آیا سرمایه‌گذاری با پول کم

مهدی جعفری مترجم

آنچه باید در مورد رمزریال بدانید / مزایای رمزارز ریال و چرایی عرضه آن در بازار

اوایل پاییز سال گذشته بود که مسئولان در خصوص برنامه راه‌اندازی رمزارز ملی بر پایه ریال صحبت کردند؛ بر این اساس رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرد که زیرساخت‌ها و دستورالعمل‌های لازم برای راه‌اندازی این رمزارز به‌صورت آزمایشی آماده‌ شده است.

به گزارش روابط عمومی ایران‌کیش، رمزریال بانک مرکزی از ۱۴ شهریورماه به‌صورت پیش‌آزمایشی و با مبلغ یک میلیارد تومان رسماً منتشر شد. این رمزارز هم‌اکنون در اختیار تعداد محدودی از افراد قرار دارد و برای آنان امکان خرید کالا از برخی فروشگاه‌ها فراهم‌ شده است.

رمزریال ارز دیجیتال بانک مرکزی ایران است و پول نقد آیا سرمایه‌گذاری با پول کم الکترونیکی محسوب می‌شود. این ارز در واقع نسخه الکترونیکی ریال است و ارزش آن نیز به ریال کاغذی سنتی موجود بستگی دارد.

درواقع رمزارز ریال در راستای هوشمندسازی پول ملی انجام شده و بنا به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی همانند سایر رمزارز‌ها مانند بیت‌کوین و اتریوم دارای نوسان نیست و ارزش آن به اسکناس ریال وابستگی دارد. این رمزارز فقط از سوی بانک مرکزی قابل استخراج است و اشخاص حقیقی و عادی نمی‌توانند آن را استخراج کنند.

مزایای رمزارز ریال

کشور‌هایی مانند چین و ونزوئلا هم رمزارز ملی خود را رونمایی و وارد نظام اقتصادی خود کرده‌اند؛ بنابراین راه‌اندازی رمزارز ریال منجر به شناخت بیشتر بازار رمزارز‌ها می‌شود و قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری در حوزه اقتصادی و تسهیلگری مالی را آسان‌تر می‌سازد. از سوی دیگر رمزارز ریال هزینه‌های انتشار و چاپ اسکناس را کم می‌کند. همچنین با کاهش سرعت گردش پول حتی در زمینه مهار تورم اثرگذار است.

رمزارز ریال به اشخاص حقیقی و حقوقی این امکان را می‌دهد تا به‌طور مستقیم با افتتاح حساب در بانک مرکزی که نهادی امن‌تر از بانک‌های تجاری خصوصی است، در ازای واریزی و سپرده ریالی، ارز دیجیتال دریافت کنند. همچنین رمزارز ریال مکمل پول نقد است و در کنار سایر ابزار‌های پرداخت فعال خواهد شد و به افزایش سرعت مبادلات پولی کمک خواهد کرد. از سوی دیگر تراکنش‌های مبتنی بر رمزارز ریال بلافاصله و در کسری از ثانیه انجام می‌شود.

بنابراین، ریال دیجیتال، مکمل پول نقد است و نه جایگزین آن و در کنار سایر ابزارهای پرداخت روزمره مانند کارت بانکی، اینترنت‌بانک و همراه‌بانک فعال خواهد شد.

رمزارز ریال با افزایش سرعت مبادلات پولی باعث می‌شود اصل و ذات پول به‌صورت الکترونیکی منتقل شود و نیاز به تسویه بین‌ بانکی را رفع می‌کند؛ بنابراین تراکنش‌های مبتنی بر رمزریال بلافاصله انجام می‌شود و دریافت و پرداخت وجوه در کسری از ثانیه ممکن خواهد شد.

چرایی عرضه رمزریال

اراده دولت برای پذیرش فناوری بلاکچین انگیزه‌های مختلفی دارد که دورزدن تحریم‌ها یکی از مهم‌ترین آنهاست. کشورهایی مانند ایران و روسیه که تحت تحریم‌ها قرار دارند، در توسعه ارزهای دیجیتال با سرعت زیادی پیش می‌روند. روسیه نیز اخیراً اعلام کرد برنامه‌های راه‌اندازی آزمایشی CBDC خود را برای آوریل ۲۰۲۳ تسریع می‌کند. درواقع ارزهای دیجیتال فرامرزی مسیرهای جایگزینی را برای کشورهای کنارگذاشته‌شده از سوئیفتSWIFT فراهم می‌کنند. چین نیز مدتی است رمزارز یوان را به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی کرده است.

رمزارز بانک مرکزی ایران چیست؟

CBDC مخفف عبارت ارز دیجیتال بانک مرکزی و نوع جدیدی از ارز است که دولت‌های سراسر جهان در حال آزمایش آن هستند. چیزی که CBDC را از ارزهای رایج متمایز می‌کند، این است که به افزایش بالقوه کارایی پرداخت و کاهش هزینه‌ها منجر خواهد شد.

رمزارز بانک مرکزی هنوز در مراحل اولیه توسعه خود به سر می‌برد. بیشتر کشورها مانند ایالات‌ متحده با دلار دیجیتال خود هنوز در حال بررسی این ایده هستند. البته چند کشور پیشرو ازجمله چین با یوان دیجیتال خود و کره جنوبی، قبلاً یک نسخه آزمایشی راه‌اندازی کرده‌اند، اما یک CBDC در مقیاس بزرگ هنوز مستقر نشده است.

کشور ونزوئلا نیز در این زمینه پیشگام بود و در سال ۲۰۱۸ از ارز دیجیتال خود به نام پترو رونمایی کرد. با این‌ حال، پترو مشکلاتی دارد و توسط تعداد بسیار کمی از ونزوئلایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. رمزریال ایران نیز یک CBDC محسوب می‌شود که روی فناوری بلاکچین عرضه خواهد شد. فناوری بلاکچین به افراد اجازه می‌دهد یک کپی از تاریخچه تراکنش‌ها در یک دفتر کل توزیع‌شده نگه دارند تا توسط یک نهاد واحد کنترل نشوند.

