استخر نقدینگی در AMM چیست؟

از آنجایی که هر کسی می‌تواند یک تامین کننده نقدینگی باشد، بازارسازهای خودکار باعث شده‌اند که بازارسازی برای افراد بیشتری در دسترس باشد.

۲۰. استخر نقدینگی چیست؟

شاید تاکنون در مورد استخرهای نقدینگی (Liquidity pools) در اکوسیستم دیفای چیزهایی شنیده باشید.

ولی استخرهای نقدینگی چه هستند و چگونه کار می‌کنند؟ و چرا در امور مالی غیرمتمرکز، واقعا به وجود آن‌ها نیاز داریم؟

استخرهای نقدینگی استاندارد جدیدی را در معاملات کارآمد سهام ایجاد کرده‌‌اند، و هم‌زمان، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند بابت سرمایه‌گذاری‌‌شان، به بازده‌ی مورد نظر دست پیدا کنند. در این مقاله، به بیان نحوه‌ی کارکرد آن‌ها، مزایای اصلی، و جنبه‌های کلی آن‌ها می‌پردازیم.

بنابراین، در ادامه، به بررسی عمیق این مسئله خواهیم پرداخت.

استخرهای نقدینگی چه هستند؟

به مجموعه‌ای از توکن‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند استخر نقدینگی گفته می‌‌شود. آن‌ها با ارائه‌ی نقدینگی، انجام معامله را ضمانت می‌کنند؛ استخرهای نقدینگی به طور گسترده‌ توسط صرافی‌های غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنکور (Bancor) نخستین اقدامات را برای راه‌اندازی استخر نقدینگی در AMM چیست؟ استخرهای نقدینگی انجام داد، و یونی‌سواپ محبوبیت آن را گسترده‌تر کرد.

استخرهای نقدینگی کارکرد معاملاتی یک صرافی غیرمتمرکز را بهبود می‌بخشند. نقش اصلی آن‌ها افزایش نقدینگی در میان فعالان بازار است.

نحوه‌ی کارکرد استخرهای نقدینگی

به زبان بسیار ساده، هر یک استخر نقدینگی حاوی ۲ توکن متفاوت است که با نسبت‌های برابر توسط سرمایه‌گذاران تامین می‌شوند - به همین خاطر، به این افراد تامین‌کنند‌ه‌ی نقدینگی می‌گویند؛ و هر استخر بازار جدیدی را برای همان جفت توکن ایجاد می‌کند. دای - اتریوم (DAI/ETH) نمونه‌ی روشنی از یک استخر نقدینگی محبوب در یونی‌سواپ است.

نخستین تامین‌کننده‌ی نقدینگی هنگام ایجاد یک استخر جدید، همان فردی است که می‌تواند درباره‌ی قیمت اولیه‌ی دارایی‌ها در استخر تصمیم‌گیری کند. تامین‌کننده‌ی نقدینگی باید ارزش معادل تمام توکن‌ها را برای استخر تامین کند - یعنی چنان‌چه ارزش یکی از جفت توکن‌ها بیش‌تر یا کم‌تر شود، تامین‌کننده‌ی نقدینگی باید نسبت آن‌ها را حفظ کند و همیشه آن‌ را برابر نگه دارد.

بر اساس نقدینگی تامین‌شده برای یک استخر، تامین‌کننده‌ی نقدینگی (liquidity provider یا LP) متناسب با میزان نقدینگی تامین‌شده برای استخر، توکن‌های خاصی را به نام توکن‌های LP دریافت می‌کند. وقتی فروش توسط استخر فعال می‌شود - یعنی سایر افراد یا معامله‌گران با استفاده از این نقدینگی به معامله یا مبادله‌ی ارزهای دیجیتال می‌پردازند، کارمزدی به اندازه‌ی ۰.۳ درصد به تناسب به تمام دارندگان توکن‌های LP اختصاص می‌یابد.

چنان‌چه تامین‌کننده‌ی نقدینگی بخواهد نقدینگی اصلی خود را به علاوه هرگونه کارمزد پرداخت‌نشده پس بگیرد، توکن‌های LP خود را می‌سوزاند. بر اساس یک الگوریتم قیمت‌گذاری قطعی، هر مبادله‌ی توکن (توکن سواپ) که توسط یک استخر نقدینگی انجام می‌شود، به یک تغییر قیمت منجر خواهد شد. این فرایند بازارساز خودکار (AMM) نیز نامیده می‌شود - یعنی این استخرها به صورت خودکار در تعیین قیمت توکن‌ها در بازار نقش خواهند داشت.

استخرهای نقدینگی پایه، نظیر آن‌هایی که مورد استفاده‌ی یونی‌سواپ قرار می‌گیرند، از یک الگوریتم بازارساز کالایی (کامودیتی) دائمی استفاده می‌کنند؛ به این صورت که کمیت‌های ۲ توکن مورد نظر در یک استخر همیشه باید یکسان باقی بمانند. به این ترتیب، یک استخر به خاطر این الگوریتم، فارغ از گستردگی معاملات، هم‌چنان دارای نقدینگی خواهد بود. علت اصلی این مسئله این است که با افزایش تقاضا برای یکی از این جفت توکن‌ها، الگوریتم به تناسب، قیمت آن توکن را افزایش می‌دهد.

اهمیت نقدینگی

دلیل اهمیت زیاد نقدینگی این است که تا حد زیادی می‌تواند نحوه‌ی تغییر قیمت یک دارایی را تعیین کند. در یک بازار استخر نقدینگی در AMM چیست؟ با نقدینگی کم، تعداد سفارش‌ها و تراکنش‌ها محدود باقی می‌ماند، و به این ترتیب، یک تراکنش می‌تواند قیمت را به اندازه‌ی قابل توجهی در هر جهت تغییر دهد (بالا یا پایین ببرد)، سهام را غیرقابل پیش‌بینی و غیرجذاب، و هم‌چنین بازار را پرنوسان کند.

استخرهای نقدینگی بخش مهمی از انقلاب امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) هستند که پتانسیل بسیار بالایی را از خود نشان داده‌اند. معمولا، این استخرها مبادله‌ی شمار بالایی از دارایی‌ها را با هر یک از سایر دارایی‌های پشتیبانی‌شده تسهیل می‌کنند.

استخرهای نقدینگی در دیفای چه هستند؟

هدف از ایجاد استخرهای نقدینگی مقابله‌ی موفق با مشکل نقدینگی پایین و در نتیجه، تضمین این مسئله است که قیمت یک توکن، پس از انجام سفارش یک تک معامله‌ی بزرگ، به شکل قابل ملاحظه‌ای دچار نوسان نشود.

صرافی‌های غیرمتمرکز، به منظور به حداکثر رساندن مشارکت سرمایه‌‌گذاران، برای آن‌هایی که در استخرهای نقدینگی سرمایه‌گذاری می‌کنند، پاداش‌هایی در نظر می‌گیرند. یک کاربر برای مشارکت و بهره‌مندی از این مزایا باید پول‌اش را در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری کند. استخرهای نقدینگی توسط یک یا چند پروتکل قرارداد هوشمند کنترل می‌شوند. میزان وجوهی که باید سرمایه‌گذاری شود و نسبت متناسب با هر یک از توکن‌ها در پلتفرم‌های مختلف دیفای متفاوت هستند.

چگونه می‌توان در یک استخر نقدینگی شرکت کرد؟

برای ارائه‌ی ۵۰ دلار نقدینگی به یک استخر ETH / USDC، لازم است معادل ۵۰ دلار اتر و ۵۰ دلار تتر سپرده‌گذاری کنید. به این ترتیب، به مجموع سپرده‌ی ۱۰۰ دلاری نیاز دارید. در استخر نقدینگی در AMM چیست؟ مقابل، تامین‌کننده‌ی نقدینگی می‌تواند توکن‌های استخر نقدینگی یا LP را جمع‌آوری کند. این توکن‌ها (توکن‌های LP) نشان‌دهنده‌ی سهم تامین‌کنندگان از استخر هستند و به آن‌ها امکان می‌دهند، در هر زمان، سهم استخرشان را برداشت کنند.

هرگاه یک فروشنده معامله‌ای را انجام دهد، کارمزد معامله از تراکنش کسر می‌شود و سفارش به قرارداد هوشمند مربوط به استخر نقدینگی ارسال می‌شود. بیش‌تر صرافی‌های غیرمتمرکز کارمزد معامله را ۰.۳ درصد تعیین کرده‌اند. در مثال بالا، اگر شما ۵۰ دلار اتر و ۵۰ دلار تتر سپرده‌گذاری کنید، ۱ درصد از استخر را به خود اختصاص می‌دهید. آن‌گاه شما ۱ درصد و ۰.۳ درصد کارمزد معامله را در ازای هر معامله‌ دریافت خواهید کرد.

