معاملات آتی
درسال 1848 میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آنرا بستانند. به تدریج فروشندگان و خریداران شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده با قیمت توافق شده بفروشد.
آذرماه ١٣٨۴ را می توان به عنوان سرآغاز جشن بلوغ بازار سرمایه ایران قلمداد کرد. در آن تاریخ طبق تصویب مجلس شورای اسلامی بر اساس قانون جدید بازار سرمایه که توسط دولت محترم به مجلس تقدیم شد، معاملات اوراق مشتقه مانند قراردادهای آتی کالا در بورس شکل قانونی پیدا نمود و مراجع تقلید نیز قبل از دولت و مجلس مجوز لازم را تنفیذ نموده بودند.
آتی کالا
قرارداد آتی توافقنامه ای است مبتنی بر خرید یا فروش دارایی مشخص در زمان معین در آینده، با قیمت مشخص. در این قرارداد خریدار متعهد می گردد کالای مورد نظر را در تاریخ تعیین شده تحویل گرفته و مبلغ مشخصی را بابت هر واحد از آن پرداخت نماید و فروشنده نیز متعهد میگردد درتاریخ موردنظر درازای دریافت وجه مشخصی کالای مورد نظر را تحویل نماید. برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات قیمت، بخشی از وجه تضمین هریک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند. هم اکنون زعفران رشته ای بریده ممتاز ،زعفران رشته ای درجه یک ، زیره سبز و پسته داراییهای پایه پذیرفته شده به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی بورس کالا می باشد.
از مزایای قراردادهای آتی امکان پوشش ریسک (hedging) با هزینه کم، امکان سود آوری در بازار نزولی ( short sell)، امکان ورود در بازارهای بزرگتر با سرمایه کم (leverage)، آربیتراژ می باشد.
نرخ تسویه درپایان روز معاملاتی کشف میگردد و با توجه به آن ساز و کار بازار ثانویه در بورس به روزرسانی حسابها صورت میپذیرد و سود و زیان کلیه قراردادهای باز توسط اتاق پایاپای بورس محاسبه و در حساب مشتریان اعمال می گردد. قیمت تسویه روزانه هم اکنون بر اساس میانگین قیمت 30% پایانی حجم معاملات منتهی به پایان آخرین جلسه معاملاتی و قیمت تسویه لحظه ای براساس میانگین قیمت 30% پایانی حجم معاملات منتهی به هر لحظه محاسبه خواهد شد.
در صورتیکه پس از کشف نرخ تسویه و اعمال آن در صورتحساب مشتریان، موجودی حساب از حداقل سپرده تعیین شده توسط بورس کمتر گردد اخطار افزایش وجه تضمین برای مشتریان ارسال می گردد. مشتریان فرصت دارند تا یک ساعت پس از شروع معاملات روز بعد نسبت به افزایش موجودی خود اقدام نمایند.در صورت عدم واریز وجه در زمان اعلام کارگزار از سوی مشتری، کارگزار موظف است با اخذ موقعیت معکوس نسبت به بستن معامله باز مشتری اقدام نماید.
بیشتر قراردادهای آتی، منجر به تحویل فیزیکی کالا نمیشود علتش آن است که اکثر سرمایه گذاران قبل از فرا رسیدن زمان تحویل کالا، اقدام به بستن قرارداد یا Offsetting می نمایند. تبدیل تعهد از طریق اتخاذ یک ”موقعیت تعهدی“ جدید معکوس در مقابل ”موقعیت تعهدی باز“ مشتری صورت می پذیرد.
تمامی افراد حقیقی و حقوقی میتوانند با مراجعه به شعب کارگزاری سهم آشنا با همراه داشتن اصل مدارک هویتی و تکمیل فرم ها اقدام به اخذ کد معاملاتی قرارداد آتی نمایند. و همچنین در صورت داشتن شرایط لازم بعد از اخذ مجوز دسترسی به سامانه برخط معاملات قراردادهای آتی، کد کاربری و کلمه عبور برای استفاده از خدمات آنلاین برای مشتریان محترم صادر میگردد .
گواهی سپرده کالایی
گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه آن قبض انبار استانداری است که توسط انبارهای موردتایید بورس صادر می گردد. بر اساس گزارش های منتشر شده توسط نهادهای بین المللی قبوض انبار از ابزارهای متداول تامین مالی در کشورهای توسعه یافته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه به حساب می آیند. از کاربردهای مهم قبوض انبار در تامین مالی، برای تمامی بخش های اقتصادی، ابزار تحویل در قراردهای آتی می باشد.
تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که کد معاملات اوراق بهادار دارند، میتوانند اقدام به معامله گواهی سپرده کالایی هر کالایی نمایند. برای تحویل گرفتن کالا از انبار (در صورت داشتن گواهی سپرده در کد بورسی) باید مدارک لازم شامل معرفی نامه برای انبار از کارگزاری دریافت شود و با ارائه مدارک به انبار و واریز هزینه های انباردار کالا به خریدار تحویل داده می شود.
ساز و کار بازار ثانویه در بورس
> Thematic Articles > > View article
بازار سرمایه اگر وظیفه‌های خود را نمی‌داند باید توجیه شود و اگر می‌داند و نمی‌تواند عمل کند، که همان مسئله درماندگی یا عجز و شکست بازار است و باید درمانی به موقع و به اندازه برایش به مرحله اجرا گذاشت.
یک استاد اقتصاد در باره عملکرد بازار سهام و وظایفی که دارد نوشته است و می‌گوید: مگر بازار ثانویه سهام چه وظایفی بر عهده دارد که من و شما در وجدان کاری آن دچار شک و تردید می‌شویم؟ بازار ثانویه سهام نقشی حیاتی و بسیار مهم در جذب سرمایه‌های مردم جهت تأمین مالی پروژه‌های بنگاه‌های تولیدی و خدماتی ایفا میکند، یعنی لازمه بازار اولیه سهام است.
بازار ثانویه مکانی(نه فقط فیزیکی) برای معاملات اوراق بهادار دست‌دوم است، یعنی برای مثال برای سهام و اوراق بدهی که قبلاً نشر یافته اند؛ بنابراین جای تعجب ندارد که در مهد ظهور و بروز این بازارها، یعنی در غرب صنعتی، این بازار غالباً برای خرید و فروش در افق زمانی بلند مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به همین دلیل است که بازار ثانویه از بازار اولیه در خرید و فروش سهام ساز و کار بازار ثانویه در بورس نفوذ و اثرگذاری قدرتمندانه تری دارد و این مهم از چشم متولیان آن غالباً پنهان می‌ماند.
وظایف بازار ثانویه
عملکرد بازارهای ثانویه برای کم و کیف فعالیت‌های اقتصادی جامعه از اهمیت خاصی برخوردارند که با توجه به حوصله هم راقم این سطور و هم مخاطبان این یادداشت‌ها فقط به عمده‌ترین آنها اشاره می‌شود:
حمایت و حفاظت از سازوکار قیمت عادله سهام
همانطور که اشاره شد بازار ثانویه بازاری است که در آن سهامی که قبلاً منتشر شده مبادله می‌شود. یعنی بعد از عرضه اولیه عمومی (IPO) آن سهام. بازار سرمایه هم مثل هر بازار دیگری از تعامل عرضه و تقاضا سهام تبعیت میکند.
بازار سهام بر پایه توازن و تعادل عرضه و تقاضای سهام به وظیفه سنگین خود یعنی برپایی و حفظ و حمایت از "قیمت عادله" (Fair price) می‌پردازد.
از آنجا که هیچ فعالی به تنهایی نمی‌تواند بر قیمت سهم اثرگذاری داشته باشد و به قول اقتصادخوان‌ها "قیمت گذار" باشد، لذا بازار سهام یا بورس‌های بازارهای ثانویه در نگهداری و حفاظت از قیمت عادله اوراق بهادار به‌صورت صحیح و سالم و آکبند (یعنی دست نخورده و دستکاری نشده) کمک‌های شایانی میکنند.
فراهم سازی نقد شوندگی و بازار پذیری (Marketability)
بازار ثانویه سهام اگر نتواند هر وقت که لازم است دارایی سرمایه گذاران خود را به نقد تبدیل کند به چه کار می‌آید.
سهامداران معمولاً بازار سهام را به‌عنوان محلی می‌دانند که در آن به حد کافی نقد شوندگی و بازارپذیری برای سهام یعنی دارایی آنها وجود دارد.
این بدان معنی است که یکی از وظایف عمده بازار سهام واقعی آنست که در مبادله و خرید و فروش سهام نقش "شخص ثالث" را ایفا میکند، در مقابل فروشنده خریدار می‌شود و برعکس و این نقش و وظیفه‌ای مهم است.
