کنند و موظفند که از دستورالعمل‌های تنظیم شده توسط تنظیم‌گران مالی (به‌عنوان مثال، کمیسیون بورس و اوراق بهادار در ایالات‌متحده) پیروی کنند.

مزایا و معایب صندوق بازار پول

در حوزه سرمایه‌گذاری‌های مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق بازار پول به‌عنوان سرمایه‌گذاری کم‌خطر و کم‌بازده تعریف می‌شود. هدف اصلی صندوق بازار پول فراهم‌آوردن راهی مطمئن برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مبتنی بر بدهی ایمن، معادل وجه نقد و بسیار نقدشونده با استفاده از منابع و مبالغ هرچند اندک است، بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند مقادیری قابل توجه از پول نقد را برای کوتاه‌مدت در چنین صندوق‌هایی نگهداری کنند. با این حال ازآنجاکه این صندوق‌ها عایدی سرمایه زیادی ندارند و ارزش اوراق بدهی نیز تحت‌تا‌ثیر نوسانات نرخ بهره و سیاست پولی قرار دارد، اساسا برای اهداف سرمایه‌گذاری بلندمدت، مانند برنامه‌های بازنشستگی، مناسب نیستند. همچنین برخی صندوق‌های بازار پول با سرمایه‌گذاری بر اوراق شهرداری‌ها که در سطح دولت فدرال معاف از مالیات هستند (حتی در برخی از ایالت‌ها نیز ممکن است معاف باشد) برای سرمایه‌گذاران پوشش‌های مالیاتی فراهم می‌کنند. علاوه‌براین، دارندگان واحدهای این صندوق می‌توانند به‌طورمعمول در هر زمان پول خود را برداشت کنند، هرچند ممکن است طبق سیاست‌های مختص هریک از کارگزاری‌ها یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری در تعداد دفعات برداشت در دورهای خاص محدودیت داشته باشند؛ اما باید توجه داشت که صندوق‌های بازار پول تحت‌پوشش شرکت فدرال بیمه سپرده نیستند، درحالی‌که حساب‌ها و سپرده‌های بانکی تحت‌پوشش این نوع بیمه هستند.

تاریخچه صندوق‌های بازار پول

صندوق‌های بازار پول در اوایل دهه ۱۹۷۰ در ایالات‌متحده طراحی و راه‌اندازی شد. ازآنجا که این صندوق‌ها راهی آسان برای خرید مجموعه‌ای از اوراق بهادار بودند و به‌طورکلی بازدهی بهتری نسبت به بازدهی حساب بانکی داشتند، خیلی سریع بین سرمایه‌گذاران محبوب شدند. یکی دیگر از دلایل محبوبیت صندوق‌های بازار پول الزام نگهداشت ارزش خالص دارایی یک دلاری است و درنتیجه، جریان منظم درآمدی را برای دارندگان آن فراهم می‌کند.

مقررات و تنظیم‌گری صندوق‌های بازار پول در ایالات‌متحده، صندوق‌های بازار پول تحت‌نظارت کمیسیون بورس و اوراق بهادار است. این نهاد نظارتی رهنمودهای لازم برای مشخصات، سررسید و انواع سرمایه‌گذاری‌های مجاز در هریک از صندوق‌های بازار پول را تعریف می‌کند. بر اساس این مفاد، صندوق پول عمدتا در ابزارهای بدهی با بالاترین رتبه اعتباری و سررسید کمتر از ۱۳ ماه سرمایه‌گذاری می‌کند. علاوه‌بر این، میانگین وزنی سررسید اوراق پرتفوی صندوق بازار پول نیز باید حداکثر ۶۰ روز باشد.

این شرط برای اطمینان از آن است که صندوق‌های بازار پول صرفا در اوراق با نقدشوندگی بسیار بالا سرمایه‌گذاری کنند و پول سهامداران در ابزارهای با سررسید طولانی که نقدشوندگی پایینی دارد، قفل نمی‌شود. همچنین برای کاهش ریسک‌های خاص ناشران، صندوق‌های بازار پول مجاز به سرمایه‌گذاری بیش از ۵ درصد در هریک از این اوراق نیستند.