نحوه‌ی کارکرد صرافی‌های استخر نقدینگی چگونه است؟

در حال حاضر، دو نوع صرافی غیرمتمرکز در فضای دیفای وجود دارند:

۱. دفتر سفارش

صرافی‌هایی که دارای دفتر سفارش هستند، برای انجام معاملات به یک پیشنهاد/درخواست وابسته‌اند. هنگامی که یک سفارش خرید یا سفارش فروش جدید ارائه می‌شود، مستقیما به دفتر سفارش هدایت خواهد شد. سپس، آن صرافی با استفاده از یک موتور تطبیق معاملات، سفارش‌های فروش یا خرید منطبق با قیمت پیشنهادی را اجرا می‌کند. از جمله نمونه‌های این قبیل صرافی‌ها می‌توان به 0x و Radar Relay اشاره کرد.

۲. استخرهای نقدینگی

این نوع از صرافی‌ها برای انجام معاملات از دفتر سفارش استفاده نمی‌کنند و کاملا غیرمتمرکز عمل می‌کنند. از این رو، این صرافی‌ها از استخر نقدینگی و مبادلات مشتریان به منظور تضمین ثبات سطح نقدینگی خود استفاده می‌کنند. از جمله‌‌ی این قبیل صرافی‌ها می‌توان به کایبر، یونی‌سواپ، و کرو فایننس اشاره کرد.

مزایای استخرهای نقدینگی

۱. در هر سطح از قیمت، تضمین نقدینگی وجود دارد

معامله‌گران مجبور نیستند مستقیما به سایر معامله‌گران متصل شوند، زیرا تا هنگامی که مشتریان دارایی‌های خود را در استخر سرمایه‌گذاری کرده باشند، نقدینگی ثابت می‌ماند.

۲. قیمت‌گذاری خودکار باعث فعال شدن بازارسازی منفعل می‌شود

تامین‌کنندگان نقدینگی در واقع وجوه خود را در استخر سپرده‌گذاری می‌کنند و قیمت‌گذاری تحت نظارت قرارداد هوشمند انجام می‌شود.استخر نقدینگی در AMM چیست؟

۳. هر فردی می‌تواند به یک تامین‌کننده‌ی نقدینگی تبدیل شود و کسب درآمد کند

استخرهای نقدینگی به هیچ‌گونه لیست کارمزد، احراز هویت مشتری (KYC)، و سایر موانع مربوط به صرافی‌های متمرکز نیاز ندارند. اگر یک سرمایه‌گذار بخواهد در یک استخر تامین نقدینگی کند، به اندازه‌ی ارزش دارایی‌های خود در آن استخر سپرده‌گذاری خواهد کرد.

۴. گس فی یا هزینه‌های سوخت پایین‌تری دارد

کارمزدها یا اصطلاحا گس فی (gas fees) به دلیل طراحی مینیمال قراردادهای هوشمند در صرافی‌های غیرمتمرکزی نظیر یونی‌سواپ کاهش می‌یابند. محاسبات موثر قیمت و تخصیص کارمزد در این استخرها نشان‌دهنده‌ی نوسان پایین میان تراکنش‌ها هستند.

بازگشت سرمایه

بازگشت سرمایه از استخر نقدینگی به سه عامل بستگی دارد:

۱. قیمت‌های دارایی هنگام واریز و برداشت ۲. اندازه‌ی استخر نقدینگی، و ۳. حجم معاملات

باید به خاطر داشته باشید، سرمایه‌گذاران نسبت به میزان اصلی سرمایه‌گذاری‌شان، در نهایت می‌توانند نسبت خاصی از دارایی‌های خود را برداشت کنند. همین جا است که حرکت بازار ممکن است به نفع یا به ضررتان باشد.

ریسک‌های استخر نقدینگی

و البته، مانند سایر موارد موجود در دیفای، باید ریسک‌های بالقوه را نیز در نظر بگیریم. برخی از ریسک‌های مربوط به استخر نقدینگی عبارت هستند از:

• زیان ناشی از کاهش ارزش
• امکان وجود برخی خطاها در قرارداد هوشمند
• هک شدن استخر نقدینگی
• ریسک‌های سیستمیک

اگر به یک بازارساز خودکار (AMM) نقدینگی می‌دهید، باید از مفهوم «زیان ناشی از کاهش ارزش» آگاهی داشته باشید. تامین نقدینگی در یک بازارساز خودکار، در مقایسه با خرید و نگهداری رمز ارز، همواره در معرض ریسک کاهش ارزش توکن‌ها قرار دارد.

اگر برای یک بازارساز خودکار تامین نقدینگی کنید، احتمالا در معرض زیان ناشی از کاهش ارزش قرار می‌گیرید. این کاهش ممکن است گاهی اوقات اندک، و گاهی اوقات نیز قابل توجه باشد. اگر به سرمایه‌گذاری در یک تامین نقدینگی دوطرفه فکر می‌کنید، حتما به اندازه‌ی کافی مطالعه داشته باشید.

موضوع دیگری که باید به آن فکر کنید، ریسک‌های مرتبط با قراردادهای هوشمند است. وقتی پول‌های‌تان را در یک استخر نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کنید، پول‌های‌تان به بخشی از استخر تبدیل می‌شوند. وقتی هیچ واسطه‌ای دارایی‌های‌تان را در اختیار نداشته باشد، فقط همین قرارداد است که به عنوان مسئول نگهداری وجوه‌تان تلقی می‌شود. اگر نقص یا نوعی بهره‌برداری نادرست در این سیستم وجود داشته باشد، مثلا از طریق وام فلش (Flash Loan) یا وام‌های بدون نیاز به وثیقه، ممکن است پول‌تان را از دست بدهید.

هم‌چنین، مراقب پروژه‌هایی باشید که سازندگان‌شان قادر هستند مقررات استخر را تغییر دهند. برنامه‌نویسان در کدهای قرارداد هوشمند ممکن است یک کلید ادمین یا سایر دسترسی‌های خاصی را برای خودشان ایجاد کنند. این کار می‌تواند فرصت انجام کارهای نادرستی را نظیر به دست گرفتن کنترل پول نقد استخر، برای آن‌ها فراهم کند.

توکن LP

یک کاربر می‌تواند در طول دوره‌ی قرارداد هوشمند، از توکن‌های استخر نقدینگی (LP)، درست مانند سایر توکن‌ها، استفاده کند. بنابراین، وی با هدف دستیابی به بازده‌ی اضافی و به حداکثر رساندن بازگشت سرمایه‌ی خود، می‌تواند این توکن را در پلتفرم دیگری که توکن استخر نقدینگی را می‌پذیرد، سپرده‌گذاری کند.

از این رو، این کاربر می‌تواند با استفاده از کشت سود (yield farming) دو یا سه نرخ بهره را با هم ترکیب کند، و در نهایت، بازگشت سرمایه‌اش را افزایش دهد.

سخن آخر

استخرهای نقدینگی پلتفرم آسانی را برای کاربران و صرافی‌ها فراهم می‌کنند. یک کاربر برای شرکت در استخرهای نقدینگی لزوما نباید واجد شرایط و معیارهای خاصی باشد؛ به این ترتیب، هر فردی می‌تواند برای دریافت یک جفت توکن در تامین نقدینگی شرکت کند.

از این رو، استخرهای نقدینگی در اکوسیستم دیفای نقش مهمی را ایفا می‌کنند، و این مفهوم قادر بوده است سطح غیرمتمرکزسازی را بهبود ببخشد.

بازار ساز خودکار چیست؟ مزایا و معایت AMM

امروزه اگر در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت دارید احتمالا نام بازار ساز خودکار به گوشتان خورده است. بازار ساز خودکار در واقع الگوریتمی است که در صرافی های غیر متمرکز استفاده می شود. همان طور که می دانید صرافی های ارز دیجیتال منابعی برای انجام معاملات و خرید و فروش ارزهای دیجیتال می باشند که به صورت متمرکز و غیر متمرکز وجود دارند. AMM در صرافی های غیر متمرکز کاربرد داشته و شرایطی فراهم می کند تا یک معامله انجام شود. AMM در صرافی های غیر متمرکز ارز دیجیتال نقش بسیار مهمی دارند و در واقع بدون استفاده از این الگوریتم امکان معامله وجود ندارد.