رمزریال چه تفاوتی با دیگر ارزهای دیجیتال دارد؟

براساس گفته رئیس بانک مرکزی، رمزریال توسط بانک مرکزی منتشر و پشتیبانی می‌شود. از این جهت یکی از تفاوت‌های اصلی این رمزارز با دیگر رمزارز‌ها تمرکززدایی هست. به نحوی که بیشتر رمزارزها بر غیرمتمرکز بودن استوار هستند، اما رمزریال متمرکز است و توسط بانک مرکزی کشور پشتیبانی می‌شود. وجود تمرکز در رمزارز ریال می‌تواند سودمند باشد؛ چراکه به این صورت قیمت آن ثابت می‌ماند و از امنیت بیشتری برخوردار خواهد بود. یکی دیگر از تفاوت‌های رمزریال با دیگر رمزارزها، قدرت نقدشوندگی این ارز است؛ یعنی شما می‌توانید بسیار راحت‌تر و سریع‌تر با استفاده از زیرساخت‌های مشخص‌شده رمزریال را نقد و تبدیل کنید.

سرمایه‌گذاری روی رمزریال

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای ارزهای دیجیتال، سرمایه‌گذاری است. نکته مهم این است که اگر رمزریال را به‌عنوان یک ارز دیجیتال قبول کنیم، آیا سرمایه‌گذاری روی آن منطقی است؟ براساس اعلام بانک مرکزی ایران‌،‌ این رمزارز نماینده اسکناس فیزیکی ریال است که در فضای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد و پشتوانه آن هم ریال است. بنابراین، با توجه به نوسانات ریال و ارزش جهانی آن، می‌توان استنباط کرد که کاربرد رمزارز ریال تنها به خرید و پرداخت کالا محدود می‌شود.

نرخ سود سپرده بانکی 20 تا 23 درصد شد

درحالی طبق مصوبه شورای پول و اعتبار و تأکید چندباره بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی باید 18 درصد باشد که در برخی بانک‌های دولتی این نرخ .

درحالی طبق مصوبه شورای پول و اعتبار و تأکید چندباره بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی باید 18 درصد باشد که در برخی بانک‌های دولتی این نرخ به ۲۰ درصد و بانک‌های خصوصی برای سپرده های میلیاردی به ۲۳ درصد هم رسیده است.

به گزارش ایران جیب از تسنیم،‌ افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی در شعب بانک‌های دولتی و خصوصی درحالی همچنان مشاهده می‌شود که بانک مرکزی بارها تأکید کرده که بانک‌ها نباید از مصوبه شورای پول و اعتبار تخطی کنند.

اما هم اکنون نرخ سود سپرده در اکثر بانک‌های دولتی 20 درصد و در بانک‌های خصوصی با توجه به مبلغ سپرده از 20 تا 23 درصد محاسبه و پرداخت می شود.

بانک‌های دولتی شرط پرداخت سود 20 درصدی به سپرده ها را ماندگاری سه ماهه اعلام ‌می‌کنند البته در تعدادی از بانک‌ها نیز کف مبلغ سپرده یکی از شروط پرداخت سود 20 درصدی است.

یکی از بانک‌های دولتی، برای مبالغ بالای 50 میلیون تومان سود 20 درصدی تعیین کرده و تأکید دارد که نباید در سه ماهه اول سپرده گذاری از حساب برداشت شود.

این بانک البته در طرح دیگری، به مشتری این امکان را می دهد که با عدم برداشت از حساب طی یک ماه، سود 19 درصدی را بصورت ماهانه دریافت کند. مسئول شعبه می گوید اما اگر مشتری در ماه اول هم قصد برداشت از حساب داشته باشد می تواند سپرده 18 درصدی را انتخاب کند که در این حساب امکان واریز و برداشت وجوه وجود دارد.

شرایط اکثر بانک‌های دولتی برای سپرده گذاری و دریافت سود 20 درصدی تقریبا مشابه هم است و تفاوت های جزئی در نوع حساب و . وجود دارد.

در بانک‌های خصوصی نیز تقریبا همین شرایط حاکم است با این تفاوت که معمولا برخی از خصوصی‌ها طرح های خاصی دارند که طبق آن نرخ سود متناسب با مبلغ سپرده افزایش پیدا می کند.

در برخی بانک‌های خصوصی نرخ سود سپرده 20 تا 21 درصد متغییر است؛ اما اکثر بانک‌ها برای سپرده های 100 تا 200 میلیون تومانی سود 20 درصدی پرداخت می کنند. یکی از بانک‌های خصوصی نرخ سود سپرده های بالای 100 میلیون تومان را 20.5 درصد اعلام می کند. بانک دیگری برای سپرده های میلیاردی نرخ های بالاتری در نظر دارد.

مسئول یکی از شعب بانک های خصوصی می گوید: در ارقام بالای یک میلیارد باید مجوز جدید برای سود سپرده از اداره مرکزی دریافت کنیم؛ او تأکید دارد: معمولا رقم را به اداره اعلام می کنیم و براساس رقم سپرده، سود سپرده به مشتری پیشنهاد می شود.