حساب سپرده بازار پول چیست؟

حساب سپرده بازار پول، به‌عنوان حساب بازار پول نیز شناخته می‌شود، نوعی خاص از حساب‌های پس‌انداز بانکی یا اتحادیه‌های اعتباری است و دارای برخی ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که در حساب‌های پس‌انداز متداول وجود ندارد. اکثر این حساب‌ها نرخ بهره بیشتری نسبت به حساب‌های پس‌انداز رایج دارند و عمدتا شامل امتیازاتی همچون برخورداری از چک و کارت نقدی نیز می‌شوند. به‌رغم این، حساب‌های بازار پول شامل محدودیت‌هایی نیز هستند که باعث می‌شوددر بحث تراکنش‌ها به اندازه حساب‌های جاری یا پس‌انداز انعطاف‌پذیر نباشند. می‌توان گفت، حساب بازار پول ترکیبی از حساب‌های جاری و پس‌انداز است و زمانی که پول مازاد قابل‌توجهی داریم و متمایل به دریافت نرخ سود بیشتری نسبت به حساب‌های پس‌انداز هستیم؛ اما درعین حال، نیازمند تعداد دسترسی مشخصی به وجوه نیز هستیم، این ابزار می‌تواند قابل استفاده باشد. ویژگی‌های حساب بازار پول را می‌توان در ۵ مورد توضیح داد. اولین ویژگی این ابزار سرمایه‌گذاری را می‌توان بیمه سپرده درآنها دانست. همانند انواع سپرده بانکی، حساب‌های بازار پول نیز تا‌ سقف مشخصی تحت‌پوشش بیمه سپرده هستند، با این حال همانگونه که گفته شد صندوق‌های بازار پول حتی اگر توسط بانک‌ها صادر شده باشند، تحت‌تضمین بخش دولتی قرار ندارند.

دومین ویژگی مربوط به محدودیت تراکنش‌ها است. همانند اکثر حساب‌های پس‌انداز، مقررات بانکی انتقال وجه و پرداخت‌های الکترونیک روی حساب بازار پول در ماه به ۶ دفعه محدود شده است. در صورت تجاوز از تعداد دفعات مجاز، پیام هشداری از بانک ارسال خواهد شد و ممکن است مستلزم پرداخت جریمه نیز باشد. در صورت تکرار ازدیاد برداشت‌ها، امتیاز انتقال وجه لغو می‌شود و حساب بازار پول به حساب‌جاری یا پس‌انداز معمولی تبدیل می‌شود.

ویژگی سوم حساب‌های بازار پول به کارمزدها و حداقل موجودی برای افتتاح حساب مربوط است. برای دریافت بالاترین نرخ سود، حداقل موجودی برای افتتاح حساب بازار پول و همچنین حداقل تراز طی دوره باید نگهداری شود. علاوه‌بر این، کارمزد ماهانه‌ای نیز ممکن است وجود داشته باشد که اثر کاهشی در نرخ بهره دریافتی خواهد داشت. برخی موسسات، صرف‌نظر از تراز حساب، این کارمزد را دریافت می‌کنند و برخی دیگر ممکن است در شرایطی این کارمزد را لغو کنند. سیاست‌های حداقل حساب، تراز آن و همچنین کارمزدها و قواعد مربوط به کاهش آن بین موسسات مالی مختلف فرق دارد. در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بازار پول، این کارمزدها برای پرداخت هزینه‌های عملیاتی و مدیریت صندوق دریافت می‌شود.

چهارمین ویژگی، نرخ سود این حساب‌ها است. یکی از جذابیت‌های اصلی حساب‌های بازار پول برخورداری آنها از نرخ سود بالاتر نسبت به حساب‌های پس‌انداز است. با توجه به اینکه برخالف حساب‌های پس‌انداز، وجوه حساب‌های بازار پول قابل‌استفاده برای خرید گواهی سپرده اوراق بهادار دولتی و اوراق تجاری است، حساب‌های بازار پول به‌طور متوسط نرخ بهره بیشتری نسبت به حساب‌های پس‌انداز دارد، اما همانند اکثر حساب‌های سپرده، با تغییر شرایط اقتصادی نرخ بهره آن نیز تغییر می‌کند. اینکه نرخ بهره مرکب آن چگونه محاسبه می‌شود (روزانه، ماهانه، یا سالانه)، به‌ویژه اگر تراز حساب زیاد باشد، اثری قابل توجه در بازده نهایی آن خواهد داشت.