بدون چنین بازاری خریداران و فروشندگان می‌بایست برای تحقق مبادله روالی یک به یک پیش گیرند که ناکارآمدی و ناکارایی آن معلوم است.
بنابراین، بازار سهام نهادی برای تسهیل نقدشوندگی و بازارپذیری و اطمینان بخشی به سرمایه گذاران و خریداران سهام بنگاه‌های تولیدی در بازار اولیه است.
وظیفه تسهیل و پیشبرد تخصیص سرمایه
بازار ثانویه سهام به کمک و توسط علامت‌دهی و سیگنال دهی قیمت سهام تخصیص سرمایه را برای بازار اولیه تسهیل میکند.
در اهمیت سیگنال‌دهی قیمت در بازارها باید گفت به فرض اگر در بازار تره بار قیمت سیب زمینی افزایش یابد این پیام را به کشاورز اردبیلی می‌دهد که کاشت و تولید بیشتر از آن را در اولویت قرار دهد! همین ابلاغ پیام را به‌طور عقلایی در بورس یا بازار سهام قیمت سهام برعهده دارند تا در مورد عامل تولید مهم و کمیابی، چون "سرمایه" به‌طور عقلایی و روان و نه دستوری تخصیص داده شود.
نقش بازار سهام در جرح و تعدیل سبد دارایی (پرتفوی) سرمایه گذاران
بازار ثانویه سهام این توانایی را به سرمایه گذاران و خریداران سهام می‌دهد تا با توجه به شرایط بازار و صرفه و صلاح خود اوراق بهادار سبد دارایی خود را تعدیل کنند.
یعنی، بازار سهام برای سرمایه گذاران، این امکان را فراهم می‌آورند که با انتخاب درست در خرید و فروش سهام، سبدی منسجم و قابل اعتماد که حداکثر بازده را در بر داشته باشد برای خود بسازند.
سرمایه گذاران و سهامداران با توجه به پویایی بازارسهام جای دیگری را نمی‌توانند پیدا کنند تا بدین خوبی و کارایی تغییرات سریع و به موقع سرمایه گذاری آنها را در پرتفوی ایشان انجام دهد.
بازارهای سهام نقشی بسیار مهم در روان سازی و تسهیل وجوه برای خرید و فروش سهام ایفا میکنند.
از آنجا که بازار ثانویه سهام و بورس‌ها سرمایه گذاران را قادر می‌سازند تا بر پایه تمامی اطلاعات در دسترس معاملات خود را انجام دهند، و من در کلاس می‌گویم بازار سهام در این راستا وظیفه برج مراقبت را برعهده دارد و به عنوان مباشر و راهنمای سرمایه‌گذاران در معاملات از منافع و منابع آنها حمایت میکند.
جدا از اینکه بازار سهام قدرت پرتفوی سازی که کاهنده ریسک است را فراهم می‌آورد، ذات و ماهیت قادرسازی سرمایه گذاران به خرید و فروش سهام با یک قیمت عادله (درباره ارزش و قیمت عادله بازار بعداً خواهیم نوشت) خود یک نقش کلیدی برای بازار سهام در مبادله و معامله سهام و هموارسازی و رفع حل چالش‌های عملیاتی شرکتهای عام به حساب می‌آید.
با اشاره به آنچه گفته شد، آیا صادقانه و به قول فرنگی‌ها "با چشم خشک علمی" نباید به ارزیابی بازار سهام بر پایه وظایف آن همت گماشت تا اعتماد "بر باد رفته" به این نهاد برگردد و بازار سهام به وظایف خود با کارایی عمل کند؟ انجام وظیفه‌ای که اقتصاد ما سخت بدان نیازمند است.
این بازار اگر وظیفه‌های خود را نمی‌داند باید توجیه شود و اگر می‌داند و نمی‌تواند عمل کند، که همان مسئله درماندگی یا عجز و شکست بازار است و باید درمانی به موقع و به اندازه برایش به مرحله اجرا گذاشت.
بازار اولیه و بازار ثانویه
عرضه سهام شرکتهای بورسی در دو بخش بازار اولیه ساز و کار بازار ثانویه در بورس و بازار ثانویه انجام می‌گیرد.
در واقع، (بازار اولیه) و (بازار ثانویه) اصطلاحات متمایزی هستند؛ بازار اولیه به بازاری اشاره دارد که در آن اوراق بهادار ایجاد می شوند، در حالی که در بازار ثانویه، این اوراق بین سرمایه گذارها معامله می شوند.