امروزه در حوزه ارزهای دیجیتال کمتر کسی وجود دارد که از AMM چیزی نداند. اگر شما نیز در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت دارید و از صرافی های غیر متمرکز برای معاملات خود استفاده می کنید حتما این مقاله را تا پایان مطالعه کنید. در صرافی ارز دیجیتال بیستکس به مهم ترین نکات پیرامون AMM و کاربرد آن در صرافی های غیر متمرکز اشاره شده است.

بازار ساز خودکار چیست؟

همان طور که اشاره شد A MM یک الگوریتم به کار رفته در صرافی های غیر متمرکز ارز دیجیتال می باشد. بازار ساز خودکار استخر نقدینگی در AMM چیست؟ در واقع یک الگوریتم ریاضی می باشد که برای معاملات بدون واسطه در صرافی های ارز دیجیتال غیر متمرکز بازار ایجاد می کند و شرایط انجام معامله را مهیا می کند. این الگوریتم مهم و به کار رفته در صرافی های غیر متمرکز به صورت خودکار با استفاده از مکانیسم عرضه و تقاضا قیمت دارایی ها را تعیین می کند و به کاربر این امکان را می دهد تا بدون ثبت سفارش معاملات خود را انجام دهد.

این الگوریتم مانند یک ربات عمل می کند. این الگوریتم وظیفه دارد تا به صورت لحظه به لحظه قیمت یک ارز را در برابر یک ارز دیگر مقایسه کند. این الگوریتم در حوزه ارزهای دیجیتال با نام AMM هم شناخته می شود. این الگوریتم که مانند یک ربات عمل می کند در صرافی های غیر متمرکز نقش اساسی دارد و دارای ویژگی های زیادی هم می باشد. در قسمت های بعد به کاربرد و ویژگی های این الگوریتم اشاره شده است.

ویژگی های بازار ساز خودکار به چه صورت است؟

در قسمت های قبل اشاره شد که بازار ساز خودکار ویژگی های زیادی دارد. این ویژگی ها باعث شده تا این الگوریتم به کار رفته در صرافی های غیر متمرکز ارز دیجیتال بسیار مهم و کاربردی شود. اگر به دنبال شناخت ویژگی های این الگوریتم هستید نگاهی به قسمت زیر بی اندازید تا با مهم ترین ویژگی های این الگوریتم آشنا شوید.

• تجارت غیر متمرکز
• نقدینگی عمیق
• کارایی بازار
• مقایسه لحظه به لحظه قیمت ارزهای دیجیتال با یک دیگر

کاربرد های بازار ساز خودکار

حال که با بازار ساز خودکار آشنا شدید احتمالا به دنبال کاربرد آن هستید. AMM در صرافی های غیر متمرکز کاربرد مهمی دارند.

همان طور که می دانید در صرافی های غیر متمرکز معاملات به صورت مستقیم انجام می شوند. به طور مثال شما ارز دیجیتال a را با ارزی به نام b در یک صرافی معامله می کنید. حال فردی دیگر در آن سوی معامله وجود دارد که این ارز را با شما معامله می کند که به این نوع معاملات تراکنش همتا به همتا گفته می شود. حال یکی از مهم ترین کاربرد های AMM ها این است که کاربر می تواند این الگوریتم را به عنوان یک همتا در نظر بگیرد و دیگر نیاز به یک شخص نیست و با این الگوریتم می توانید معامله کنید.

معایب بازار ساز خودکار چیست؟

در قسمت های قبل به مزایای AMM اشاره شد. این استخر نقدینگی در AMM چیست؟ الگوریتم در کنار مزایایی که دارد دارای معایبی هم می باشد و چندان بی عیب نیست. در قسمت زیر مهم ترین معایب این الگوریتم ذکر شده اند.

• لغزش زیاد
• ضرر ناپذیر
• ریسک قرارداد هوشمند

بازار ساز خودکار کوینکس

کوینکس یکی از بهترین و امن ترین صرافی های ارز دیجیتال می باشد. همان طور که اشاره شد این الگوریتم در صرافی های غیر متمرکز کاربرد دارد. همان طور که می دانید کوینکس یک صرافی متمرکز می باشد. با توجه به این موضوع AMM در این صرافی کاربرد ندارد.

جدول اطلاعات

در جدول اطلاعات قسمت زیر به مهم ترین مسائل پیرامون بازار ساز خودکار اشاره شده است. هر کدام از این مواردی که در جدول اطلاعات به آن اشاره شده است از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد.

موضوع	بازار ساز خودکار
بازار ساز خودکار چیست؟	یک الگوریتم ریاضی که برای معاملات بدون واسطه در صرافی های ارز دیجیتال غیر متمرکز بازار ایجاد می کند
AMM در کدام صرافی ها استفاده می شود؟	این الگوریتم تنها در صرافی های غیر متمرکز مورد استفاده قرار می گیرد.
معایب AMM چیست؟	لغزش پذیر بودن، ضرر ناپذیر، ریسک قرارداد هوشمند
مزایای AMM چیست؟	تجارت غیر متمرکز، کارایی بازار، نقدینگی عمیق

نکات مهم در خصوص بازار ساز خودکار amm

بازار ساز خودکار جزو اصلی ترین امور مالی در صرافی های غیر متمرکز هستند. با استفاده از این الگوریتم هر کسی می تواند بازاری به صورت یکپارچه ایجاد کند. در حال حاضر استفاده از این الگوریتم باعث تحول در صرافی های غیر متمرکز شده است. یکی از بزرگ ترین مشکلات این صرافی ها نقدینگی بود که با اضافه شدن این الگوریتم این مشکل حل شده است.

بازار ساز خودکار amm در دیفای

به صورت کلی دیفای به تمامی سازمان ها و شرکت های غیر متمرکز گفته می شود. غیر متمرکز یعنی زیر نظر هیچ ارگان یا بخش دولتی نمی باشند مانند صرافی های غیر متمرکز که در قسمت های قبل گفته شد. در طول این مقاله اشاره شد که این الگوریتم در صرافی های غیر متمرکز کاربرد دارد. حال علاوه بر صرافی ها در تمامی دیفای ها نیز از این الگوریتم استفاده می شود.

استخر نقدینگی چیست و چگونه قابل استفاده است؟

استخر نقدینگی در واقع یک A MM می باشد. استخر نقدینگی با استفاده از قرارداد هوشمند به صورت خودکار سفارش خرید و فروش را براساس پارامتر هایی که از قبل مشخص شده اند به یک دیگر مرتبط می کند. بازار ساز خودکار تنها در صرافی های غیر متمرکز مانند یونی سوآپ مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربران در این استخر ها می توانند توسط استراتژی سرمایه گذاری، سرمایه گذاری یا معامله کنند. همچنین با استفاده از این استخر های نقدینگی کاربر به جای معامله با شخص می تواند از توکن های موجود در استخر استفاده کند.

رابطه ضرر ناپایدار با بازار ساز خودکار amm چیست؟

در قسمت های قبل اشاره شد که ریسک معاملات در AMM زیاد است. ضرر ناپذیر بودن به این معناست که احتمال دارد کاربر خیلی ناگهانی با ضرر مواجه شود و به طور کلی هر چه نوسانات بیشتر باشد ضرر آن نیز بیشتر خواهد بود.

تا زمانی که توکن های واریز شده در استخر هستند در آن ها تغییر ایجاد نکنید زیرا امکان کاهش ضرر وجود دارد. در واقع کسانی که قبل از بازگشت قیمت ارزهای خود را برداشت می کنند همواره دچار ضرر خواهند شد.

زیان های غیر دائمی چه هستند؟

همان طور که از نام این عبارت پیداست زیان ها دائمی نیستند. منظور از زیان های غیر دائمی یعنی ممکن است کاربر در یک مقطع با زیان مواجه شود و پس از آن به سود برسد. این ضرر ها به عوامل مختلفی هم بستگی دارند که یکی از آن ها نوسانات می باشد.

AMM تنها در صرافی های غیر متمرکز کارایی دارد؟

در طول این مقاله بار ها اشاره شد که از این الگوریتم تنها در صرافی های غیر با توجه استفاده می شود. حال با توجه به این مورد الگوریتم AMM در صرافی هایی که به صورت متمرکز فعالیت دارند مورد استفاده قرار نمی گیرد. به صورت کلی AMM الگوریتمی برای سازمان های غیر متمرکز به شمار می رود.