ویژگی پنجم حساب‌های بازار پول به میزان نقدشوندگی آنها برمی‌گردد. هر دو ابزار حساب بازار پول و صندوق‌های بازار پول از دسترسی سریع به وجوه برخوردار هستند. حساب بازار پول محدودیت ۶ تراکنش در هر ماه را دارد، ولی صندوق‌ها عموما این محدودیت را ندارند. با این حال، برخی از بانک‌ها یا کارگزاری‌ها به‌صورت انفرادی محدودیت‌هایی را در قبال تکرار فروش بخشی از سهام صندوق یا نوشتن چک اعمال می‌کنند.

مقایسه حساب‌های بازار پول با سایر ابزارهای موجود

حساب‌های بازار پول تنها ابزار ارائه شده توسط بانک‌ها و اتحادیه‌های اعتباری نیستند و حساب‌ها و سپرده‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانند جایگزین و رقیب این حساب باشند. بااین حال، اغلب اوقات ممکن است مفهوم حساب‌های سپرده بازار پول(MMDA) با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بازار پول (MMMF) اشتباه گرفته شود. ازآنجاکه هر دو گزینه در ابزارهای کوتاه‌مدتی همانند گواهی سپرده، اوراق بهادار دولتی و اوراق تجاری، سرمایه‌گذاری می‌کنند، می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری موقتی وجوه کوتاه‌مدت افراد، خانوارها و شرکت‌ها باشند. در جدول مهم‌ترین تفاوت‌های این ابزارها با سایر ابزارهای پولی مشابه ارائه شده است.

صندوق بازار پول در ایران

در نظام مالی ایران، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نخستین بار در اسفند سال ۱۳۸۶ معرفی و از اوایل سال بعد به‌صورت رسمی تحت‌نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز به کار کردند. هرچند روند توسعه و تنوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری طی بیش از یک دهه گذشته همچنان ادامه داشته است، اما همانند تجارب جهانی که در قسمت دوم بحث به آن پرداخته شد، صندوقی با عنوان صندوق بازار پول شکل نگرفته است. با وجود این، یکی از صندوق‌هایی که از نظر تمرکز گزینه‌های سرمایه‌گذاری قرابت بیشتری با ابزارهای بازار پول دارد، با ‌عنوان صندوق‌های سرمایه‌گذاری «در اوراق بهادار با درآمد ثابت» در نظام مالی کشور عملیاتی شده است. لازم به ذکر است، برخلاف عرف متداول صندوق‌های بازار پول که صرفا بر ابزارهای با درآمد ثابت و نه اوراق سهام متمرکزند، طبق مقررات سازمان بورس و اوراق بهادر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری «در اوراق بهادار با درآمد ثابت» می‌توانند طبق حدنصاب‌های جدول ۴که اجزا و اقلام تفصیلی آن در جدول ۵ آمده است، بخشی از وجوه خود را در اوراق سهام شرکت‌های بازار سرمایه نیز سرمایه‌گذاری کنند و بنابراین به همین دلیل است که عمدتا بازدهی‌های بالاتر از نرخ‌های سود رایج در بازار پول ارائه می‌دهند. علاوه‌بر این، سازمان بورس و اوراق بهادار برای حفظ رشد پایدار بازار سرمایه و کاهش نوسانات هیجانی ارزش سهام شرکت‌ها، در مقاطع مختلف و به‌ویژه طی هشت ماه سپری شده از سال ۱۳۹۹، اقدام به تعدیل حدنصاب سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری «در اوراق بهادار با درآمد ثابت» کرده است که در جدیدترین آن، مطابق بند (۱) ششصد و هفتاد و چهارمین صورت جلسه هیات مدیره سازمان مورخ ۰۵/ ۰۸/ ۱۳۹۹،سقف سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در اوراق سهام حداکثر ۲۰ درصد تعیین شده است. بدیهی است هرچه سهم دارایی‌های سهام در ترکیب دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت کاهش یابد، کارکرد آنها انطباق مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ بیشتری با صندوق‌های بازار پول متعارف خواهد داشت و درنتیجه، نرخ‌های بازدهی آنها نیز با نرخ‌های سود متداول در بازار پول قرابت بیشتری خواهد داشت.