درشرکت‌های سهامی عام قسمتی از سرمایه شرکت از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌شود که بدین منظور شرکت اقدام به پذیره نویسی توسط نماینده شرکت، که می‌تواند یک بانک یا یک موسسه مجاز باشد، می‌نماید.
قابل درک است که شرکتهای بازرگانی می‌بایستی با اقدام فعالیت‌هایی برای خود تامین مالی کنند، این تامین مالی و پرداخت هزینه‌های رشد و توسعه به سرمایه‌گذاری بسیاری نیاز دارد و تامین و تهیه این سرمایه در زمانی محدود و کوتاه امکان‌پذیر نیست و شرکتهای بازرگانی باید از منابع دیگری برای تامین مالی استفاده کنند. در این زمان بازارهای مالی، این امکان را به شرکتهای بازرگانی و همچنین دولت‌ها می‌دهد که از طریق فروش اوراق بهادار نیاز‌های مالی خود را برطرف کنند. همانطور که می‌دانید بازار سرمایه به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می‌شود.
شرکتها و دولت‌ها با فروش اوراق بهادار یا سهام خود در بازار اولیه بورس، بودجه مورد نظرشان را تأمین میکنند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران نیز میتوانند با خرید سهام در این بازار بر بازده سرمایه خود بیافزایند. اما بازار ثانویه بستری است که سرمایه‌گذاران میتوانند در آن آزادانه سهام را بدون دخالت شرکت صادرکننده اوراق بهادار داد و ستد کنند. در این معامله، شرکت صادرکننده در تولید درآمد شرکت نمی‌کند و ارزش‌گذاری سهام بیشتر بر اساس عملکردش در بازار تعیین می‌شود. بدین ترتیب، درآمد در این بازار از طریق فروش سهام از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر حاصل می‌شود.
بازار اولیه (primary market)
بازار اولیه زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای اولین بار مورد معامله قرار می‌گیرد؛ در واقع بازاری که در آن اوراق بهادار شرکتها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکتها به‌طور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد. پذیره‌نویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت میپذیرد. در این بازار فروشنده اوراق همیشه خود شرکتی است که سهامش در حال عرضه است.
بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟
همه شرکتها برای انجام فعالیت‌های خود به سرمایه نیاز دارند که این سرمایه می‌تواند به صورت سهام یا وام باشد. به منظور افزایش سرمایه به شکل سهام، یک شرکت می‌تواند اوراق خود را به عموم مردم بفروشد. وقتی سهام‌ها مستقیماً به عموم مردم فروخته می‌شوند، این کار از طریق بازار اولیه بورس انجام می‌شود. سرمایه گذاران معمولا در بازار اولیه بورس، برای خرید اوراق بهادار مبلغ کم‌تری به نسبت بازار ثانویه پرداخت میکنند. بازار اولیه، هم برای بازار سرمایه و هم برای کل اقتصاد بسیار حیاتی است. در واقع این بازار، محلی است که در آن سرمایه شکل می‌گیرد.
انتشار کلیه اوراق بهادار در بازار اولیه بورس، تحت مقررات سختگیرانه‌ای قرار دارد. شرکتها در ابتدا باید بیانیه‌های خود را به کمیسیون بورس اوراق بهادار ارائه دهند و سپس صبر کنند تا پیش از انتشار در عرضه عمومی، تائیدیه خود را دریافت کنند. انتشار اوراق بهادار در چنین بازاری به شرکتها این امکان را می‌دهد تا پیش از وارد شدن به بازار ثانویه، سرمایه بیشتری جذب کنند. حق و حقوق سرمایه گذاران فعلی نیز بر اساس میزان سهامی که اکنون در اختیار ساز و کار بازار ثانویه در بورس دارند به آنها ارائه می‌شود و دیگر سرمایه گذاران نیز میتوانند در سهام جدید سرمایه گذاری کنند.