سوالات متداول

بازار ساز خودکار یک الگوریتم ریاضی می باشد که در صرافی های غیر متمرکز به کار می رود و برای انجام معاملات کاربران به نوعی یک بازار برای انجام تراکنش را ایجاد می کند. در طول مقاله بازار ساز خودکار به صورت کامل معرفی شده است.

از معایب استخر نقدینگی در AMM چیست؟ بازار ساز خودکار می توان به لغزش زیاد، ضرر ناپذیر و ریسک قرارداد هوشمند اشاره کرد.

تجارت غیر متمرکز، نقدینگی عمیق، کارایی بازار و مقایسه لحظه به لحظه قیمت ارزهای دیجیتال با یک دیگر مزایای این الگوریتم مهم به شمار می روند.

این الگوریتم تنها در صرافی های غیر متمرکز مانند یونی سوآپ مورد استفاده قرار می گیرد.

در واقع یکی از ویژگی های این الگوریتم ایجاد تراکنش همتا به همتا برای کاربر می باشد.

استخر نقدینگی در واقع یک بازار ساز خودکار می باشد که در صرافی های ارز دیجیتال استفاده می شود.

صرافی غیر متمرکز یعنی این صرافی ها زیر نظر هیچ سازمان یا دولتی نمی باشتد مانند صرافی یونی سوآپ و …

بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟

می‌توانید بازارساز خودکار (Automated MarketMaker) را یک ربات فرض کنید که قیمت بین دو دارایی را به‌طور دائم به شما استعلام می‌کند. برخی از آن‌ها مانند یونی سواپ (Uniswap) از یک فرمول ساده استفاده می‌کنند، اما برخی دیگر مانند کرو (Curve)، بالانسر (Balancer) و …، از فرمول پیچیده‌تری را به کار میگیرند.

شما نه‌تنها می‌توانید با استفاده از AMM بدون نیاز به اعتماد به طرف مقابل ترید کنید، بلکه می‌توانید با تأمین نقدینگی یک استخر نقدینگی سود دریافت کنید. AMM اساساً به هرکسی امکان می‌دهد تا در یک صرافی به یک بازارساز تبدیل شود و در ازای تأمین نقدینگی کارمزد کسب کند.

AMM ها به دلیل سهولت استفادشان جایگاه خود در فضای دیفای را به دست آوردند. این‌ نوع بازارسازی غیرمتمرکز جزیی از چشم‌انداز آینده کریپتو است.

مقدمه

فایننس غیرمتمرکز (دیفای) بر روی اتریوم (Etherium) و سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مانند Binance Smart Chain با رشد انفجاری همراه بوده است. کشت سود (Yield Farming) به روشی محبوب برای توزیع توکن‌ها تبدیل شده است، ّبیت‌کوین توکنیزه شده روی شبکه اتریوم در حال رشد است و حجم وام‌های فوری نیز در حال افزایش است.

در همین حال، پروتکل‌های بازارساز خودکار مانند یونیسواپ شاهد حجم رقابتی، نقدینگی بالا و تعداد فزاینده‌ای از کاربران هستند.

اما این صرافی‌ها چگونه کار می‌کنند؟ چرا راه‌اندازی بازار برای میم کوین‌ها بسیار ساده و سریع است؟ آیا AMM ها واقعاً می‌توانند با صرافی‌های متمرکز رقابت کنند؟

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

بازارساز خودکار (AMM) یک نوع از پروتکل صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها از یک فرمول ریاضی استفاده می‌کند. دارایی‌ها به‌جای استفاده از دفتر سفارش مانند صرافی سنتی، بر اساس الگوریتم قیمت‌گذاری، قیمت‌گذاری می‌شوند.

این الگوریتم می‌تواند در هر پروتکلی متفاوت باشد. به‌عنوان‌مثال، Uniswap از فرمول x*y= k استفاده می‌کند، که x مقدار یک توکن در استخر نقدینگی و y مقدار توکن دیگر است. در این فرمول، k یک مقدار ثابت است، به این معنی که نقدینگی کل استخر همیشه باید ثابت بماند. سایر AMM ها با توجه به اهداف خاص خود، از فرمول‌های دیگری استفاده می‌کنند. شباهت بین همه آنها این است که آنها قیمت‌ها را به‌صورت الگوریتمی تعیین می‌کنند. اگر اکنون برایتان کمی گیج‌کننده است، نگران نباشید. امیدواریم که در آخر همه‌چیز برایتان قابل ‌فهم شود.

بازارسازهای سنتی معمولاً با شرکت‌هایی با منابع گسترده و استراتژی‌های پیچیده کار می‌کنند. بازارسازها به شما کمک می‌کنند تا در دفتر سفارش یک صرافی مانند بایننس قیمت مناسب و Bid-Ask (عرضه تقاضا) تنگاتنگی را به دست آورید. بازارسازهای خودکار این فرآیند را به‌صورت غیرمتمرکز انجام می‌دهند و درواقع هرکسی می‌تواند از طریق بلاکچین یک بازار ایجاد کند. اما آنها این کار را دقیقاً چگونه انجام می‌دهند؟ باهم ادامه میدهیم.

بازارساز خودکار (AMM) چگونه کار می‌کند؟

AMM مشابه صرافی دفتر سفارشی است، از این حیث که در آن جفت‌های معاملاتی وجود دارد – به‌عنوان‌مثال ETH/DAI. بااین‌حال، برای انجام معامله نیازی به یک تریدر‌ در طرف مقابل ندارید. در عوض، شما با یک قرارداد هوشمند ارتباط برقرار می‌کنید که برای شما بازار را «ایجاد» می‌کند.

در یک صرافی غیرمتمرکز مانند بایننس، معاملات مستقیماً بین کیف پول‌های کاربران انجام می‌شود. اگر BNB را برای دریافت BUSD در بایننس بفروشید، شخص دیگری در آن‌طرف معامله، BNB را با BUSD خود خریداری می‌کند. می‌توانیم این را معامله همتا به همتا (P2P) بنامیم.

در مقابل، شما می‌توانید AMM ها را همتا به قراردادهوشمند (P2C) در نظر بگیرید. به عبارتی، نیازی به‌ طرفین نیست، زیرا معاملات بین کاربران و قراردادهای هوشمند اتفاق می‌افتد. ازآنجاکه هیچ دفتر سفارشی وجود ندارد، همچنین هیچ نوع سفارشی در AMM وجود ندارد. اینکه دارایی که می‌خواهید بخرید یا بفروشید چه قیمتی خواهد داشت، فرمول آن را تعیین خواهد کرد. اگرچه استخر نقدینگی در AMM چیست؟ شایان ذکر است که برخی از طرح‌های AMM در آینده ممکن است این محدودیت را از بین ببرند.

بنابراین نیازی به‌ طرفین نیست، اما هنوز یک نفر باید بازار را ایجاد کند، درست است؟ بله. نقدینگی در قراردادهای هوشمند باید توسط کاربرانی که تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP) نامیده می‌شوند، تأمین شود.

استخر نقدینگی چیست؟

تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP) دارایی‌هایی را به استخر نقدینگی اضافه می‌کنند. می‌توانید استخر نقدینگی را به‌عنوان خزانه‌ای متشکل از دارایی‌ها‌ در نظر بگیرید که تریدرها می‌توانند با استفاده از آن معامله کنند. LP ها در ازای تأمین نقدینگی پروتکل، کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند. در مورد یونی سواپ، LP ها معادل دو توکن – مثلاً 50٪ ETH و 50٪ DAI به استخر ETH/DAI واریز می‌کنند.

صبر کنید، پس هرکسی می‌تواند یک بازار ساز شود؟ در واقع بله! افزودن دارایی به یک استخر نقدینگی کاملاً آسان است. پاداش‌ها توسط پروتکل تعیین می‌شود. به‌عنوان‌مثال، Uniswap v2 0.3 درصد از تریدرها کارمزد دریافت می‌کند که مستقیماً به LP منتقل می‌شود. سایر پلتفرم‌ها یا فورک‌ها ممکن است کارمزد کمتری را دریافت کنند تا تأمین‌کنندگان نقدینگی بیشتری را به استخر خود جذب کنند.

چرا جذب نقدینگی مهم است؟ به دلیل نحوه کار AMM ها، هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، سفارشات بزرگ لغزشی (Slippage) کمتری وجود خواهد داشت.