اوراق رهنی

اوراق رهنی نوعی ابزار تامین مالی به حساب می‌آید که در این چند سال اخیر وارد بازار سرمایه ایران شده است. اوراق رهنی، اوراق بهاداری است که به منظور خرید مطالبات رهنی توسط ناشر منتشر می‌شود. مطالبات رهنی شامل مطالبات مدت‌دار اشخاص حقوقی ناشی از قراردادهای مبادله‌ای از قبیل فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک و جعاله (به استثنای سلف) است که دارای وثیقه رهنی می‌باشد. از جمله مزایای انتشار این اوراق می‌توان به تحرک بخشی اقتصاد در حوزه مسکن، بهبود نسبت کفایت سرمایه بانک، افزایش سودآوری، بهبود نسبت‌های مالی، خارج کردن دارایی‌های بانک‌ها از ترازنامه و بهبود ترکیب دارایی‌ها اشاره نمود.

اوراق وام مسکن از سرمایه گذار محافظت می کند، زیرا اصل سرمایه توسط یک دارایی ارزشمند تضمین می شود. در صورت نکول، دارندگان اوراق وام مسکن می توانند دارایی زیربنایی را برای جبران نکول و پرداخت مطمئن سود سهام بفروشند. با این حال، به دلیل ایمنی ذاتی، اوراق وام مسکن متوسط ​​نرخ بازدهی کمتری نسبت به اوراق قرضه شرکتی سنتی دارد که تنها با وعده و توانایی پرداخت شرکت پشتیبانی می‌شوند.

وقتی شخصی خانه ای می خرد و با وام مسکن خرید خود را تامین می کند، وام دهنده به ندرت مالکیت وام مسکن را حفظ می کند. در عوض، وام مسکن را در بازار ثانویه به نهاد دیگری، مانند بانک سرمایه گذاری یا شرکت تحت حمایت دولت می فروشد. این نهاد وام مسکن را با مجموعه ای از وام های دیگر بسته بندی می کند و با وام های مسکن به عنوان پشتوانه اوراق مشارکت صادر می کند.

هنگامی که صاحبان خانه وام مسکن خود را پرداخت می کنند، بخش سود پرداختی آنها برای پرداخت مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ بازده این اوراق وام مسکن استفاده می شود. تا زمانی که اکثر صاحبان خانه در وام مسکن به پرداخت های خود ادامه می دهند، اوراق وام مسکن یک وثیقه امن و مطمئن برای تولید درآمد است.

مزایا و معایب اوراق وام مسکن

یک نقطه ضعف اوراق رهنی این است که بازده آنها کمتر از بازده اوراق شرکتی است زیرا اوراق بهادار وام مسکن باعث می شود چنین اوراقی سرمایه گذاری امن تری داشته باشند. یک مزیت این است که اگر یک مالک خانه در وام مسکن نکول کند، دارندگان اوراق ادعایی بر ارزش دارایی صاحب خانه دارند. اموال را می توان با درآمدهایی که برای جبران خسارت دارندگان اوراق قرضه استفاده می شود، منحل کرد. مزیت دیگر اوراق وام مسکن این است که برای مثال، سرمایه گذاری مطمئن تری نسبت به سهام دارند.

در مقابل، سرمایه گذاران در اوراق قرضه شرکتی در صورتی که شرکت قادر به پرداخت نباشد، حق رجوع چندانی ندارند. در نتیجه، زمانی که شرکت‌ها اوراق قرضه منتشر می‌کنند، باید بازدهی بالاتری را ارائه دهند تا سرمایه‌گذاران را ترغیب کنند تا ریسک بدهی‌های بدون تضمین را تحمل کنند.

یکی از استثناهای اصلی در قاعده کلی که اوراق وام مسکن نشان دهنده یک سرمایه گذاری مطمئن است، در طول بحران مالی اواخر دهه 2000 آشکار شد. تا پیش از این دوره، سرمایه‌گذاران متوجه شدند که می‌توانند با خرید اوراق قرضه با پشتوانه وام‌های رهنی پایین‌تر -وام‌های رهنی ارائه شده به خریداران با اعتبار ضعیف یا درآمد غیرقابل تأیید- بازدهی بالاتری کسب کنند، در حالی که همچنان از امنیت فرضی سرمایه ‌گذاری در بدهی‌های وثیقه‌ شده برخوردار هستند.