نرخ های سود بالای 20 درصدی درحالی همچنان در بانک‌های دولتی و خصوصی پرداخت می شود که بانک مرکزی تأکید دارد بانک ها باید به مصوبه سودی شورای پول و اعتبار پایبند باشند؛ طبق مصوبه 24 تیرماه سال 1399 شورای پول و اعتبار سقف نرخ سود علی الحساب سپرده‌های سرمایه گذاری به شرح زیر تعیین شد؛

سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت عادی: 10 درصد
سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت ویژه سه ماهه: 12 درصد
سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت ویژه شش ماهه: 14 درصد
سپرده سرمایه‌گذاری با سررسید یک سال: 16 درصد
سپرده سرمایه‌گذاری با سررسید دو سال: 18 درصد

باوجود تأکید و اخطار چندباره بانک مرکزی به بانک‌های برای رعایت نرخ‌های سود، اما آیا سرمایه‌گذاری با پول کم مشاهدات میدانی از شعب بانکی بیانگر بی اعتنایی بانک‌ها به تذکرات بانک مرکزی است؛ از ماه‌های گذشته بانک‌ها استارت افزایش نرخ سود سپرده را زدند و همچنان نیز با طرح های گونان درحال رقابت با یکدیگر هستند.

در این ایام، بانک‌ها با روش‌هایی گوناگون تلاش داشته اند تا سپرده‌های مردم را با نرخ‌های بالاتر از 18 درصد آیا سرمایه‌گذاری با پول کم و حتی 23 درصد جذب کنند. این موضوع البته از دیدنظارتی بانک مرکزی نیز پنهان نمانده تا جایی که تازه‌ترین اظهارات معاون نظارت بانک مرکزی نشان می‌دهد: شش بانک در زمینه عدم رعایت نرخ سود علی الحساب سپرده سرمایه گذاری مدت‌دار تخلف کرده و نرخ‌های سود را افزایش داده اند.

او تأکید دارد: ادامه روند نقض ضوابط ابلاغی در خصوص نرخ‌های سود علی الحساب یاد شده بدون توجه به پیامد‌های آن توسط برخی بانک‌ها و موسسات اعتباری ضمن افزایش بهای تمام شده پول در شبکه بانکی کشور، موجب تضییع حقوق سایر ذینفعان و همچنین تهدید ثبات، سلامت و استحکام مالی بانک‌ها و موسسات اعتباری شده است.

رئیس شورای هماهنگی بانک‌ها طی ماه‌های گذشته در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از بررسی پیشنهاد بانکها برای افزایش نرخ سود در شورای پول و اعتبار خبر داد و تأکید کرده بود که این پیشنهاد در شورای پول و اعتبار رد شد.

در عین حال اصغرابوالحسنی قائم‌مقام بانک مرکزی نیز در گفت‌وگوی دیگری با خبرنگار تسنیم با تأکید بر اینکه فعلاً تصمیمی برای تغییر نرخ آیا سرمایه‌گذاری با پول کم سود سپرده‌ها گرفته نشده است، گفت: بانک‌هایی که نرخ سود بالا پرداخت می‌کنند، هزینه‌های خود را بالا می‌برند.

وی درباره پرداخت نرخ سود بیش از 20درصدی در برخی از بانک‌ها گفت: اگر نرخ سود سپرده افزایش پیدا کند، هزینه بانک‌ها بالا می‌رود.

وی در پاسخ به این سؤال که «آیا بانک مرکزی با بانک‌های متخلف در آیا سرمایه‌گذاری با پول کم حوزه نرخ سود برخورد می‌کند؟» گفت: قواعد ابلاغ شده و ضوابط مشخص است. ضوابط در شورای پول و اعتبار به تصویب رسیده است و بانک‌ها باید به آن عمل کنند.

به گزارش تسنیم، طبق اعلام معاون نظارتی بانک مرکزی در بخشنامه ای که هشتم شهریورماه امسال از سوی بانک مرکزی به تمامی بانکها و موسسات اعتباری غیر بانکی ابلاغ شد، آمده است که حسب بازرسی های انجام شده و همچنین گزارش های واصله ،‌برخی از بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی همچنان با توسل به روش ها و شیوه های مختلف از نرخ های مصوب ابلاغی تخطی می کنند؛ لذا به این دسته از موسسات و بانکها تذکر داده شد.

معاون نظارت بانک مرکزی افزود:‌ ادامه روند نقض ضوابط ابلاغی در خصوص نرخ های سود علی الحساب یاد شده بدون توجه به پیامدهای آن توسط برخی از بانکها و موسسات اعتباری ضمن افزایش بهای تمام شده پول در شبکه بانکی کشور موجب تضییع حقوق سایر ذینفعان و همچنین تهدید ثبات، ‌سلامت و استحکام مالی بانکها و موسسات اعتباری را فراهم کرده است.

وی گفت:‌ در این بخشنامه بر لزوم رعایت دقیق و کامل ضوابط موصوف تاکید شد و مجددا به بانکها و موسسات اعتباری ناقض نرخ های سود موصوف برای رعایت مقررات یاد شده؛ یادآوری شد که مسئولیت حسن اجرای ضوابط و دستور العمل های ابلاغی برعهده هیئت مدیره و مدیران عامل محترم بانکها و موسسات اعتباری غیر بانکی است و تاکید شد که بانک مرکزی بررعایت نرخ های سود سپرده، نظارت لازم را معمول و با موارد نقض ان از طریق هیات انتظامی بانکها برخورد قاطع خواهد کرد.

معاون نظارت بانک مرکزی افزود: در پی ابلاغ این بخشنامه با اعضای هئیت مدیره بانکهای متخلف جلسات جداگانه ای برگزار شد و مهلتی دو هفته ای تا پایان شهریورماه برای اصلاح امور به این بانکها داده شد.

وی گفت:‌ هم اکنون با اتمام این مهلت ارزیابی بانکها آغاز شده است و برآوردها نشان می دهد که دست کم شش بانک و موسسه اعتباری غیر بانکی از نرخ های تعیین شده تخطی کرده اند که پرونده یکی از آنها نهایی شده و هم اکنون در حال ارسال به هیأت انتظامی بانکهاست.

ابوذر سروش خاطرنشان کرد: ‌معرفی هیئت مدیره بانکها به هیأت انتظامی پیامدهای خاصی برای بانکها دارد که با توجه به جمع بندی هیأت انتظامی از تذکر تا سلب صلاحیت حرفه ای اعضای هئیت مدیره را شامل می شود.