مشکل لغزش قیمت در پروتکل‌های مختلف AMM متفاوت است، اما این نکته را باید قطعاً به یاد داشته باشید که قیمت‌گذاری توسط یک الگوریتم تعیین می‌شود. به‌طور ساده، قیمت با تغییر نسبت بین توکن‌های موجود در استخر نقدینگی پس از معامله تعیین می‌شود. اگر این نسبت به مقدار زیادی تغییر کند، لغزش (سایش) قیمت زیادی به وجود خواهد آمد.

برای اینکه این موضوع را بیشتر درک کنید، فرض می‌کنیم شما می‌خواستید تمام اترهای موجود در استخر ETH / DAI را از طریق Uniswap خریداری کنید. خب، شما نمی‌توانید این کار را انجام دهید! برای هر اتر اضافی باید پریمیوم (اضافه بها) بیشتر و بیشتری بپردازید، اما بازهم هرگز نمی‌توانید همه‌ی آن را از استخر خریداری کنید. چرا؟ به دلیل فرمول x * y = k است. اگر x یا y صفر باشد، به این معنی است که ETH یا DAI در استخر صفر است، معادله دیگر معنی ندارد.

اما این تمام داستان درمورد AMM ها و استخرهای نقدینگی نیست. هنگام تأمین نقدینگی به AMM ها، باید نکته دیگری را نیز به خاطر بسپارید – ضرر ناپایدار.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار استخر نقدینگی در AMM چیست؟ زمانی اتفاق می‌افتد که نسبت قیمت توکن‌های سپرده‌گزاری شده پس از واریز آنها در استخر تغییر کند. هرچه این تغییر بزرگتر باشد، ضرر ناپایدار بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که AMM ها با جفت ارزهایی که دارای ارزش مشابه هستند، مانند استیبل‌کوین‌ها یا رپد توکن (Wrapped tokens) بهترین عملکرد رادارند. اگر نسبت قیمت بین جفت ارز در محدوده نسبتاً کمی باقی بماند، ضرر ناپایدار نیز ناچیز خواهد بود.

از طرف دیگر، اگر این نسبت به میزان زیادی تغییر کند، تأمین‌کنندگان نقدینگی بهتر است به‌جای افزودن دارایی‌ها به یک استخر، به هولد کردن توکن‌ها بپردازند. حتی در این حالت نیز استخرهای Uniswap مانند ETH/DAI که کاملاً در معرض ضرر ناپایدار قرار دارند به لطف کارمزدهای معاملاتی که به آنها تعلق می‌گیرد، سودآور هستند.

با این اوصاف، «ضرر ناپایدار» عنوان خیلی خوبی برای نام‌گذاری این پدیده نیست. «ناپایداری» بر این فرض استوار است که اگر دارایی‌ها به قیمت‌هایی که در ابتدا واریز شده بودند برگردند، ضررها کاهش می‌یابد. بااین‌حال، اگر شما دارایی خود را با نسبت قیمتی متفاوت از زمان سپرده‌گذاری آن برداشت کنید، ضررهای آن بسیار پایدار است. در برخی موارد، کارمزدهای معاملاتی ممکن است ضررها را کاهش دهد، اما بازهم در نظر گرفتن این ریسک‌ها مهم است.

هنگام واریز دارایی به AMM مراقب باشید و مطمئن شوید که پیامدهای ضرر ناپایدار را درک کرده‌اید. اگر می‌خواهید یک مرور کلی درباره ضرر ناپایدار داشته باشید، مقاله Pintail را بخوانید.

جمع‌بندی

بازارسازهای خودکار جز اصلی فضای دیفای محسوب می‌شوند. AMM ها اساساً هرکسی را قادر می‌سازند تا به‌صورت یکپارچه و کارآمد بازار ایجاد کند. گرچه آنها در مقایسه با صرافی‌های دفتر سفارشی محدودیت‌های خاص خود رادارند، اما نوآوری آنها بسیار ارزشمند است.

AMM ها هنوز در مراحل ابتدایی هستند. AMM هایی مانند Uniswap، Curve و PancakeSwap که امروز می‌شناسیم و از آنها استفاده می‌کنیم ازنظر طراحی زیبا هستند، اما ازنظر قابلیت‌ها کاملاً محدود هستند. اکنون طراحی‌های نوآورانه بسیاری از AMM ها در دست بررسی است که منجر به کاهش کارمزدها، اصطکاک کمتر و درنهایت نقدینگی بیشتر برای هر کاربر دیفای خواهد شد.

استخر نقدینگی چیست و چطور کار می‌کند؟

استخر نقدینگی یا لیکوییدیتی پول (Liquidity Pool) یکی از تکنولوژی‌های پایه‌ در اکوسیستم DeFi است. این استخرها برای بازارسازهای خودکار (Automated Market Makers یا به اختصار AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، ییلد فارمینگ، سرمایه‌های ترکیبی، بازی‌های بلاک چین و… یک بخش ضروری به شمار می‌روند. بعد از اینکه دانستیم استخر نقدینگی چیست، باید به سراغ عملکرد و ضرورت آن هم برویم. پس همراهمان باشید.

مقدمه

با گسترش اقتصاد غیرمتمرکز شاهد افزایش چشمگیر فعالیت‌های زنجیره‌ای هستیم. امروزه حجم معاملات غیرمتمرکز به شکلی است که می‌تواند به سادگی با معاملات متمرکز رقابت کند. تا ماه دسامبر ۲۰۲۰ حدودا ۱۵ میلیارد دلار سرمایه در پروتکل‌های غیرمتمرکز جمع‌آوری شد و با گسترش اکوسیستم و معرفی محصولات جدید، این مقدار هر روز در حال افزایش است.

ممکن است بپرسید که این حجم از معاملات و گسترش آن‌ها چگونه ممکن است؟ یکی از تکنولوژی‌های مهمی که باعث ایجاد چنین معاملاتی شده است، استخرهای نقدینگی هستند.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی به استخری از توکن‌ها گفته می‌شود که در صرافی‌های غیرمتمرکز توسط قرارداد هوشمند قفل می‌شوند و هدف آن‌ها رفع مشکلاتی است که به دلیل کمبود نقدینگی در چنین سیستم‌هایی رخ می‌دهد. به صورت کلی مفهوم استخرهای نقدینگی خیلی ساده است و به سرمایه‌هایی گفته می‌شود که در یک مخزن دیجیتالی بزرگ جمع‌آوری می‌شوند. اما این استخر چه مزایایی دارد و چرا باید سرمایه خودتان را داخل آن‌ها بریزید؟

استخر نقدینگی به مجموعه‌ای از سرمایه‌ها گفته می‌شود که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند. هدف این استخرها ساده کردن معاملات و وام‌های غیرمتمرکز است. این تکنولوژی قابلیت‌های بسیار زیاد دیگری هم دارد که در ادامه به بررسی تمامی آن‌ها خواهیم پرداخت.

این استخرها ستون اصلی خیلی از صرافی‌های غیرمتمرکز مثل یونی سواپ هستند. در این نوع صرافی، کاربرانی که در اینجا تامین کننده نقدینگی (Liquidity Provider یا به اختصار LP) نامیده می‌شوند، مقدار مساوی از دو توکن را به استخر اضافه می‌کنند تا یک بازار ایجاد کنند. آن‌ها به ازای سرمایه‌هایی که داخل استخر دارند، به ازای هر تراکنش، کارمزد دریافت خواهند کرد. مقدار این کارمزد به میزان سهمی که در لیکوییدیتی پول دارند بستگی دارد.

در مطلب راهنمای صفر تا صد کار با صرافی یونی سواپ به صورت تصویری آموزش داده‌ایم که چطور به استخر نقدینگی یونی سواپ، نقدینگی اضافه کنید.

از آنجایی که هر کسی می‌تواند استخر نقدینگی در AMM چیست؟ یک تامین کننده نقدینگی باشد، بازارسازهای خودکار باعث شده‌اند که بازارسازی برای افراد بیشتری در دسترس باشد.

یکی از اولین پلتفرم‌هایی که در آن از استخر نقدینگی استفاده شد، بنکر Bancor نام داشت اما پس از معروف شدن یونی سواپ این مفهوم با توجه بسیار بیشتری از سمت کاربران مواجه شد. برخی از دیگر صرافی‌هایی که در بستر اتریوم از لیکوییدیتی پول استفاده می‌کنند عبارتند از SushiSwap، Curve و Balancer. استخرهای نقدینگی این صرافی‌ها از توکن‌های ERC-20 استفاده می‌کنند. موارد مشابهی مثل PancakeSwap و BurgerSwap هم روی شبکه بایننس اسمارت چین وجود دارد که توکن‌های BEP-20 را قبول می‌کنند.