متأسفانه، تعداد زیادی از این وام‌های رهنی با نکول مواجه شدند و باعث ایجاد بحرانی شدند که طی آن بسیاری از اوراق وام مسکن با شکست میلیون‌ها دلار برای سرمایه‌گذاران مواجه شدند. از زمان بحران، نظارت شدیدی بر این گونه اوراق بهادار صورت گرفته است. با این وجود، فدرال رزرو هنوز مقدار قابل توجهی از اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن (MBS) مانند اوراق وام مسکن را در اختیار دارد.

انواع اوراق رهنی

1- اوراق رهنی مسکن

2- اوراق رهنی سهام

قدرت انتشار اوراق رهنی در این است که به بانک‌ها کمک کند مبالغی که به مردم وام داده‌اند را خیلی سریع‌تر از قبل به چرخه مالی بانک برگردانند. به این طریق متقاضیان بیشتری از تسهیلات مسکن برخوردار می‌شوند. MBS به بزرگ‌تر شدن بازار اولیه رهن و افزایش وام‌دهی ‌بانک‌ها در بخش مسکن کمک می‌کند. از این شیوه تأمین مالی به‌ عنوان استراتژی آزادسازی منابع بانکی هم یاد می‎کنند که وابستگی بانک‌ها به منابع بانک مرکزی را کاهش می‌دهد.

برای دیدن بخشنامه ضوابط ناظر بر انتشار اوراق رهنی مؤسسات اعتباری که توسط بانک مرکزی ابلاغ شده است، اینجا کلیک کنید.

نگاهی به انواع بازار مالی و ویژگی‌های هریک از آنها

بازار مالی، بازاری است که افراد و مؤسسات می‌توانند اوراق بهادار، کالا و سایر دارایی‌های قابل‌تعویض را با قمیتی که توسط اصول ناب عرضه و تقاضا تعیین شده‌اند، با هم مبادله کنند. کار بازارها قرار دادن دو طرف، یعنی خریداران و فروشندگان در یک مکان است تا آنها بتوانند به‌سادگی یکدیگر را پیدا کنند؛ بنابراین معامله‌ی بین آنها را تسهیل می‌نمایند.

بازارهای مالی شاید به عنوان کانال‌هایی دیده شوند که از طریق آنها جریان وجوهِ قابل‌عرضه، از سوی عرضه‌کننده‌ای که دارایی‌های اضافی دارد به سوی یک متقاضی که کمبود وجه را تجربه می‌کند، هدایت می‌شود.

انواع مختلفی از بازارهای مالی وجود دارند و ویژگی‌های آنها به دارایی‌های مالی که مبادله می‌شوند و نیازهای شرکت‌کنندگان مختلف بازار بستگی دارد. انواع بازار مالی براساس ماهیت مبادلات و همچنین میزان رشد‌شان قابل‌تشخیص هستند.

حتما بخوانید:

بازار سرمایه

بازار سرمایه به افزایش سرمایه در طولانی‌مدت و معمولا در مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ دوره‌ای بیش از یک سال، کمک می‌کند و شامل بازار اولیه و ثانویه است و می‌تواند به دو زیرگروه اصلی یعنی بازار اوراق قرضه و بازار سهام تقسیم شود.

• بازار اوراق قرضه با جمع کردن بدهی از طریق صدور و تبادل اوراق قرضه، سرمایه فراهم می‌کند.
• بازار سهام با اشتراک مالکیت یک شرکت از طریق صدور و تبادل سهام، سرمایه فراهم می‌کند.

بازار اولیه که به آن «بازار صدور جدید» هم گفته می‌شود، جایی است که اوراق بهاداری مثل سهام شرکت‌ها و اوراق قرضه‌‌ برای اولین بار و بدون استفاده از هرگونه واسطه‌ای مثل تبادل در فرآیند، معامله می‌شوند. وقتی که یک شرکت خصوصی تصمیم می‌گیرد تا به مؤسسه‌ی سهامی عام تبدیل شود، سهام خود را در جایی به نام عرضه‌ی اولیه‌ی عمومی صادر می‌کند و می‌فروشد. عرضه‌های اولیه‌ی عمومی فرآیندی شدیدا کنترل‌شده هستند که توسط بانک‌های سرمایه‌گذاری یا اتحادیه‌های صنفی مالیِ دلالان سهام تسهیل مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ می‌شوند که طیف قیمت آغازین را تعیین می‌کنند و سپس بر فروش مستقیم آن به سرمایه‌گذاران نظارت می‌کنند.