پیشنهاد کارشناسی به بورسی‌ها

روز شنبه از بسته ۱۰ بندی حمایت از بازار سرمایه از سوی سازمان بورس رونمایی شد که واکنش‌های مختلفی را از سوی کارشناسان در پی داشت. واکنش‌هایی که محور مشترک اکثر آن‌ها همراهی دولت و مجلس برای به نتیجه رسیدن تصمیمات جدید است.

به گزارش ایسنا، بندهای این بسته شامل بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر، انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق های درآمد ثابت تا سقف ۴۰۰ هزار میلیارد ریال با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌کند، تزریق منابع جدید توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه و به مرور آیا سرمایه‌گذاری با پول کم افزایش مبلغ مذکور، واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال ۱۴۰۱ به صندوق تثبیت جمعاً به مبلغ حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال، هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه دولتی، صندوق های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهادها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار، و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی، همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود، افزایش سپرده گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت، محدود کردن بخش فروش بازارگردان ها تا اطلاع ثانوی، توقف پذیره نویسی اوراق بهادار و عرضه های اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳ به ۱۲ و ۳۰ دقیقه می‌شود.

در این راستا، کارشناسان بر لزوم تعامل دولت و مجلس و همچنین ترغیب تازه‌واردها به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تاکید کرده و شروط به نتیجه رسیدن این بسته را تشریح کردند.

در این راستا، رحمانی با اشاره به بسته حمایتی سازمان بورس از بازار سرمایه، با تاکید بر اینکه موضوع بیمه سبد سهام از طریق اوراق مشتقه یعنی اوراق اختیار فروش تبعی؛ اقدامی مهم برای سهامداران خردی است که نگران کاهش ارزش پرتفوی خود هستند، اظهار کرد: این اقدام به میزان زیادی در کاهش نگرانی‌ها و ایجاد اطمینان آیا سرمایه‌گذاری با پول کم خاطر در میان سهامداران نقش خواهد داشت و به بازار این پیام را می‌دهد که سهام، همچنان دارای جذابیت برای سرمایه‌گذاری است و نیازی به فروش به دلیل بیمه سهام نیست.

وی در ادامه به روابط دولت با شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: دولت باید توجه کند که گزارش‌های سود شش ماهه شرکت‌ها، شرایط مطلوبی را نشان نمی‌دهد. بخش مهمی از کاهش سودآوری‌ها ناشی از افزایش سهم دولت از سود شرکت‌ها در قالب افزایش قیمت خوراک، قیمت انرژی، مالیات ارزش افزوده، مالیات عملکرد، عوارض‌های مختلف، حقوق مالکانه و . است که بدون تعارف این موارد امروز به یک تهدید جدی برای بازار مبدل شده است. عاملی که امروز بیش از هر چیزی سهامداران را آیا سرمایه‌گذاری با پول کم تشویق به نگهداری و ورود سرمایه‌های جدید به بازار سهام می‌کند، چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها بوده که به دلیل رفتار دولت این موضوع با چالش مواجه شده است.

نخستین مدیرعامل شرکت بورس تهران ادامه داد: در یک شرکت هزینه انرژی از ۲۰۰۰ میلیارد تومان با افزایش چهار برابری به ۸۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است که نشان می‌دهد دولت آیا سرمایه‌گذاری با پول کم که قدرت زیادی دارد، حقوق سایر ذینفعان شرکت‌ها به خصوص سهامداران را نادیده گرفته است و به عبارت دیگر، کسری بودجه باعث شده دولت سهم بیشتری از ارزش افزوده ایجاد شده در شرکت ها کسب کند که این اتفاق مطلوبی برای بازار نیست. دلیل اعلام این موارد قرار داشتن در فصل تنظیم بودجه است و اکنون که آیا سرمایه‌گذاری با پول کم بودجه ۱۴۰۲ در حال تدوین قرار دارد، یک نگرانی جدی در بازار وجود دارد که آیا دوباره سهم دولت در شرکت ها افزایش پیدا می‌کند یا خیر؟

رحمانی به سازمان بورس پیشنهاد داد که این سازمان باید از شرکت‌ها بخواهد که هر یک در گزارشی، سهم دولت از عملیات آن‌ها از جمله قیمت خوراک، انرژی، مالیات ارزش افزوده، مالیات عملکرد، مالیات تکلیفی، حقوق و انواع و اقسام عوارض از جمله عوارض گمرکی را مشخص کنند تا روابط میان دولت و شرکت‌ها شفاف شود. باید مشخص شود سهم دولت از سهم کارکنان و سهامداران چقدر است تا همه بتوانند براساس واقعیت و شرایط شرکت‌ها تصمیم‌گیری کنند؛ در این حوزه قطعا ادامه برخی روندها شرکت‌ها را دچار مشکل جدی می‌کند.

بر اساس این گزارش و به نقل از روابط عمومی بازار سرمایه، وی با تاکید بر اینکه شرکتی که چشم‌انداز سودآوری مطلوبی نداشته باشد نمی‌تواند تامین مالی مناسبی برای پروژه‌های جدید کند، اظهار کرد: باید یک نگاه سیستمی و کل‌نگر در مواجه با وضعیت فعلی بازار سرمایه به کار گرفته شود و به طور شفاف مشخص شود، چرا روند سود شرکت‌ها به این حد رسیده است؛ در این زمینه تاکید می‌شود که به دلیل افزایش سهم دولت در شرکت‌ها، چشم انداز سودآوری آن‌ها در ابهام است و امیدواریم دولت به این موارد به عنوان ثروت سهامداران توجه بیشتری کند.

یکسال پس از ری‌برند فیسبوک به متا؛ رویای زاکربرگ برای متاورس به کجا رسید؟

یک سال از زمان تبدیل شدن فیسبوک به متا گذشت. حالا بد نیست ببینیم که چه اتفاقاتی در این مدت برای متا رخ داده است.