از آنجایی که اکثر منتشرکنندگان اوراق بهادار همیشه درگیر فعالیت‌های مربوط به افزایش سرمایه نیستند، ممکن است از تجربه کافی جهت انجام این کار برخوردار نباشند. از طرفی هم عرضه‌کنندگان سرمایه پراکنده هستند و دستیابی به آنها نیازمند وجود سازمان خاصی است. در نتیجه شرکتها برای انتشار اوراق بهادار خود به سراغ «موسسات تامین سرمایه» می‌روند. موسسات تامین سرمایه در طراحی و فروش اوراق بهادار در بازارهای اولیه و ثانویه متخصص هستند و به عنوان واسطه‌ای میان منتشرکنندگان و سرمایه گذاران قرار می‌گیرند. منتشرکنندگان، اوراق بهادار خود را به موسسات تامین سرمایه می‌فروشند. این موسسات برای شرکت‌هایی که به دنبال افزایش سرمایه آن هم به مقدار زیاد هستند امکاناتی را مانند مشاوره، تضمین فروش اوراق بهادار و بازاریابی فراهم میکنند.
عرضه اولیه
عرضه اولیه در واقع نمونه‌ای از یک بازار اولیه است که در آن فروشنده اوراق در واقع همان عرضه کننده اوراق است. در واقع شما در بازار اولیه اوراق بهادار را به طور مستقیم و بدون واسطه از شرکت ارائه کننده آن خریداری می‌کنید. در عرضه اولیه شرکت ها، درصد مشخصی از کل سهام یک شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار ارائه شده و با قیمت مشخصی توسط سرمایه گذاران خریداری می‌شود.
بازار سهام
بازاری که در آن سهام یا از طریق مبادله بازارهای منسجم و قانون‌مند (نظیر ساز و کار بازار ثانویه در بورس بورس) و یا در بازارهای خارج از بورس توزیع شده و مورد معامله قرار می‌گیرند، بازار سهام گفته می‌شود. این اصطلاح که با نام بازار بورس نیز شناخته می‌شود، یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد بازار است زیرا بازار سهام به شرکت ها امکان دسترسی به سرمایه و سرمایه گذاران از طریق توزیع بخشی از مالکیت شرکت به همراه پتانسیلی برای محقق کردن درآمدها بر پایه عملکرد آتی خود می‌بخشد.
توضیحات مدیر مالی در مورد بازار سهام
بازار سهام نقطه تقاطع خریداران و فروشنده‌های سهام است. اوراق بهادار معامله شده در بازار سهام میتوانند ساز و کار بازار ثانویه در بورس به صورت عام که در بازار سهام لیست می‌شوند، بوده یا اینکه سهام شرکت های خصوصی باشند. اغلب، سهام شرکتهای خصوصی از طریق معامله گران انجام می‌گیرد که در حقیقت به این نوع بازارها، بازار خارج از بورس یا OTC گفته می‌شود. بازار خارج از بورس ساز و کار بازار ثانویه در بورس اصطلاحی برای معرفی بازاری غیر متشکل و غیررسمی است که در آن فروشندگان و خریداران گرد هم می‌آیند و سهام خود را به صورت مستقیم با یکدیگر مبادله میکنند.
بازار بورس اوراق بهادار
مکانی را که سهام شرکتها در آن مورد معامله قرار می‌گیرند بازار بورس اوراق بهادار می‌گویند. بازارهای بورس متعددی در سراسر جهان وجود دارند و میتوانند مکان‌های فیزیکی و واقعی بوده یا اینکه مجازی باشند. نزدک آمریکا مثالی است از بازار بورس مجازی که در آن سهام شرکتها به صورت الکترونیکی و از طریق کامپیوتر معامله می‌شوند. بورس های اوراق بهادار الکترونیک اغلب دارای یک بازار ساز هستند. بازارساز یک شرکت کارگزاری است که برای تسهیل معامله سهام خاص آن را خریدوفروش می‌نماید. این کار با ریسکی برای شرکت همراه است ولی باعث می‌شود تا فرآیند مبادله برای یک سهام خاص، به شکل بهتری عمل نماید. بورس های الکترونیک روز به روز رایج‌تر می‌شوند و حالا بر مبادلات فیزیکی ترجیح دارند.