بازار ثانویه یا «بازار پس از فروش» مکانی است که سرمایه‌گذاران، اوراق بهاداری که قبلا صادر شده‌‌اند همچون سهام‌، اوراق قرضه، سلف‌ها و حق فروش‌ها را به جای اینکه از شرکت‌های صادرکننده خریداری نمایند، از سرمایه‌گذاران دیگر می‌خرند. بازار ثانویه جایی است که در آن حجم بالایی از معامله و تبادل رخ می‌دهد و همان جایی مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ است که وقتی مردم صحبت می‌کنند به آن «بازار سهام» می‌گویند. این بازار شامل بازار بورس نیویورک، بازار بورس سهام نِزدَک در آمریکا و تمام بازارهای معاملاتی اصلی می‌شود.

با این حال بعضی از سهام‌هایی که قبلا صادر شده‌اند در یک بورس فهرست نمی‌شوند، بلکه مستقیما بین دلالان و از پشت تلفن یا کامپیوتر مبادله می‌شوند. این سهام را سهام خارج از بورس یا «سهام فهرست‌نشده» می‌نامند. به‌طور کلی، شرکت‌هایی که به این شکل مبادله می‌کنند، شرایط لازم برای فهرست شدن در بورس را ندارند. چنین سهام‌هایی در تابلوی اعلانات خارج از بورس یا روی اوراق صورتی مبادله می‌شوند که یا توسط شرکت‌هایی با رتبه‌ی اعتباری ضعیف ارائه می‌شوند یا سهام‌هایی بی‌ارزش هستند.

بازار پول

بازار پول واحدهای اقتصادی را قادر می‌سازد تا با وام دادن و وام گرفتن‌های کوتاه‌مدت که معمولا زیر ۱ سال هستند، وضعیت نقدشوندگی خود را مدیریت کنند. این بازار، تعامل بین افراد و مؤسسات را با وجوه مازاد موقتی و طرف مقابل‌شان که کمبود وجه موقت را تجربه می‌کند، تسهیل می‌نماید.

هر فرد می‌تواند از طریق ابزار استانداردی که به آن «پول عندالمطالبه» گفته می‌شود، در دوره‌ی زمانی کوتاه پول قرض بگیرد. اینها وجوهی هستند که برای یک روز، از ساعت ۱۲ ظهر امروز تا ۱۲ ظهر روز بعد قرض گرفته شده‌اند و بعد از آن تبدیل به وام «عندالمطالبه» می‌شوند و می‌توانند هر زمانی مطالبه شوند. در بعضی از موارد، «پول عندالمطالبه» می‌تواند برای مدتی، حداکثر تا یک هفته قرض گرفته شود.

جدا از بازار «پول عندالمطالبه»، بانک‌ها و مؤسسات مالی دیگر از چیزی به نام «بازار بین بانکی» استفاده می‌کنند تا درطول مدت زمان طولانی‌تری، از یک شب تا یک سال، وجه قرض بگیرند. سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی و شرکت‌های بازرگانی کوچک‌تر در بازار بین بانکی شرکت نمی‌کنند. درحالی که بعضی از معاملات توسط بانک‌ها و به‌خاطر مشتریان‌شان انجام می‌شود، اکثر تراکنش‌ها زمانی رخ می‌دهد که یک بانک نقدشوندگی اضافی و مازاد وجه را تجربه می‌کند و بانک مقابل دچار کمبود نقدشوندگی شده است.

چنین وام‌هایی براساس نرخ بین بانکی ایجاد می‌شوند که نرخ سود است و برای وام‌های کوتاه‌مدت بین بانک‌ها مطالبه می‌شود. میانجیِ بین طرفین که واسطه نامیده می‌شود، یک قیمت پیشنهادی را با تفاوت بین دو طیفی که نماینده‌ی دامنه یا درآمد واسطه هستند، اعلام می‌کند. سود بین بانکی در لندن لیبور (نرخ پیشنهادی بین‌بانکی لندن) و لیبید (نرخ قیمت بین بانکی لندن) نامیده می‌شود. به همین ترتیب در پاریس پیبور، در فرانکفورت فیبور، در آمستردام ایبور و در مادرید میبور را داریم.