در دیجیاتو ثبت‌نام کنید

جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.

تازه‌های تکنولوژی

ویدئوی مرتبط

مارک زاکربرگ و مدیران ارشد متا تصور می‌کردند که با پشت سر گذاشتن نام فیسبوک می‌توانند وارد دنیای جدیدی شوند. آن‌ها تمرکز خود را روی حوزه متاورس گذاشتند ولی گزارش‌های مالی این شرکت و تردید سرمایه‌گذاران چیز دیگری به ما می‌گوید. واقعا در این یک سال گذشته، یعنی از زمان تغییر برند این شرکت، چه اتفاقاتی برای متا افتاده است؟

همه چیز 12 ماه پیش شروع شد، زمانی که فیسبوک در بحبوحه رسوایی سوت‌زنی به نام «فرانسیس هاوگن» دوباره تحت فشار قرار گرفته بود. اسناد افشایی از این شرکت نشان می‌داد که مدیران فیسبوک از آسیب سرویس‌های خود بر جوانان آگاهند ولی هیچ کاری در این زمینه انجام نداده‌اند. البته موضوع فقط به همین بحث ختم نمی‌شد و مشکلات بیشتری وجود داشت که کار را حتی به کنگره آمریکا کشاند.

در همان حوالی زمانی بود که فیسبوک تصمیم گرفت به متا تبدیل شود و تمرکز خود را روی متاورس بگذارد. متاورس چیست؟ زاکربرگ می‌گوید این فناوری آینده دنیای دیجیتال است و همه چیز در آینده به این فضا منتقل خواهد شد. این شرکت اعلام کرد که می‌خواهد با سرمایه‌گذاری در حوزه واقعیت مجازی و واقعیت افزوده بستر لازم برای ورود به این عصر جدید را فراهم کند.

چرا فیسبوک دست به انجام چنین کاری زد؟ چون این غول دنیای فناوری باید کار بزرگی انجام می‌داد تا مردم به شکلی متفاوت به آن‌ها نگاه کنند. آیا مشکلاتی که پارسال برای فیسبوک به وجود آمد باعث شد مدیران شرکت برنامه‌های خود برای فناوری‌های AR/VR را جلوتر بیندازند؟ هیچ‌کس نمی‌داند. اما آن‌چه پیداست این است که سرمایه‌گذاری عظیم در متاورس در یک سال اخیر فقط دردسرهای بیشتری برای آن‌ها ایجاد کرده است.

متا حالا میلیاردها دلار هزینه کرده، با افت سود مواجه شده، سرمایه‌گذاران را به شک انداخته و محصولاتی ساخته که تقریبا هیچ‌کس نمی‌خواهد از آن‌ها استفاده کند. اما آیا اوضاع بهتر خواهد شد؟ پاسخ این سوال مشخص نیست. زاکربرگ می‌گوید بله، اما بقیه تردیدهای خاص خودشان را دارند. در همین حین، بد نیست نگاهی به رویدادهای یک سال اخیر داشته باشیم تا ببینیم متا چه مسیری را پشت سر گذاشته است.

اکتبر 2021

مارک زاکربرگ در تاریخ 28 اکتبر 2021 پس از هفته‌ها رسوایی اعلام کرد که فیسبوک دیگر فیسبوک نیست. البته که پلتفرم‌های فیسبوک به کار خود ادامه می‌دهند، اما تحت مالکیت شرکت دیگری به نام متا قرار می‌گیرند. متا قرار بود شرکتی جذاب و هیجان‌انگیز باشد که آینده‌ای موسوم به متاورس را رقم خواهد زد.

زاکربرگ در یک ویدیوی طولانی به کاربران توضیح داد که هدف از ساخت متاورس چیست و آن‌ها چگونه می‌خواهند همه چیز را به یک دنیای عظیم دیجیتالی منتقل کنند؛ دنیایی که در آن هر کس با آواتار دیجیتالی خود ظاهر می‌شود و گویی که یک بازی ویدیویی عظیم را پشت سر می‌گذارد.

ولی چطور می‌توان متاورس را ساخت؟ اگر جای شرکتی مثل متا/فیسبوک باشید، پاسخ صرف میلیاردها دلار هزینه در حوزه سخت‌افزارهای AR/VR و فناوری‌های نرم‌افزاری است. البته این شرکت از سال 2014 با خرید آکیلس وارد این حوزه شده بود، اما از پارسال تصمیم گرفت تمام تمرکز خود را در این زمینه بگذارد.

نوامبر 2021

حرکت بزرگ به سمت متاورس آغاز شد. اما اولین موانع در دنیای واقعی متا را درگیر کرد. این آیا سرمایه‌گذاری با پول کم شرکت حالا به خاطر نام جدید خود باید میلیون‌ها دلار پول پرداخت می‌کرد تا امکان استفاده از این اسم در بازارهای گوناگون را داشته باشد. مدیران شرکت فهمیدند که تغییر برند به آن راحتی‌ها که فکر می‌کردند نیست.

دسامبر 2021

در ماه دسامبر یکی از محصولات پرچمدار متا به نام Horizon Worlds به معنای «دنیاهای افق» عرضه شد. این محصول رایگان در واقع یک بازی واقعیت مجازی بود که با هدست‌های آکیلس ریفت و آکیلس کوئست 2 سازگاری داشت. متا امیدوار است که جهان هورایزن به مردم نشان بدهد که متاورس می‌تواند چه کاربردهای متنوعی داشته باشد. با این حال، واکنش‌ها نسبت به این جهان متناقض بود.

از سوی دیگر، متا اذعان کرد که شرکت‌های نظارتی خصوصی از فیسبوک و اینستاگرام برای جاسوسی بر روی حدود 50 هزار کاربر استفاده کرده‌اند. همچنین، مردمان روهینگیا که اقلیتی در کشور میانمار محسوب می‌شوند، از متا به خاطر کمک به کمپین نسل‌کشی دولت این کشور شکایت کرده و خواستار غرامت 150 میلیارد دلاری شدند.