افراد با سپرده‌گذاری نقدینگی خود در استخر پلتفرم‌های غیرمتمرکز، نیاز کاربران را به نقدینگی برطرف می‌کنند و در ازای آن پاداش می‌گیرند.

تفاوت لیکوییدیتی پول و دفتر سفارش گذاری یا Order Book

برای درک کامل استخرهای نقدینگی لازم است قبل از هرچیز نگاهی به یکی از اصول اولیه تبادلات الکترونیکی یعنی Order Book یا دفتر سفارشات بیندازیم. به زبان ساده، Order Book لیست سفارشات بازی است که در یک بازار مشخص وجود دارند.

سیستمی که سفارشات را به یکدیگر متصل می‌کند، Matching Engine یا موتور اتصال نام دارد. در کنار این موتور، دفتر سفارشات نیز هسته اصلی تمامی صرافی‌های متمرکز (CEX) است. این مدل یکی از بهترین مدل‌ها برای انجام تبادلات است و با استفاده از آن، امکان ایجاد بازارهای مالی پیچیده وجود دارد.

اما در اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi)، تبادل ارز نیز باید به صورت غیرمتمرکز انجام شود و هیچ فرد یا سازمان مرکزی نباید سرمایه‌ها را نزد خود نگه دارد. این موضوع در زمان استفاده از Order Book باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود. همچنین شما برای هر بار استفاده از Order Book باید هزینه‌ای را تحت عنوان Gas Fee پرداخت کنید که باعث افزایش هزینه مبادلات برای شما خواهد شد. علاوه بر هزینه‌ای که این روش برای بازارسازها و تامین کنندگان نقدینگی دارد، شبکه‌های بلاک چین توان کافی برای پردازش این حجم از مبادلات را هم نخواهند داشت.

در حال حاضر صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که بر پایه دفتر سفارشات زنجیره‌ای کار می‌کنند. صرافی غیرمتمرکز بایننس (Binance Dex) یکی از این موارد است که به صورت اختصاصی برای انجام مبادلات سریع و ارزان طراحی شده است. یکی دیگر از صرافی‌هایی که از دفتر سفارشات زنجیره‌ای استفاده می‌کند پروژه Serum است که بر پایه بلاک چین سولانا فعال است. اما همان‌طور که می‌دانید این بلاک چین‌ها هیچ‌کدام محبوبیت اتریوم را ندارند.

از آنجایی که اکثر سرمایه‌های موجود در بازار کریپتو روی شبکه اتریوم هستند، شما نمی‌توانید از آن‌ها در شبکه‌های دیگر استفاده کنید، مگر اینکه از پل‌های بین زنجیره‌ای (Cross-chain bridge) استفاده کنید.

نحوه کار استخر نقدینگی چگونه است؟

بازارسازهای خودکار به صورت کلی این فضا را دگرگون کرده‌اند و مشکلات موجود را از بین برده‌اند. امروزه تکنولوژی‌های زیادی خلق شده‌اند که امکان انجام مبادلات زنجیره‌‎ای را بدون نیاز به Order Book به شما می‌دهند.

در مبادله با استفاده از دفتر سفارش، تبادلات به صورت فرد به فرد (Peer-to-Peer) انجام خواهند شد و فروشنده و خریدار از طریق Order Book با هم در ارتباط هستند. برای مثال صرافی غیرمتمرکز بایننس یک صرافی Peer-to-Peer است و مبادلات به صورت مستقیم بین کیف پول کاربرها اتفاق می‌افتد در صورتی که انجام مبادله با استفاده از بازارسازها متفاوت است و می‌توان مدل کاری آن‌ها را فرد به قرارداد (Peer-To-Contract) دانست.

استخر نقدینگی به سرمایه‌هایی گفته می‌شود که توسط تامین کننده‌های نقدینگی (Liquidity Provider) در یک قرارداد هوشمند سرمایه‌گذاری شده‌اند. هنگام مبادله با استفاده از بازارسازهای خودکار، چیزی به اسم طرف مقابل به صورت سنتی نخواهید داشت بلکه مبادله را با نقدینگی موجود در لیکوییدیتی پول انجام خواهید داد. برای اینکه مقدار خاصی از یک رمزارز را خریداری کنید، لزوماً نیازی به وجود فروشنده در لحظه نیست بلکه فقط کافیست مقدار نقدینگی لازم در استخر وجود داشته باشد.

برای مثال زمانی که شما یک ارز خاص را در یونی سواپ خریداری می‌کنید، هیچ فروشنده‌ای به صورت سنتی در سمت مقابل وجود ندارد بلکه فعالیت شما توسط الگوریتمی که اتفاقات موجود در استخر را رصد می‌کند مدیریت می‌شود. قیمت گذاری نیز توسط همین الگوریتم و براساس مبادلات انجام شده در لیکوییدیتی پول تعیین خواهد شد.

البته نقدینگی موجود در شبکه توسط فرد دیگری به اسم تامین کننده نقدینگی تامین می‌شود و به جهاتی می‌توانید تامین کننده نقدینگی را طرف مقابل خودتان در نظر بگیرید. اما این نوع ارتباط با مدل Order Book خیلی متفاوت است زیرا شما با قراردادی که وظیفه مدیریت استخر را دارد در ارتباط خواهید بود.

در استخرهای نقدینگی می‌توان با حفظ اصل دارایی، درآمد کسب کرد

کاربردهای استخر نقدینگی چه هستند؟

تا به اینجا ما در مورد بازارسازهای خودکار صحبت کردیم که یکی از محبوب‌ترین کاربردهای استخر نقدینگی هستند. با این وجود، استخرهای نقدینگی یک مفهوم کاملا ساده اما کاربردی هستند و می‌توانید به روش‌های مختلفی از آن استفاده کنید.

یکی از این روش‌ها ییلد فارمینگ یا Liquidity Mining است. استخرهای نقدیگی مفهوم پایه خیلی از پلتفرم‌های تولید بازده خودکار مثل Yearn هستند. در این پلتفرم‌ها افراد سرمایه خود را در استخرهای نقدینگی وارد می‌کنند و سپس از آن برای کسب سود استفاده می‌کنند.

یکی از مشکلاتی که در پروژه‌های رمزارز وجود دارد، توزیع توکن‌های جدید در بین افراد مناسب است. این موضوع با ماینینگ نقدینگی (Liquidity Mining) تا حدودی برطرف شده است. در این روش توکن‌های جدید بسته به میزان سرمایه گذاری هر فرد استخر نقدینگی در AMM چیست؟ در بین افرادی توزیع می‌شود که توکن‌های خود را داخل یک لیکوییدیتی پول گذاشته باشند.

لازم به ذکر است که برای سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی می‌توانید از توکن‌های دیگر استخرهای نقدینگی هم استفاده کنید. برای مثال در صورتی که تامین کننده نقدینگی یونی سواپ هستید و یا سرمایه خودتان را در Compound قرار داده‌اید، بسته به سهمی که داخل استخر دارید، سود دریافت خواهید کرد. بعدا شما می‌توانید همین توکن‌ها را هم سرمایه‌گذاری کنید و به ازای آن‌ها سود مشخصی دریافت کنید.

یکی دیگر از استفاده‌هایی که می‌توانید از استخرهای نقدینگی داشته باشید، کاربردهای حاکمیتی آنها است. برخی مواقع ممکن است برای ارائه یک درخواست حاکمیتی رسمی به مقدار زیادی توکن نیاز باشد اما در صورتی که سرمایه زیادی در یک استخر جمع شده باشد، افراد می‌توانند از آن برای ارائه درخواست‌هایی که فکر می‌کنند برای شبکه مفید است استفاده کنند.

ریسک‌های استخر نقدینگی چیست؟

در صورتی که می‌خواهید تامین کننده نقدینگی یک استخر باشید، باید با مفهومی به اسم ضرر ناپایدار (impermanent loss) آشنا باشید. به زبان ساده این مفهوم به معنی از دست دادن ارزش دلاری سرمایه در مقایسه با زمانی است که یک سرمایه را HODL می‌کنید.

اگر تامین کننده نقدینگی یک AMM هستید، به احتمال زیاد در معرض ضرر ناپایدار قرار خواهید داشت. برخی اوقات این ضرر ممکن است ناچیز باشد اما این احتمال هم وجود دارد که میزان ضرر شما خیلی زیاد باشد. بنابراین در صورتی که قصد دارید سرمایه‌های خودتان را در استخرهای نقدینگی دوطرفه قرار دهید، باید خیلی مراقب این مشکل باشید.