بازار تبادل ارز خارجی

بازار تبادل ارز خارجی، مبادلات خارجی را تشویق می‌کند و بزرگ‌ترین و نقدشونده‌ترین بازار در جهان است که ارزش مبادله‌اش به‌طور متوسط روزی ۵ تریلیون دلار است. این بازار شامل ارزهای جهان است و هر فرد، شرکت یا کشوری می‌تواند در آن شرکت کند.

بازار کالا

بازار کالا مبادله در محصولات اولیه‌ای که حدودا در ۵۰ بازار کالای اصلی انجام می‌شوند را مدیریت می‌کند و در آن تراکنش‌هایی کاملا مالی به‌شکل فزاینده‌ای بیشتر از خریدهایی فیزیکی است که صورت می‌گیرند. کالاها معمولا در دو زیرگروه دسته‌بندی می‌شوند:

• کالاهای سخت مثل مصالحی که عموما استخراج می‌شوند؛ همچون طلا، نفت،‌ رزین،‌ آهن و غیره.
• کالاهای نرم که عموما محصولات اولیه‌ی کشاورزی هستند، مثل گندم، پنبه، قهوه، شکر و غیره.

بازار مشتقات

این بازار تبادل ابزارهای مالی مثل قراردادها و اختیارات خرید و فروش آتی را که برای کمک به کنترل ریسک مالی استفاده می‌شوند تسهیل می‌کند. این ابزارها اکثرا ارزش خود را از ارزش یک دارایی اساسی مشتق می‌کنند که می‌تواند به‌شکل‌های مختلفی مثل سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها یا رهن‌ها باشد. بازار مشتقات به دو بخش تقسیم می‌شود که ذاتی قانونی و ابزارهایی کاملا مزایا و معایب اوراق سلف چیست؟ متفاوت برای تبادل دارند.

مشتقات بازار متشکل

قراردادهای استانداردی وجود دارند که در بازار معاملات آتی سازمان‌یافته مبادله می‌شوند. اینها شامل معاملات آتی، قرارداد اختیار معامله و قرارداد اختیار فروش می‌شوند. تبادل در چنین ابزارهای متحدالشکلی مستلزم یک پرداخت سپرده‌ی اولیه‌ی توسط سرمایه‌گذاران است که از طریق یک شرکت تسویه وجوه تعیین‌شده و هدفش از بین بردن ریسک برای هر دو طرف است تا تعهدات خود را مخفی نکنند.

مشتقات بازار فرابورس

آن دسته از قراردادهایی هستند که به‌شکل خصوصی درموردشان مذاکره شده و مستقیما بین دو طرف و بدون استفاده از خدمات واسطه‌ای مثل یک بورس، مبادله می‌شوند، اوراق بهاداری مثل بیع سلف،‌ معاملات سلف ارز، توافق‌نامه‌های نرخ بیع سلف، مشتقات اعتباری، اختیار معاملات غیرعادی و سایر مشتقات غیرعادی تقریبا همیشه به این شکل مبادله می‌شوند. این‌ها قراردادهایی سفارشی هستند که تا حد زیادی بدون کنترل باقی می‌مانند و برای خریدار و فروشنده انعطاف‌پذیری بیشتری در رسیدن به نیازهایشان فراهم می‌کنند.

بازار بیمه

این بازار به جابجایی ریسک‌های مختلف کمک می‌کند. بیمه برای انتقال ریسک یک ضرر از یک مؤسسه به یک مؤسسه‌ی دیگر، در ازای یک پرداخت، استفاده می‌شود. بازار بیمه مکانی است که در آن دو همتا، یک بیمه‌گر و یک بیمه‌شونده که بیمه‌گذار هم نامیده می‌شود، با هم ملاقات می‌کنند تا معامله‌ای با هم انجام دهند که ابتدائا توسط مشتری استفاده می‌شود تا مانع از ریسک یک ضرر نامطمئن شود.