ژانویه 2022

ژانویه برای متا ماه آرامی بود. این شرکت صرفا از یک ابرکامپیوتر پرده برداشت که مدعی بود در ساخت متاورس به آن‌ها کمک خواهد کرد. البته جزئیاتی درباره این که این اتفاق چگونه قرار است رخ بدهد، منتشر نشد.

فوریه 2022

مارک زاکربرگ به کارمندان متا اعلام کرد که از این پس باید یکدیگر را با اصطلاح «هم‌متا» (MetaMates) صدا کنند. اتفاق مهم‌تر انتشار گزارش درآمدهای سه‌ماهه اول 2022 بود که از رشد کمتر از انتظار درآمدهای این شرکت خبر داد و منجر به ریزش قیمت سهام متا و ارزش ثروت زاکربرگ شد. او در یک روز حدود 30 میلیارد دلار ضرر کرد.

پیتر تی‌یل

از طرف دیگر، «پیتر تی‌یل»، عضو هیئت مدیره سرشناس متا اعلام کرد که از سمت خود کناره‌گیری می‌کند تا تردیدها درباره آینده این شرکت بیشتر شود. روزنامه واشنگتن پست در گزارشی مدعی شد که جهان هورایزن پر از آزاردهنده‌های جنسی شده است. همچنین متوجه شدیم که تغییرات حریم خصوصی در پلتفرم اپل به درآمدهای تبلیغاتی متا 10 میلیارد دلار زیان وارد کرده است.

مارس 2022

در فاصله نه چندان طولانی پس از ریزش قیمت سهام متا، این شرکت اعلام کرد که دیگر در پردیس خود خدمات شستشوی رایگان لباس ارائه نمی‌کند. به‌علاوه، ناهارهای نامحدود رایگان هم از مزایای کار در این شرکت حذف شد.

متا در چند تبلیغ ویدیویی سعی کرد مردم را متقاعد کند که زندگی در جهان دیجیتالی این شرکت جذاب است و همه می‌خواهند به این دنیا ملحق شوند، پس بهتر است دیر نکنید!

آوریل 2022

گزارش مالی فصل اول متا نشان داد که شرایط شاید آن‌قدرها هم بد نبوده باشد، چون متا روی هم رفته حدود یک میلیارد دلار کمتر از انتظارات درآمد داشته است. ولی این شرکت مبلغ هنگفتی را در حوزه واقعیت مجازی از دست داده بود. این رقم ظاهرا حدود 20 میلیارد دلار بوده که فقط از سال 2020 به بعد برای این حوزه صرف شده است. زیان واحد Reality Labs که واحد واقعیت مجازی متا محسوب می‌شود، در فصل اول 2022 تقریبا 3 میلیارد دلار بوده و هیچ عایدی خاصی را برای شرکت به همراه نداشته است.

در عین حال، متا همچنان به تولید محصولات عجیبی مثل ارز اختصاصی خود ادامه داد که هیچ‌کس خواستار آن‌ها نبود.

مه 2022

متا در این ماه ویدیویی از مارک زاکربرگ به همراه هدست VR بعدی خود را منتشر کرد. این هدست که همان کوئست پرو بود، در این ویدیو محو شده بود تا مخاطبان زودتر از موعد آن را نبینند. اما ویدیو نشان داد که زاکربرگ می‌تواند با حیوانات کارتونی تعامل داشته باشد. این ویدیو در واقع پیش‌نمایش از یکی از محصولات آینده متا بود.

ژوئن 2022

مهم‌ترین خبر در ماه ژوئن، خروج «شریل سندبرگ» از شرکت بود. مارک زاکربرگ این اتفاق را به عنوان «پایان یک دوره» خطاب قرار داد. خداحافظی سندبرگ پس از تی‌یل، علامت دیگری بود که سرمایه‌گذاران را درباره آینده متا نگران کرد.

در همان ماه، متا از فروشگاهی رونمایی کرد که می‌توانید در آن آواتارهای متاورسی خود را شخصی‌سازی کنید. این شرکت همچنین عرضه پروژه واقعیت افزوده Nazare را به تعویق انداخت. این پروژه قرار بود اولین عینک واقعیت افزوده متا باشد.

افزون بر این، یک گزارش مدعی شد که محیط‌های دیجیتالی دنیاهای هورایزن باعث شده برخی کاربران رفتارهای بدی – مثلا در زمینه تعرض جنسی – از خود نشان بدهند. آیا داریم به سمت داستان Westworld پیش می‌رویم؟

ژوئیه 2022

گزارش مالی فصل دوم 2022 نشان داد که میزان رشد شرکت بسیار کم شده و در واقع سطح درآمدها برای اولین بار در تاریخ فیسبوک کاهش پیدا کرده است. منتقدان ابراز نگران کردند که فیسبوک هم در مسیری شبیه یاهو قرار گرفته باشد. این شرکت سرعت جذب نیروهای جدید را 30 درصد کم کرد و به اخراج شماری از کارمندان مشغول شد.

رسوایی کمبریج آنالیتیکا دوباره سر باز کرد و زاکربرگ و سندبرگ مجبور شدند یک بار دیگر برای ادای شهادت به کنگره بروند. در همین حال، فیسبوک سخت در تلاش بود تا به تیک تاک بعدی تبدیل شود و بسیاری از ویژگی‌های این شبکه اجتماعی را تقلید می‌کرد.

آیا خبری از متاورس به گوش می‌رسید؟ هنوز نه.

اوت 2022

مارک زاکربرگ آواتار دیجیتالی خود را به نمایش گذاشت و با طعنه‌های طنزآمیز کاربران مواجه شد. عده‌ای می‌گفتند متا میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده تا زاکربرگ بتواند کاراکتری شبیه کاراکترهای بازی Sims در سال 2000 بسازد.