یکی دیگر از موضوعاتی که باید در نظر داشته باشید، ریسک‌های مربوط به قراردادهای هوشمند است. زمانی که در لیکوییدیتی پول سرمایه‌گذاری می‌کنید، سرمایه‌های شما داخل استخر قرار می‌گیرند. به همین خاطر با وجود اینکه هیچ‌گونه واسطی وجود ندارد، اما خود قرارداد، نگه دارنده سرمایه شما است و در صورتی که یک باگ در آن وجود داشته باشد یا قرارداد هوشمند مورد حمله قرار گیرد، سرمایه شما ممکن است به صورت کامل از دست برود.

همچنین باید مراقب پروژه‌هایی که توسعه دهندگان آن امکان تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند هم باشید. برخی اوقات توسعه دهنده‌های شبکه، کلید ادمین یا دیگر دسترسی‌های مربوط به کد قرارداد هوشمند را دارند. این موضوع به آن‌ها امکان انجام برخی خرابکاری‌ها مثل در دست گرفتن کنترل سرمایه‌های موجود در استخر را می‌دهد.

در صرافی متمرکز، مبادلات با دخالت یک واسطه انجام‌می‌شوند و در صرافی غیرمتمرکز افراد به صورت مستقیم با یکدیگر مبادله می‌کنند.

صرافی‌ غیرمتمرکز چیست و چه فرقی با صرافی متمرکز دارد؟

قبل از اینکه به سراغ لیست صرافی‌هایی غیرمتمرکز برویم بهتر است بیشتر با این نوع صرافی‌ها آشنا شویم:

صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange یا به اختصار DEX) یکی از بلوک‌های بسیار مهم اکوسیستم اقتصاد غیرمتمرکز است. DEX به پلتفرم‌هایی گفته می‌شود که در آن‌ها کاربر می‌تواند به صورت مستقیم و بدون واسطه رمزارزهای مختلفی را با یکدیگر تبادل کند. در صرافی‌های متمرکز سنتی مثل بایننس، صرافی به عنوان نگه‌دارنده سرمایه شما عمل می‌کند و تمامی مبادلات در دیتابیس صرافی ثبت می‌شود اما در مدل غیرمتمرکز، مبادلات به صورت مستقیم روی بلاک چین اتفاق می‌افتند.

در مقابل، در صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانید به صورت مستقیم با کاربرهای دیگر مبادله داشته باشید. این بدین معنی که شما همیشه روی سرمایه‌های خودتان کنترل خواهید داشت. تنها نقطه ضعف این نوع مبادله این است که تبادلات ممکن است زمان بیشتری طول بکشند و هزینه بیشتری هم برای شما داشته باشد.

لیست صرافی‌های غیرمتمرکز مشهور

• یونی‌سواپ: یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است که امکان تبادل توکن‌های ERC-20 را به شما می‌دهد. این صرافی یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های دنیای DeFi محسوب می‌شود و هدف آن از بین بردن یکی از مهم‌ترین مشکلات صرافی‌های غیرمتمرکز یعنی کمبود نقدینگی است.
• سوشی‌سواپ: سوشی سواپ نیز یک پلتفرم دیفای است که روی بلاک چین اتریوم اجرا می‌شود و با استفاده از آن کاربران می‌توانند توکن‌های خود را به صورت مستقیم مبادله کنند. این پروژه در سال ۲۰۲۰ توسط یک نفر با اسم مستعار چف نومی (به انگلیسی Chef Nomi) و با کپی کردن کد منبع باز (Open Source) یونی سواپ ایجاد شد. در این صرافی به ازای سرمایه قفل شده، به شما توکن سوشی تعلق خواهد گرفت.
• پنکیک سواپ: پنکیک سواپ یکی دیگر از کپی‌های یونی سواپ است که به صورت مستقیم براساس کد منبع این پلتفرم ایجاد شده است. البته این پلتفرم به جای اجرا روی بلاک چین اتریوم، روی بایننس اسمارت چین اجرا شده است و کاربران می‌توانند به صورت مستقیم توکن‌ها و DAppهای BEP-20 را اجرا کنند.
• 1inch: وان اینچ تفاوت زیادی با این لیست دارد. این پلتفرم تجمیع کننده صرافی‌های غیرمتمرکز است و با بررسی صرافی‌های متنوع، ارزان‌ترین قیمت خرید را پیدا می‌کند و شما را به صرافی منتقل خواهد کرد که بهترین قیمت و کمترین کارمزد تراکنش را به شما پیشنهاد می‌دهد. در ماه نوامبر ۲۰۲۰ورژن دو این پلتفرم نیز منتشر شد. در این نسخه از ۲۱ صرافی غیرمتمرکز از جمله سوشی سواپ و بازارساز خودکار وان اینچ یعنی Liquidity Protocol نیز پشتیبانی می‌شود.
• کامپاند: صرافی غیرمتمرکز کامپاند (به انگلیسی Compound) در سال ۲۰۱۷ توسط یک اقتصاد دان به اسم رابرت لشنر تاسیس شد. در این پلتفرم شما می‌توانید سرمایه‌های خودتان را به توکن تبدیل کنید. برای این کار از cTokenها استفاده می‌شود و کاربران علاوه بر دریافت سود به ازای سرمایه خود، می‌توانند از آن‌ها برای انجام مبادله استفاده کنند.

سخن نهایی

استخرهای نقدینگی نیاز به دفتر سفارشات مرکزی را به صورت کامل از بین خواهند برد و در عین حال استفاده از بازارسازهای خارجی را هم کاهش خواهند داد. با کمک استخرهای نقدینگی، صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند به صورت همیشگی به نقدینگی مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. حالا که به خوبی متوجه شدیم استخر نقدینگی چیست و به چه کاری می‌آید می‌توانیم بهتر تصمیم بگیریم که از کدام پلتفرم برای کسب درآمد استفاده کنیم. شما چه پلتفرمی را پیشنهاد می‌کنید؟

بازارساز خودکار (Automated Market Maker) چیست؟

بازارساز خودکار همچون یک صرافی غیر متمرکز عمل می‌کند و می‌تواند مرتباً به کمک فرمول‌های ریاضی نرخ تبادل میان دو دارایی را مشخص کند. شما می‌توانید با خیال راحت و بدون نیاز به اعتماد از چنین پلتفرم‌هایی استفاده کنید. در واقع نیاز نیست که به یک واسطه واحد برای انجام مبادلات خود اعتماد کنید.

همچنین می‌توانید خودتان هم یکی از تأمین‌کنندگان نقدینگی باشید که استخر نقدینگی را تقویت می‌کند. بخشی از کارمزدها به عنوان پاداش در اختیار تأمین‌کنندگان نقدینگی قرار می‌گیرد.

این ساختار به واسطه تمرکززدایی، دقیقاً مطابق با ذات کریپتو است و به همین دلیل توانسته است که در حوزه امور مالی غیر متمرکز یا دیفای (DeFi) بسیار محبوب شود.

حوزه دیفای

اپلیکیشن‌های مالی بر بستر اتریوم خیلی سریع به محبوبیت عجیبی رسیدند. تسهیل امور مالی از مزایای اصلی برتری این اپلیکیشن‌ها بود. معرفی قراردادهای هوشمند به حوزه رمز ارز باعث شد که پیشبرد اتوماتیک خدمات مالی در قالب غیر متمرکز به رشد قابل توجهی برسد. وام‌های آنی (Flash Loan) هم با دورنمای سود بالای لحظه‌ای مورد توجه تریدرها قرار گرفتند.

بدین ترتیب می‌شد همه امور مالی را به کمک این اپلیکیشن‌ها به صورت غیر متمرکز (فرد به فرد) و بدون واسطه انجام داد.

پروتکل‌هایی همچون یونی سواپ، کرو فایننس و بلنسر توانستند تبدیل به صرافی‌هایی اتوماتیک و الگوریتمی شدند.

ساختار بازارساز خودکار (AMM)

“بازار ساز خودکار” یک نوع صرافی غیر متمرکز (DEX) است که برای قیمت‌گذاری نیاز به فرمول ریاضی دارد. در صرافی‌های متمرکز از ساختار عرضه و تقاضا برای قیمت‌گذاری استفاده می‌شود که با توجه به سفارشات موجود در دفتر سفارشات تعیین می‌گردد. در این صرافی‌ها از الگوریتم‌های ریاضیاتی برای سنجش نرخ مبادلات استفاده می‌شود.