بازار سهام نیویورک (NYSE) در وال استریت، یک مثال معروف از بورس اوراق بهادار فیزیکی است؛ اما گزینه معامله آنلاین در این بازار نیز فراهم است تا بتوان آن را یک بازار دوگانه دانست. در یک بورس فیزیکی، سفارشها به شکل فریادهای بلند انجام می‌گیرند، روشی که یادآور همان چیزهایی است که در فیلم‌ها از وال استریت می‌بینیم: معامله کنندگان فریاد می‌زنند و سیگنال هایی را برای انجام معاملات نمایش می‌دهند. معاملات مربوط به بازار بورس اوراق بهادار فیزیکی در تالار معامله انجام می‌شوند. محیط بورس های اوراق بهادار فیزیکی هنوز در اختیار انسان هاست، گرچه توابع و عملکردهای زیادی وجود دارند که به‌وسیله کامپیوتر انجام می‌شوند. کارگزاران به خاطر سهامی که بر رویشان کار میکنند، کمیسیون دریافت می‌نمایند.
سهام بیشتر شرکت های بزرگ بورسی در چندین بازار بورس در سراسر جهان معامله می‌شود؛ اما شرکت هایی که در بورس، سهام دارند از کوچک تا بزرگ متفاوت‌اند و معامله گران هم شامل شرکت های بزرگ تا سرمایه گذاران فردی می‌شود. بیشتر خریداران و فروشندگان ترجیح می‌دهند تا در بورس های بزرگتر معامله کنند، جایی که در آن اختیارات و فرصت‌های بیشتری نسبت به بورس های کوچک‌تر وجود دارد.
قدیمی‌ترین بازار سهام موجود مربوط به بازار سهام آمستردام (AEX) است که در سده ۱۶۰۰ برای معامله سهام شرکت Dutch East India تأسیس شد و یکی از اولین شرکت هایی است که به سرمایه گذاران سهام خود را ارائه کرد. قبل از بازار بورس آمستردام، چندین کشور و شهر، نظام معاملاتی خاص خود را داشتند که بسیار شبیه بازارهای سهام عمل می‌نمود، ولی بورس آمستردام اولین بازار سهام رسمی به شکلی که ما می‌شناسیم بود. امروزه بازارهای سهام در بیشتر کشورهای توسعه یافته و درحال‌توسعه وجود دارند.
معامله در بازار سهام
در بازار سهام، سرمایه گذاران با ارائه یک قیمت خاص، پیشنهاد خود را ارائه می‌دهند و فروشندگان هم خواهان قیمت مشخصی می‌باشند. وقتی این دو قیمت ها با هم تطبیق می‌یابند، فروش اتفاق میفتند، اولین سرمایه گذاری که بهترین پیشنهاد را ارائه می‌دهد، اولین شخصی خواهد بود که سهام را از آن خود می‌نماید. وقتی یک خریدار حاضر است هر قیمتی برای سهام بدهد، او در حال خرید به قیمت بازار است. به طور مشابه، زمانی که فروشنده‌ای هر قیمت برای سهام را میپذیرد، او با قیمت بازار سهام خود را می‌فروشد.
شرکت ها به این خاطر سهام می‌فروشند تا برای رشد کسب‌وکارشان سرمایه جمع کنند. وقتی یک شرکت سهام خود را در بازار ارائه میکند، به این معنی است که سهام شرکت به صورت عمومی در بازار سهام معامله می‌شود و هر سهم به منزله بخشی از مالکیت شرکت به شمار می‌رود. این کار برای سرمایه گذاران جذاب است و وقتی‌که یک شرکت عملکرد خوبی دارد، سرمایه گذاران آن با افزایش ارزش سهامشان پاداش می‌گیرند؛ اما ریسک زمانی به وجود می‌آید که شرکت عملکرد خوبی نداشته و ارزش سهامش کاهش می‌یابد. سهام شرکتها معمولاً به آسانی و به سرعت خریدوفروش می‌شوند و فعالیت‌های مثبت و منفی حول سهام شرکت بر ارزش آن تأثیر می‌گذارد. به طور مثال، زمانی که تقاضای زیادی برای سرمایه گذاری در شرکت وجود دارد، قیمت سهام افزایش خواهد یافت و زمانی که سرمایه گذاران زیادی می‌خواهند تا سهامشان را بفروشند، ارزش پایین می‌رود.
بازار سهام به دو بخش اصلی تقسیم شود: بازار اولیه و بازار ثانویه. بازار اولیه جایی است که در آن اوراق بهادار شرکتها برای اولین بار به بازار عرضه می‌شود و سهام و اوراق قرضه به صورت مستقیم از شرکت توزیع می‌شوند. هر معامله متعاقب آن در بازار ثانویه رخ می‌دهد که در آن پول‌های حاصل از سهام به حساب سرمایه گذاران می‌رود و نه خود شرکت.