در ماه اوت سرویس Meta Horizon Teams معرفی شد که یک فضای تعاملی برای کمک به همکاری در کسب و کارهاست. این شرکت گفت اگر یکی از هدست‌های کوئست 2 را تهیه کنید، می‌توانید از راه دور با همکاران خود حرف بزنید و کارهایی مثل نوشتن به‌صورت مشترک بر روی یک تخته را انجام دهید. با این حال، مشخص نبود که چرا افراد باید این سرویس را به سایر سرویس‌های تماس ویدیویی ترجیح بدهند؟

سپتامبر 2022

متا Lofelt را خرید که استارتاپی در زمینه فناوری‌های هپتیک در برلین آلمان است. فناوری هپتیک حوزه شبیه‌سازی احساس لامسه به‌صورت مجازی است. متا امیدوار بود که با این سرمایه‌گذاری بتواند محصولاتی بسازد که حضور در متاورس را برای انسان‌ها ملموس کنند.

از سوی دیگر، اینستاگرام به خاطر مدیریت نادرست اطلاعات کودکان در اروپا به پرداخت 400 میلیون دلار جریمه محکوم شد. خود این شرکت در گزارشی گفت که به حقوق مدنی کاربران فلسطینی آسیب وارد کرده و سازمان عفو بین‌الملل هم این غول فناوری را به مشارکت در نسل‌کشی روهینگیا در میانمار متهم کرد.

اکتبر 2022

بالاخره به زمان حال رسیدیم. متا با معرفی چند محصول جدید به استقبال گزارش مالی جدید خود رفت. کوئست پرو بالاخره رونمایی شد و یکی از پیشرفته‌ترین هدست‌های VR بازار بود. البته قیمت 1500 دلاری این محصول باعث شد خیلی‌ها به فکر خرید این دستگاه نیفتند.

در گزارش مالی فصل سوم 2022 به ریزش 700 میلیارد دلاری ارزش بازار این شرکت در یک سال اخیر اشاره شد. خود مارک زاکربرگ هم حدود 100 میلیارد دلار از ثروت شخصی‌اش را از دست داد. حالا تحلیل‌گران انتظار دارند که شرایط در فصل چهارم 2022 حتی از این هم بدتر شود.

اکنون گروه بزرگ‌تری از سهام‌داران و سرمایه‌گذاران نگران آینده این شرکت هستند و خواستار توقف صرف هزینه‌های هنگفت در زمینه متاورس‌اند. اما مدیرعامل متا همچنان افراد را به بردباری دعوت می‌کند، چرا که او به شکلی راسخ به متاورس باور دارد. منتها این که متاورس مدنظر این شرکت و مردم بالاخره چه زمانی در دسترس قرار می‌گیرد و به سودآوری می‌رسد، سوالی است که ظاهرا به این زودی‌ها پاسخی برای آن پیدا نخواهیم کرد.

آیا دوران خوش غول‌های تکنولوژی به پایان رسیده است؟

مهدی جعفری مترجم

زمان مطالعه : 5 دقیقه

برای بوکمارک این نوشته وارد شوید

شرکت‌های بزرگ تکنولوژی در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ در مرکز توجه جهان قرار گرفتند و سرمایه‌ عظیمی به سمت این شرکت‌ها سرازیر شد اما پایان پاندمی و سال ۲۰۲۲ سقوط آزادی بود که تا به امروز بیش از سه هزار میلیارد دلار زیان برای غول‌های تکنولوژی به بار آورده است.

به گزارش پیوست، با اینکه شرکت‌های بزرگی همچون گوگل و فیس‌بوک همچنان بخش مهمی از جهان امروزی ما را تشکیل می‌دهند و نمی‌توان نقش این شرکت‌ها را در آینده بشریت انکار کرد اما هواپیمایی که با تمام آیا سرمایه‌گذاری با پول کم سرعت ارتفاع می‌گرفت دچار نقص فنی شده و سرمایه‌گذاران وال‌استریت با چتر نجات به بیرون می‌پرند.

گزارشی از CNBC نشان می‌دهد ارزش شرکت‌های اپل، آمازون، آلفابت (شرکت مادر گوگل)، متا، مایکروسافت، نت‌فلیکس و تسلا در یک سال گذشته از ۱۰.۷ هزار میلیارد دلار به ۷.۶۹ هزار میلیارد دلار کاهش یافته است.

خبری از افق روشن نیست و در یک هفته گذشته شرایط وخیم‌تر شده است. ارزش آلفابت، متا و آمازون تنها ظرف یک هفته گذشته بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار سقوط کرده است و متا به عنوان بزرگ‌ترین بازنده سال حدود ۷۰ درصد از ارزش خود را در سال جاری از دست داده است.

تحلیلگران دلایل مختلفی را برای سقوط ارزش بیان می‌کنند: از حباب قیمتی که در نتیجه سرازیر شدن مردم به بورس در سال ۲۰۲۱ تشکیل شد تا کاهش ارزش تبلیغات که شرکت‌هایی مثل متا و گوگل بیشتر درآمد خود را از آن تامین می‌کنند. از سویی قمار متاورسی متا هم نقش مهمی در نتایج وخیم این شرکت دارد.

اما تمام این دلایل ریشه مشترکی دارند. این شرکت‌های عظیم دیگر نمی‌توانند با رشد فوق‌العاده کسب‌وکارشان وال‌استریت را تحت تاثیر قرار دهند و هیچ ایده جدیدی هم نتوانسته به اندازه کافی توجه سرمایه‌گذاران را جذب کند. آمار در بیشتر غول‌های تکنولوژی ناامیدکننده است. برای مثال شرکت آلفابت با افزایش درآمدی ۶ درصدی در سه‌ماهه گذشته، ضعیف‌ترین سه‌ماهه خود در یک دهه گذشته را به ثبت رساند.