این فرمول در پروتکل‌های مختلف دارای تغییراتی اندک است. برای مثال، یونی سواپ از فرمول x*y=k استفاده می‌کند. x تعداد یک توکن و y تعداد توکن‌های دیگر است. در این فرمول، k باید یک عدد ثابت باشد. در نتیجه، نقدینگی کلی استخر ثابت می‌ماند.

نکته مشترک در فرمول همه پروتکل‌های AMM این است که قیمت‌ها به صورت الگوریتمی براساس هدف پلتفرم تثبیت می‌گردد. اگر کمی گیج شده‌اید، جای نگرانی نیست. در ادامه مقاله بیشتر به جزئیات این روند قیمت‌گذاری خواهیم پرداخت.

صرافی‌های متمرکز و بازارهای سنتی اصولاً از شرکت‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه مالی بالا برای تأمین نقدینگی خود و کاهش اسپرد قیمتی استفاده می‌کنند. کاهش اسپرد قیمتی بدین معناست که فاصله میان قیمت پیشنهادی برای خرید و فروش کاهش می‌یابد تا دفتر سفارشات بهتر تنظیم شود.

نحوه کار بازار ساز خودکار

بازار ساز خودکار شبیه به اوردر بوک یک صرافی عمل می‌کند. به این صورت که در بازارساز خودکار هم یک جفت رمز ارز وجود دارد (برای مثال، ETH/ DAI). با این تفاوت که لازم نیست واقعاً یک تریدر در طرف مقابل وجود داشته باشد. یعنی برای تکمیل مبادله نیاز نیست حتماً یک تریدر پیدا شود. در استخر نقدینگی در AMM چیست؟ عوض، قرارداد هوشمند کنترل می‌کند که مبادله با نرخ مطلوب انجام گیرد و در واقع بازار را برای شما “می‌سازد”.

توجه داشته باشید که همه صرافی‌های غیر متمرکز یک بازارساز خودکار نیستند. اکثر صرافی‌های غیر متمرکز به صورت همتا به همتا (P2P) فعالیت می‌کنند. یعنی اگر شما می‌خواهید BNB خود را با BUSD مبادله کنید باید در طرف مقابل کسی باشد که می‌خواهد در ازای BUSD خود BNB بخرد.

اما بازارساز خودکار متفاوت است. می‌توانید بازارساز خودکار را با یک ساختار همتا به قرارداد (P2C) ببینید. از آنجا که طرف حساب شما قرارداد است و دفتر سفارشاتی وجود ندارد، پس نرخ تبادل به صورت الگوریتمی محاسبه شده و به شما ارائه می‌گردد.

اما حتی اگر طرف حسابی به صورت همتا به همتا وجود نداشته باشد باز هم باید کسی باشد که نقدینگی را فراهم کند و بازار را بسازد. نقدینگی مورد نیاز برای قراردادهای هوشمند از طریق کاربران تأمین می‌شود که به آن‌ها تأمین‌کنندگان نقدینگی هم گفته می‌شود.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

خیلی ساده! استخر نقدینگی همچون یک خزانه سرمایه است که پشتوانه مالی تریدرها برای انجام مبادلاتشان خواهد بود. انگیزه کاربران برای تأمین نقدینگی همان کارمزدهایی خواهد بود که از استخر (مجوعه) خود دریافت می‌کنند. برای مثال در پلتفرم یونی سواپ، شما به عنوان تأمین‌کننده نقدینگی باید نرخی برابر از دو توکن را واریز کنید. مثلاً باید با هر مبلغی که خواستید، 50 درصد ETH و 50 درصد DAI به استخر ETH/ DAI واریز کنید.

بله درست متوجه شدید! هر کسی می‌تواند نقش تأمین‌کننده نقدینگی را بر عهده بگیرد. یونی سواپ 0.3 درصد کارمزد از تریدرها می‌گیرد که مستقیماً به جیب تأمین‌کنندگان نقدینگی می‌رود. البته توجه داشته باشید که تأمین‌کنندگان نقدینگی هم باید مبلغ اندکی کارمزد برای واریز اولیه خود بپردازند. از آن پس، کارمزدهای شبکه به صورت سود متغیر در اختیارشان قرار خواهد گرفت.

پلتفرم‌های AMM تلاش دارند که تعرفه کارمزد کمتری از تأمین‌کنندگان نقدینگی بگیرند تا بدین ترتیب کاربران بیشتری حاضر به حضور در استخرهای نقدینگی شوند.

اسلیپیج قیمتی

حضور بیشتر کاربران تأمین نقدینگی باعث خواهد شد که سفارشات در همان قیمت مورد انتظار تکمیل شوند و “اسلیپیج” (slippage) اتفاق نیفتد. اسلیپیج به تفاوت میان قیمت مورد انتظار تکمیل یک سفارش و قیمت نهایی تکمیل آن گفته می‌شود. هر چه این فاصله کمتر باشد، تریدر با خیال راحت‌تری ترید می‌کند و به آن بازار اعتماد خواهد داشت.

پلتفرم‌های مختلف بازارساز خودکار دارای ساختارهای متفاوت هستند و هر ساختار (و یا حتی هر استخر نقدینگی در آن‌ها) می‌تواند اسلیپیج متفاوتی را داشته باشد. از آنجا که نرخ تبادل توکن‌ها از طریق الگوریتم تعیین می‌گردد، باید دید که این نرخ بعد از یک ترید تا چه میزان تغییر می‌کند. اگر نرخ تبادل بعد از هر ترید به صورت قابل توجهی تغییر کند، پس اسلیپیج زیاد خواهد بود.

بگذارید با یک مثال موضوع را بیشتر روشن کنیم. فرض کنید بخواهید همه اتر های یک استخر ETH/DAI را خریداری کنید. شما هیچوقت نمی‌توانید این کار را انجام دهید. طبق فرمول ” x*y=k”، برای هر اتر مجبور خواهید بود مبلغ بیشتری از DAI پرداخت کنید. با این حال هم هیچگاه اتر موجود در این استخر صفر نخواهد شد. ساده است! صفر شدن هر کدام از متغیرهای x یا y باعث خواهد شد که فرمول بی‌معنا شود.

اما این همه آن چیزی نیست که باید در مفهوم بازار ساز خودکار بدانید. “ضرر ناپایدار” از دیگر مفاهیم مهم در موضوع بازارسازها است.

ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) چیست؟

زمانی ضرر ناپایدار رخ می‌دهد که نرخ مبادله توکن‌ها پس از واریز تغییر می‌کند. هر چه این تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار شما بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که معمولاً بازارسازهای خودکار برای استیبل کوین‌ها یا رپد توکن‌ها (wrapped tokens) بهتر هستند.

اگر نرخ ارزش دو توکن بیش از حد نوسان داشته باشد، تأمین‌کنندگان نقدینگی دلیلی برای اهدای توکن‌هایشان به استخر نقدینگی نخواهند داشت و صرفاً تصمیم می‌گیرند که توکن‌هایشان را هولد کنند. این موضوع کاملاً به ضرر استخرهای نقدینگی است. البته این استخرها معمولاً برای حل این مشکل و تهییج کاربران کارمزدهای بیشتری را برای استخرهای پرنوسان در نظر می‌گیرند.

سخن پایانی

بازارسازهای خودکار از ارکان اصلی حوزه دیفای هستند. هر کسی می‌تواند با واریز توکن‌های مورد نظر یک استخر در تأمین نقدینگی آن سهیم باشد و از کارمزدهای آن استخر سود بگیرد.

هر چند محدودیت‌ها و نقایصی همچون ضرر ناپایدار همچنان در پیش روی این فناوری نوین قرار دارد. اما با این حال می‌توان مطمئن بود که ویژگی تمرکز زدایی بتواند آینده روشنی داشته باشد.

پلتفرم‌های معروف AMM همچون یونی سواپ یا پنکیک سواپ هنوز در مراحل ابتدایی رشد خود قرار دارند. آن‌ها از لحاظ ساختاری کاملاً نوآورانه شکل گرفته‌اند اما هنوز راه زیادی تا بلوغ کامل در پیش دارند.

پیشرفت این پلتفرم‌ها باعث خواهد شد که کاربران هم از کارمزدهای کمتر واریز، سود بیشتر و نوسان کمتر استفاده کنند و نقدینگی کاربران دیگر را تأمین کنند.