قیمت ساز و کار بازار ثانویه در بورس سهام چه معنایی برای اقتصاد دارند
به‌طورکلی، افزایش قیمت سهام برای شرکت ها در یک کشور خاص، نشانگر سلامت و رشد بازار است. از طرف دیگر، سقوط در روند قیمتها ممکن است به منزله ضعف اصول بنیادی اقتصاد یک کشور باشد. این بدان خاطر است که افزایش قیمت نشان می‌دهد که بسیاری از خریداران پول خود را در سلامت و رشد آینده اقتصاد، به عنوان یک کل، سرمایه گذاری میکنند.
در زمان بحرانهای اقتصادی افراد ترجیح می‌دهند پول خود را به دارایی های فیزیکی نظیر طلا یا مسکن تبدیل کنند و علاقه‌ای به ساز و کار بازار ثانویه در بورس سرمایه گذاری در بورس یا سپرده گذاری در بانک ندارند. برعکس در زمان رونق اقتصادی افراد بسیاری به سمت بازار سهام تمایل دارند تا با سرمایه گذاری در سهام شرکتها، سهمی از سفره پرنعمت بورس نصیب خود کنند.
معادل انگلیسی بازار سهام عبارت است از:
Equity Market
اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش پرسش و پاسخ سؤالات مالی مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این نوشته در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.
بازار ثانویه ارز
صادرات و واردات یک امر مستمر است. بخش بزرگی از اقتصاد کشور ما از طریق صادرات و واردات تامین می شود. هماهنگی و توزان بین صادرات و واردات یکی از عوامل مهم ثبات اقتصادی به شمار می رود. بازار ثانویه ارز به عنوان یک بازار بین صادرکنندگان و واردکنندگان، محلی برای تبادل ارز به قیمت تعیین شده توسط بازار است. در معمول‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می‌شود.
بازار اولیه:
بازار اولیه زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای بار اول مورد معامله قرار می‌گیرد؛ به عبارت دیگر بازاری که در آن اوراق بهادار شرکتها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکتها به طور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد. نکته پذیره نویسی عبارت است از عمل حقوقی که به موجب آن شخص تعهد می کند با تامین قسمتی از سرمایه شرکت در حدود مبلغ برآورده شده در شرکت سهامی عام شریک شود. پذیره نویسی شخص را متعهد می کند که مبلغی را برابر مبلغ قید شده در ورقه تعهد سهام پرداخت نماید و در مقابل چنین تعهدی حق دریافت سهام پس از تشکیل شرکت و استفاده از آن برای پذیره نویسی ایجاد گردد.
بیشتر بخوانید : قیمت ارز دیجیتال
بازار ثانویه:
دارایی‌هایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرارگرفته است برای معامله‌های بعدی و مجدد، نیاز به بازار ثانویه دارد؛ مثلاً اگر فردی که سهام شرکتی را در مرحله پذیره‌نویسی خریداری کرده و حال قصد فروش این سهم به سایر سرمایه‌گذاران بازار را دارد، باید به بازار ثانویه مراجعه کرده و اقدام به فروش سهم خود کند. پس می‌توان گفت که تمام معاملات سهام در بازار بورس، جزء معاملات بازار ثانویه هستند و در این بازار، اوراق بهادار میان سرمایه‌گذاران معامله می‌شود و شرکت در آن نقشی ندارد. برای اطلاعات بیشتر دز زمینه بازده نقدی و سرمایه ای سهام از این لینک استفاده کنید. روش تعیین قیمت در بازار ثانویه ارز چگونه است؟ روش تعیین قیمت در بازار ثانویه ارز سازوکار پیش بینی شده به این صورت است که خریداران ارز یعنی همان واردکنندگان دارای ثبت سفارش کالاهای گروه سوم، به عنوان متقاضی و صادرکنندگان 20 درصدی یا خرد نیز به عنوان عرضه کنندگان محسوب می شوند. در این میان صرافی های مجاز به عنوان واسطه در خرید و فروش ارز ایفای نقش می کنند و این نظام عرضه و تقاضا، قیمت ارز را در بازار تعیین خواهد کرد. اگر بازار ارز ثانویه وجود نداشته باشد، چه اتفاقی می افتد؟ مثلا تصور کنید افرادی که می‌خواهند از بازار اولیه خانه بخرند، این کار را از ترس اینکه فرصتی برای فروش خانه‌های جدید شان در بازار پیدا نکنند، انجام ندهند. این استدلال در مورد سهام نیز صادق است. از آنجایی که در خصوص سهام و اوراق قراضه، بازاری به نام بازار ثانویه وجود دارد همانند بورس اوراق بهادار، مردم دیگر نگران فروش سهامشان در آینده و نگهداری دائم آن نیستند؛ بنابراین سهام خود را بدون هیچ گونه نگرانی از بازار اولیه خریداری میکنند. در واقع بدون وجود این بازار، فرصت خرید یا فروش بیشتر نیز وجود ندارد. مزایای بازار ثانویه چیست؟ بازار ثانویه ارز هرچند راهکار کاملی به شمار نمی رود، اما بسیار از مشکلات به وجود آمده ناشی از تک نرخی بودن ارز سامانه نیما را حل می کند. معاملات در این بازار زیر نظر دولت بوده و شفاف است، از این رو دلالان ارز نمی توانند با حضور در این بازار مانند بازار آزاد جو آن را متشنج کنند. شفافیت این بازار در کنار ثبات و قیمت متعادل تر نسبت به بازار آزاد، باعث شده تا واردکنندگان و صادرکنندگان رغبت بیشتری برای انجام معاملات در بازار ثانویه ارز را داشته باشند. مسیر خروج عالی برای سرمایه گذاران IPO ریسک کمتر آزادی جهت خرید و فروش از بین رفتن شرایط دزدی و کلاهبرداری امکان خرید و فروش بیشتر بازارهای خصوصی کمک به بازار های نوپا کمک به رشد اقتصادی کمک به ساز و کار بازار ثانویه در بورس بازده دهی بیشتر و رونق و رشد اقتصادی مکانی عالی برای نظارت و کنترل شرکتها معایب بازار ثانویه ارز چیست؟ با وجود محاسن زیاد بازار ثانویه ارز این بازار، هنوز هم نواقصی در آن وجود دارد. به طور کلی کالاهای وارداتی در چهار گروه دسته بندی می شوند. کالاهای گروه اول کالاهای اساسی هستند که ارز دولتی دریافت می کنند. کالاهای گروه دوم و سوم کالاهای مصرفی غیر اساسی به شمار می روند که مشمول دریافت ارز بازار ثانویه هستند و گروه چهارم که واردات آنها ممنوع است؛ اما مشکل این است که کالاها ممکن است از یک گروه کالایی به یک گروه دیگر انتقال پیدا کنند. برای مثال یک کالا از گروه چهار به گروه سه و یا کالایی از گروه یک به گروه دو منتقل بشود. این تغییرات می تواند توازن به وجود آمده در بازار ثانویه ارز را از بین برده و باعث تشنج در این بازار بشوند. هرچند بازار ثانویه تا حدودی می تواند از بروز مشکلات ناشی از تک نرخی شدن ارز جلوگیری کرده و و از بدنه اقتصاد محافظت کند، اما به نظر می رسد تا پیدا کردن راهکاری جامع که به تمام جوانب این مشکلات رسیدگی کند، راه درازی در پیش داریم. ایجاد شدن زمینه رانت: رانت در ایران قدمتی به درازای تاریخ دارد، در مقابل و در مواجهه با این پدیده اما هیچ‌گاه در تاریخ کشور قانون‌گذاری، نظارت بر اجرای قانون و جریان سازی با همان شدتی که سازوکارهای رانتی و عادی‌سازی آن جریان داشته شکل نگرفته است. زمانی که کالایی دو قیمت یا بیشتر داشته باشد و عرضه کننده ی آن کالا هم دولت باشد حتما زمینه رانت ایجاد خواهد کرد.دو نکته کلیدی در بازار ارز کشور داریم، نخست اینکه عرضه کننده ارز در کشور دولت است و نکته دوم اینکه بزرگ ترین مصرف کننده نیز دولت است، بنابراین زمانی که بزرگ ترین عرضه کننده و مصرف کننده ارز خود دولت است، برای کشف قیمت ممکن است ایجاد بازار ثانویه کمک کند، اما برای حذف زمینه رانت نمی تواند کمک کند. در کشور های دنیا و حتی در کشور های همسایه ارز قیمت یکسان و تک نرخی دارد، بنابراین نمی توانیم چند نرخی ارز را بپذیریم و انتظار داشته باشیم رانتی شکل نگیرد یا تقاضا ها واقعی باشد.
دیدگاه شما