حتی اپل با ثبت بهترین عملکرد در بین غول‌های تکنولوژی نیز از زیان میلیارد دلاری در امان نبوده و بیش از ۳۴ میلیارد دلار از ارزش خود را نسبت به سال گذشته از دست داده و وضعیت آلفابت و مایکروسافت بسیار وخیم‌تر است.

ریزش سه هزار میلیارد دلاری ارزش شرکت‌های بزرگ تکنولوژی در مقایسه با سال گذشته

گفتنی است ارزش شرکت‌ها در گزارش CNBC با ارزش آنها در تاریخ ۲۷ اکتبر سال ۲۰۲۱ مقایسه شده است و اگر رکورد ارزشی شرکت‌ها را در نظر بگیریم شرایط بسیار وخیم‌تر است؛ برای مثال تنها شرکت اپل در دوران اوجش ارزش سه هزار میلیارد دلار را به ثبت رساند، این در حالی است که ارزش این شرکت در حال حاضر حدود دو هزار و ۴۰۰ میلیارد دلار است.

روی‌هم‌رفته می‌توان گفت بخش تکنولوژی (یا حداقل غول‌های امروزی آن) دوران بلوغ خود را پشت سر گذاشته‌اند و اشباع بازار جلوی انفجار در آینده را می‌گیرد و سرنوشت نسل پیشین در انتظار شرکت‌های جوان است؛ دیگر هیچ عقل سالمی انتظار گزارش باورنکردنی فروش را از کوکاکولا ندارد و مهم‌ نیست محصول جدیدشان با قند یا بدون قند باشد.

البته بزرگان بازار همچنان برای متقاعد کردن سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند. نوآوری‌هایی مثل متاورس یا عینک‌های VR/AR چنین نقشی را برای متا، اپل و مایکروسافت ایفا می‌کنند و آینده‌ای با انقلابی رایانشی را با محوریت این شرکت‌ها به تصویر می‌کشند.

شاید چنین آینده‌ای تحقق یابد اما این‌چنین طرح‌هایی بسیار پرهزینه و پرریسک هستند و در حال حاضر توجه شرکت‌ها معطوف به کسب درآمد و سود بیشتر از کسب‌وکارهای فعلی است. آمازون و اپل می‌خواهند از دارایی‌های دیجیتالی به درآمد تبلیغاتی برسند و متا هم با شرکت‌هایی مثل تیک‌تاک رقابت می‌کند. ۶۰ درصد از درآمد آلفابت هم هنوز حاصل از تبلیغات در همان موتور جست‌وجویی است که ۲۲ سال پیش بنیان‌گذاری شد و حتی یوتیوب‌ هم به ۲۰سالگی نزدیک می‌شود.

موضوع جدیدی در میان نیست. مردم هنوز در انتظار محصولی انقلابی همانند آیفون هستند و ۱۵ سال از چنین انتظاری می‌گذرد.

در سال‌های گذشته به ویژه پس از رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ و کاهش نرخ بهره دولت آمریکا به صفر یا نزدیک صفر، چنین مشکلاتی نادیده گرفته شد اما با اولین افزایش نرخ بهره، به طرز عجیبی سهام تکنولوژی نیز سقوط خود را آغاز کرد. در دورانی که دریافت وام اساساً هیچ هزینه‌ای ندارد، سرمایه‌گذاران به سمت قمارهای پرخطر می‌روند و در نتیجه ارزش شرکت‌هایی که هدف این قمار هستند افزایش می‌یابد و این دومینو سرمایه‌گذاران بیشتری را به سرمایه‌گذاری مجاب می‌کند.

اما باید فکر دیگری در مورد سرمایه‌گذاری‌‌ کرد؛ فناوری‌هایی مثل کریپتو به حاشیه رفته‌اند و با اینکه شرکت‌های بزرگ و پرسود تکنولوژی به فعالیت ادامه می‌دهند، اما ارزش‌شان در حال سقوط است. یکی از معیارهای مناسب برای بررسی اشتیاق سرمایه‌گذاران از طریق مقایسه قیمت سهام با درآمد آن است. برای مثال، نسبت قیمت به درآمد سهام شرکت متا در سال ۲۰۲۰ عدد ۳۲.۷۵ بود و حالا این نرخ به ۹.۴۳۴ کاهش یافته است. نرخ قیمت به درآمد برای شرکت آلفابت نیز در همین دوره از ۳۴.۳۲ به ۱۹.۱۴ کاهش یافته است (گفتنی است این نسبت برای شرکت آمازون تغییری نکرده است).

نشانه‌های دیگری هم از به بن‌بست رسیدن این شرکت‌های پویا به چشم می‌خورد؛ برای مثال تقریباً تمامی بنیان‌گذاران شرکت‌های بزرگ تکنولوژی از مدیریت شرکت خود کناره‌گیری کرده‌اند.

همچنین شرکت‌هایی که سال گذشته تعداد زیادی استخدامی داشتند حالا دیگر پذیرای نیرو نیستند. متا یا همان فیس‌بوک سابق که در سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۹ هزار نیروی جدید جذب کرد و حجم نیروی کار خود را ۲۸ درصد افزایش داد می‌گوید در ۱۵ ماه آینده تعداد کارکنان خود را ثابت نگه می‌دارد. در این فرایند افراد بسیار کمی ممکن است استخدام شوند و در عین حال کسانی که از شرکت خارج می‌شوند جایگزین نشده و شاید با تغییر شرایط بسیار، مجاب به استعفا شوند.

اما نیمه پر لیوان را ببینید، کارکنان بالقوه فیس‌بوک می‌توانند به پروژه‌های جالب‌تری مشغول شوند. در سال‌های گذشته شرکت‌های تکنولوژی به حدی بزرگ شده‌اند که هیچ ایده‌ای بدون عبور از فیلتر آنها اجرایی نمی‌شود. اما حالا با کاهش قابل توجه قدرت و ثروت این شرکت‌ها شاید خلق چیزی کاملاً جدید و مستقل ایده دور از ذهنی نباشد.